Kategori: Aforizma

Emil Michel Cioran – Hiçliğe Açılan Pencere (2023)

Kendini “ihtimal fanatiği” olarak tanımlayan Emil Michel Cioran, sürgün yaşamının doğurduğu azaba çare işlevi gören kalemini saplantılarını yatıştırmak ve hıncını dindirmek için oynatır.

Politik görüşlerini aşındıran savaş sonlanmışken, yenilgiden ibaret gördüğü kaderinin yarattığı buhranın ana motifleri Cioran külliyatında yeni yeni belirmeye başlar.

30’lu yaşlarının keskin virajında yeni bir yol tutmaya, köksüzlük yoluna girmeye kendini mecbur gördüğü, felsefi “kabiliyetinin” sinik ve kuşkucu bir pus içinde buhar olup uçtuğu dönemde, Paris sokaklarının isimsizleri arasında dolaşır ve küçük otel odalarında ‘Hiçliğe Açılan Pencere’nin iskeletini oluşturacak yüzlerce okunaksız sayfa karalar.

Kitaptan birkaç alıntı:

“Zira hayat çıkmaz bir yoldan ibarettir, giderek de daralmaktadır.”

“Hayal kırıklıklarına vaktim oldu sadece. Hayal kırıklıklarından kaynaklanmayan ne varsa fanilerin alınterine hakaret eden bir soluklanma gibi gelmiştir bana.”

“Ölümü ciddiye aldım. Onu geride bıraktım.”

“Ulumayı beceremediğimizden potansiyel katil oluruz.”

“Yücelik söze döküldüğünde her şeyi yitirir. Üslupsuzdur yücelik.”

  • Künye: Emil Michel Cioran – Hiçliğe Açılan Pencere, çeviren: Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, deneme, 174 sayfa, 2023

Lydia Leavitt ve Thaddeus Leavitt – Bilgelik ve Cahillik (2016)

İlk olarak 1898’de yayımlanmış, insan ruhunun farklı veçheleri üstüne aforizmalar.

Leavitt’in orijinal çizimlerle desteklenmiş üç öyküsünü de barındıran kitap, hem kadınların hem de erkeklerin kendilerinden çok şey bulacağı, insan ruhunun karmaşa ve gizemlerine doğru yol alan pek çok aforizma barındırıyor.

  • Künye: Lydia Leavitt ve Thaddeus W. H. Leavitt – Bilgelik ve Cahillik, çeviren: Sabri Kaliç, Maya Kitap

Allan Percy – Her Güne Bir Shakespeare (2016)

Shakespeare’in oyun ve şiir antolojilerinden derlenmiş aşk temalı özlü sözlerinin, bireyin gündelik sorunlarına nasıl ilaç olabileceğini irdeleyen bir kitap.

Gönül çelmenin sırlarına, aşk acısına, kıskançlığın nasıl aşılabileceğine, mutluluk ile mutsuzluğa ve kendinden memnun olmaya, Shakespeare’in gözünden bakmak isteyenlere.

  • Künye: Allan Percy – Her Güne Bir Shakespeare, çeviren: Nazan Tezcan, Pena Yayınları

Mehmet Eroğlu – Edebi Aforizmalar (2016)

Mehmet Eroğlu’nun, romanlarındaki aforizma niteliğinde cümlelerinden yaptığı bir derleme.

Edebiyat-sanat, aşk, kadın ve erkek, cinsellik, ölüm, özgürlük, bellek, vicdan, erdem, kötülük, dostluk gibi temalar barındıran aforizmalar, yazarın dünyasına başka bir pencereden bakmamıza fırsat tanıyor.

Eroğlu’yla yapılmış uzun bir söyleşi de, kitabın bir hediyesi.

  • Künye: Mehmet Eroğlu – Edebi Aforizmalar, İletişim Yayınları

Johann Wolfgang von Goethe – Goethe Der ki… (2010)

İlk baskısı 1980’li yıllarda yapılan ‘Goethe Der ki…’, Alman edebiyatının evrensel kalemi Johann Wolfgang von Goethe’nin çeşitli konulardaki düşünce ve görüşlerini özlü olarak Türkiyeli okuyuculara sunuyor.

Goethe’nin, alfabetik sırayla sunulan konu başlıkları altındaki düşüncelerinin yer aldığı, onun eserlerinden derlenmiş özlü sözlerden oluşan kitap; şair, düşünür, bilim adamı, devlet adamı ve bilge kişi niteliklerini üzerinde toplayan Goethe’nin dünyasının nasıl biçimlendiğini gözler önüne sermesiyle önemli bir kaynak kitap.

Kitapta, Gürsel Aytaç’ın, Goethe ve evrensellik konusuna odaklandığı bir yazısı da yer alıyor.

Birkaç alıntı:

“İnsan düşünür, zorunluluk ve akıl yön verir.”

“Bilgece bir cevap istiyorsan, akıllıca soru sormalısın.”

“Çocuklar büyüyünce vaat ettikleri gibi olsalardı, dâhiden geçilemezdi.”

“Her insan yalnızca anladığı şeyi duyar.”

  • Künye: Johann Wolfgang von Goethe – Goethe Der ki…,, çeviren ve derleyen: Gürsel Aytaç, Doğu Batı Yayınları, edebiyat, 469 sayfa

Hegel – Karalama Defterinden Aforizmalar (2010)

‘Karalama Defterinden Aforizmalar’da yer alan kısa metinler, felsefe tarihinin önde gelen isimlerinden Hegel’in dünyaya bakışındaki renkli, ironik ve iğneleyici söylemine ilişkin iyi örnekler sunuyor.

