Minas Bıjışkyan’ın ‘Karadeniz Kıyıları’ (‘Սև ծովի ափերը’ [Sev Tsovi Aphere]) adlı eseri, Karadeniz kıyılarının tarihini ve coğrafyasını detaylı bir şekilde ele alan önemli bir çalışmadır. Kitap, Karadeniz’in kıyı şeridini, bu bölgedeki yerleşimleri, doğal güzellikleri, tarihi kalıntıları ve kültürel zenginlikleri kapsamlı bir şekilde inceler. Bıjışkyan, eserinde sadece coğrafi bilgileri aktarmakla kalmaz, aynı zamanda bölgenin tarihi süreç içindeki değişimini, farklı medeniyetlerin etkileşimini ve Karadeniz kıyılarında yaşayan halkların yaşam tarzlarını da detaylandırır.
Eserde, Karadeniz kıyılarındaki şehirler, kasabalar ve köyler hakkında ayrıntılı bilgiler sunulur. Bu yerleşimlerin tarihi geçmişleri, ekonomik yapıları, kültürel özellikleri ve günlük yaşamları okuyucuya aktarılır. Bıjışkyan, bölgenin doğal kaynaklarını, iklimini, bitki örtüsünü ve hayvan türlerini de titizlikle betimler. Ayrıca, Karadeniz’in denizcilik tarihi, limanları ve ticaret yolları hakkında da önemli bilgiler verir. Yazar, bölgedeki tarihi kalıntıları, antik kentleri ve arkeolojik alanları da inceler ve bu yapıların tarihi önemini vurgular.
Kitapta, Karadeniz kıyılarında yaşamış olan farklı halkların kültürleri, gelenekleri, inançları ve dilleri hakkında da bilgiler yer alır. Bıjışkyan, bu halkların birbirleriyle olan etkileşimlerini, kültürel alışverişlerini ve ortak yaşam alanlarını detaylandırır. Eserde, bölgenin etnik yapısı, dini çeşitliliği ve sosyal yaşamı da ele alınır. Bıjışkyan, Karadeniz kıyılarının sadece coğrafi bir bölge olmadığını, aynı zamanda farklı kültürlerin ve medeniyetlerin buluştuğu zengin bir mozaik olduğunu vurgular.
‘Karadeniz Kıyıları’, Minas Bıjışkyan’ın titiz araştırmaları ve gözlemleri sonucunda ortaya çıkmış, Karadeniz kıyılarının tarihini ve coğrafyasını anlamak için önemli bir kaynaktır. Kitap, bölgenin geçmişine ışık tutarken, aynı zamanda günümüzdeki kültürel ve tarihi mirasının anlaşılmasına da katkı sağlar. Bıjışkyan’ın eseri, Karadeniz’in sadece coğrafi bir bölge olmadığını, aynı zamanda zengin bir tarihe, kültüre ve doğal güzelliğe sahip olduğunu okuyucuya aktarır.
- Künye: Minas Bıjışkyan – Karadeniz Kıyıları: Tarih ve Coğrafyası (1817-1819), çevirmen: Hrant Der Andreasyan, Bilge Kültür Sanat Yayınları, tarih, 160 sayfa, 2025
Dipnotski 