İstatistik – Dipnotski

Kolektif – Cumhuriyetin İlk Sayımı (2023)

Cumhuriyetin ilk nüfus sayımı (tahrir-i nüfus), Haziran 1926’da TBMM’de kabul edilen kanun çerçevesinde 28 Ekim 1927 tarihinde yapıldı.

Ülke nüfusunu, toplumsal ve iktisadi özelliklerini modern yöntemlerle sayabilmek ve izleyebilmek için güvenilir verilere ihtiyaç duyan yeni devlet, okuryazarlıktan anadile, cinsiyetten mesleklere kadar pek çok bilginin toplanarak bir araya getirilmesini sağladı.

Böylece bu sayım, Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye nüfusunun özellikleri hakkında çok değerli bilgiler sağlıyor.

İlk nüfus sayımı, yasama, yargı, eğitim, sağlık, ekonomi ve kültür alanlarındaki yenileşme hareketi için de kritik önemdeydi.

Şevket Pamuk’un değerli katkısıyla hazırlanan bu çalışmada, 1927 sayımından sonra yayımlanan verileri orijinal haliyle sunuluyor, sayım hazırlıkları, sayım günü ve sonrasında toplumun bu faaliyete katılımına dair dönem basınında yer alan yazılar, fotoğraflar, karikatürler ve belgeler de paylaşılıyor.

Künye: Kolektif – Cumhuriyetin İlk Sayımı (1927 Nüfus Tahriri), İş Kültür Yayınları, inceleme, 272 sayfa, 2023

Fatih Akyıldız – Göstergeler Ne Anlatır?: Türkiye İçin İktisadi Göstergeler Rehberi (2017)

Birçoğumuz, kamunun hizmetine sunulan ekonomik verilerdeki istatistiklerden pek bir şey anlamayız.

Zira istatistik eğitimi, bizde belli şanslı alanlar dışında kimseye nasip olmaz.

Elimizde tuttuğumuz kitaplar gibi çalışmalar, işte tam da böylesi durumlarda yolumuzu aydınlatmalarıyla altın değerinde.

Fatih Akyıldız bu kapsamlı çalışmasında, Türkiye’de yaygın olarak kullanılan temel ekonomik göstergeleri hem içerikleri, özellikleri ve teorik çerçeveleriyle açıklıyor hem de bunların hazırlanmasında kullanılan verilerin toplanma ve hesap yöntemleri konularında bizleri aydınlatıyor.

Kitapta,

Milli gelir göstergeleri,
Üretim ve iktisadi canlılık,
Fiyat göstergeleri,
Çalışma ekonomisi,
Uluslararası ekonomi,
Kamu ekonomisi,
Ve para, bankacılık ve finans alanlarına giren çok sayıda istatistik açıklanıyor.

Gayrisafi yurt içi hasıladan kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasılaya, aylık sanayi endekslerinden sanayi ciro endeksine, inşaat istihdam endeksinden üretici fiyat endeksine pek çok istatistiğin açıklandığı kitap, ekonomiye bilimsel bir gözle bakmak isteyen okurlar için yetkin bir kılavuz.

Künye: Fatih Akyıldız – Göstergeler Ne Anlatır?: Türkiye İçin İktisadi Göstergeler Rehberi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, istatistik, 450 sayfa, 2017

Tevfik Güran – Resmi İstatistiklere Göre Osmanlı Toplum ve Ekonomisi (2017)

İktisat tarihi alanında önemli kitapları bulunan Tevfik Güran’dan, Osmanlı’nın son dönemindeki istatistik verileri üzerine düşündüğü, yazarın ’19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar’ adlı eserinin devamı olarak okunabilecek nitelikli bir çalışma.

Osmanlı’da istatistiğin kullanımı, ağırlıklı olarak imparatorlukta yenileşme hareketlerinin hız kazandığı 19. ve 20. yüzyıllarda başlamıştı.

Güran’ın ince bir işçilikle derlediği bu istatistikler, söz konusu dönemde Osmanlı’nın nüfus, sağlık, eğitim, adalet, kültür ve ekonomi gibi alanlardaki durumunu saptıyor.

Özellikle tarih çalışmalarında, istatistiklerin altın değerinde tarihi kaynaklar olduğu bilinir.

Güran’ın bu çalışması da, Osmanlı’nın sosyal ve ekonomik alanlarında araştırma yapanlar için bulunmaz bir nimet.

Künye: Tevfik Güran – Resmi İstatistiklere Göre Osmanlı Toplum ve Ekonomisi, İş Kültür Yayınları, tarih, 480 sayfa

Martin Toseland ve Simon Toseland – Hayatın EN’leri (2014)

HAYATIN EN’LERİ, Martin Toseland ve Simon Toseland, çeviren: Ahmet Edha Fırat, NTV Yayınları, istatistik, 207 sayfa

‘Hayatın En’leri’nde, dünyanın en sıra dışı istatistiklerinden bir seçki sunuluyor. Kitapta, dünyanın en acı biberleri, karada kırılan hız rekorları, dünyanın en pahalı şarapları, en cömert ülkeler, en borçlu ülkeler, YouTube’da en çok izlenen videolar, kazanılan en büyük ikramiyeler, nüfus yoğunluğu en yüksek başkentler, dünyanın en pahalı tabloları, dünya açlık endeksinin en’leri, dünyanın en hızlı “rollercoaster”ları, dünya genelinde kişi başına düşen polis ve kitap sayısı, ülkelere göre sigara fiyatları ve ülkeler bazında sendikalaşmış işgücü oranları gibi, hem bilgi veren hem de eğlendiren istatistikler yer alıyor.