1803-1806 döneminde kaleme alınmış bu aforizmalar, Hegel’in düşüncelerinin gelişimine dair bazı ipuçlarını sunuyor.

Ayrıca bu kitapta, düşünürün ‘Kim Soyut Düşünür’ başlıklı bir yazısı da yer alıyor.

Bu yazısında, sıradan düşünme biçiminin tek yanlı, indirgeyici ve böylece soyut oluşuna dikkat çeken Hegel, spekülatif düşüncenin soyuttan somuta gidişini tartışıyor ve soyut düşünmeye düşman olan felsefenin, ‘somut’u aradığını savunuyor.

  • Künye: Georg Wilhelm Friedrich Hegel – Karalama Defterinden Aforizmalar, çeviren: Enver Orman, Belge Yayınları, felsefe, 119 sayfa

Mehmet Eroğlu – Edebi Aforizmalar (2016)

Bu güzel kitap, Mehmet Eroğlu’nun ‘Zamanın Manzarası’, ‘Belleğin Kış Uykusu’, ‘Fay Kırığı’, ‘Yüz’ ve ‘Kusma Kulübü’ gibi eserlerinden derlenmiş aforizmaları bir araya getiriyor.

Aynı zamanda Eroğlu ile yapılmış uzun bir söyleşi barındıran kitapta, yazarın insan, hayat, aşk, güzellik, kadın-erkek, cinsellik, Tanrı, ölüm, acı, ikinci hayat, toplum, politika, cesaret, korku, savaş, özgürlük, bellek, yazmak, vicdan, deniz, içki, yolculuk, erdem, iyilik, kötülük, dostluk, kişilik, gençlik-yaşlılık ve mutluluk-yalnızlık gibi birçok konuya odaklanan aforizmaları yer alıyor.

“Gerçek güzellik, günahın ipliğiyle dokunur.” diyen Eroğlu, bu sefer aforizmalarıyla okuruna merhaba diyor.

  • Künye: Mehmet Eroğlu – Edebi Aforizmalar, İletişim Yayınları, aforizma, 315 sayfa, 2016

John Lloyd ve John Mitchinson – Afili Lügat (2010)

Uzun zaman çok satanlar listesinde yer alan ‘Cahillikler Kitabı’ ekibinin kaleme aldığı ‘Afili Lügat’, 399 ayrı başlık altında düzenlenen aforizmalara yer veriyor.

Burada, akla gelebilecek birçok konuda, dünyaca ünlü yazarlar kadar, farklı toplumların atasözlerinden örnekler bulunuyor.

Alfabetik bir sırayla hazırlanan kitapta ağlamaktan ahlaka, bankacılıktan bürokrasiye, can sıkıntısından cehalete, çalışmadan çirkinliğe, edebiyattan gazeteciliğe, hapishaneden hiçliğe, içkiden inanca ve kadından nasihate kadar birçok kelime yer alıyor.

Derleme, hayatın karşımıza çıkaracağı beklenmedik anlarda kullanabileceğimiz için güzel ve eğlenceli sözler sunuyor.

  • Künye: John Lloyd ve John Mitchinson – Afili Lügat, çeviren: Duygu Akın, Domingo Kitap, anlatı, 440 sayfa

Bernard Shaw – Devrimciye Aforizmalar (2015)

Devrim ihtiyacının kendini olanca ağırlığıyla hissettirdiği tarihi anlardan birindeyiz.

Bu kitap da, tiyatro oyunları ve hiciv yazılarıyla bildiğimiz Bernard Shaw’ın, devrimcinin elinden düşüremeyeceği aforizmalarını sunuyor.

Özgürlük, eşitlik, din, evlilik, erdem, eğitim, onur ve ahlak, bu aforizmaların konusu.

  • Künye: Bernard Shaw – Devrimciye Aforizmalar, hazırlayan: Özgür Ateş, Maya Kitap, aforizma, 96 sayfa, 2015

küçük İskender – Galileo’nun Pergeli (2009)

‘Galileo’nun Pergeli’, küçük iskender’in daha önce ‘Bisiklet’ ve ‘Makas’ kitaplarını yayımladığı, deneme-aforizma üçlüsünün son kitabı.

Şair aforizmaları ve şiirsel denemeleriyle, toplumu keskin, muhalif ve aykırı bir gözle irdelemeye devam ediyor.

küçük iskender’in çocukluk fotoğraflarıyla da zenginleştirilen kitaptan tadımlık:

“Yaşarsam kurtaracağım seni bu cennetten.”

“Herkes bir dine bağlı olabilir. Ancak o dinin peygamberi bir tanedir. Uğraşmaya değmez.”

“İnsan, yalnızlığıyla alay edebildiği sürece hayatta kalır. Bundan vazgeçer geçmez de ölür.”

“Acı, istihkakını aşmamalı.”

“Jiletle ağaç kesilmez. Üzülme.”

“Aşk, bozuk bir pusuladır; seni yanlış bedene götürür.”

“Acı, içini yakan bir ateşse eğer, söndürme onu; onunla ısınmayı öğren.”

“Beslediğim hayvanı yolluyorum kimilerine, onlara insanlık dersi versin diye.”

“İnsanın haklılık payı, tanrının yanılgı payına eşittir.”

  • Künye: küçük İskender – Galileo’nun Pergeli, Sel Yayıncılık, aforizma, 79 sayfa