Antik Yunan döneminden şakalar ve fıkralar…
1600 yıl önceden kalan bu fıkralar, insanın gülme, eğlenme ve alay etme hevesinin ne kadar evrensel olduğunu gösteriyor.
Absürd durumlar, budalalıklar ve kendi kimliğini şaşırmalar, bölgelere ait klişeler ve yabancıların içine düştüğü saflıklar fıkraların temelini oluşturuyor.
Hilmi Köksal Alişanoğlu, ilk baskısı 2005’te yapılan ‘Netekim! 12 Eylül’le Geldiler’de, darbe sonrası dönemde yaşadığı trajikomik olayları okurlarıyla paylaşıyor.
Alişanoğlu, 1980’in mart ayında İstanbul Sarıyer’ de bir gecekonduda sol örgüt üyesi olduğu iddiasıyla gözaltına alındı.
Kendisi cezaevindeyken 12 Eylül darbesi gerçekleşti. İşkence gören Alişanoğlu, idamla yargılandı.
Yazar, bu süreçte yaşadıklarını mizahi bir dille elimizdeki kitabında kaleme getiriyor.
Darbenin gadrine uğrayanların anlatımları, genel olarak trajik bir üslup taşır. Alişanoğlu’nun tanıklığını farklı ve özgün kılan başlıca husus ise, “acıyı bal eylemesi”dir diyebiliriz.
Yılmaz Okumuş tarafından yaratılan “Laz Marks Emice”, siyasî mizahın iyi örneklerinden.
Projeyi nitelikli kılan başlıca husus, Okumuş’un Laz Marks Emice’yi Karadeniz ağzıyla konuşturarak Dünya’da yaşanan güncel ekonomik-politik sorunlara anlaşılabilir bir tarzla irdelemesidir diyebiliriz.
Laz Marks Emice, serinin elimizdeki ikinci kitabında da, büyük bir pervasızlıkla yol almaya devam eden kapitalist sistemi yermeye, “Laz Marksist saptamalar”da bulunmaya devam ediyor.
Ekonomik krizler, kapitalizm ve inanç dünyası, demokrasi, diyalektik materyalizm, piyasa ekonomisi, burjuva medyası, meta fetişizmi ve TEKEL işçileri, Laz Marks Emice’nin kendine has üslubuyla ele aldığı konulardan birkaçı.
Niçin gülüştüğümüz hakkında inandırıcı ve mantıklı şeyler söylemek mümkün mü?
Terry Eagleton elimizdeki kitabında, o kendine has mizahi üslubundan taviz vermeden, tam da bunu yapıyor ve kahkahadan alaya ve mizahın politikasına, mizah üzerine derinlemesine bir sorgulamaya girişiyor.
Eagleton bunu yaparken, hem bilimsel araştırmacıların aydınlatıcı yorumlarından hem komedyenlerin söylediklerinden ve hem de halk mizahından olabildiğince yararlanıyor.
Yazar kitabına, kahkahanın ne anlama geldiğini ve işlevini irdeleyerek başlıyor ve ardından da küçümseme ve mizah ile alay etmek ve mizah arasındaki ilişkiye, mizahın sınırlarının olup olmadığına, mizah ve tarih arasındaki ilişkiye ve en sonunda da mizahın politikasına odaklanıyor.
Çok iyi bildiğimiz gibi mizah, tahammülsüzlüklere dur demenin en etkili yollarından biri.
Melike Eğilmezler Boylan’ın bu kitabı da, baskılara, yıldırmalara ve karamsarlıklara rağmen bizi ısrarla gülmeye davet ediyor.
Tanzimat’tan tek parti dönemine, 12 Eylül’ün kapkara günlerinden bugüne taviz vermemiş güldürü sanatı konusunda otuz beş mizahçıyla yapılan ciddi söyleşiler, bu kitapta.
‘Güldürme Beni!’ Türkiye’de mizaha şekil veren; dünyamızı kahkaha yoluyla renklendiren, sorgulayan ve değiştiren üç nesille yapılmış görüşmelerden oluşuyor.
Kitaptaki otuz beş mülakat; karikatüristler, mizah yazarları, sahne sanatçıları, yönetmenler ve radyo programcılarıyla gerçekleştirildi.
Kitapta yer alan mizahçıların en genci yirmi dokuz, en yaşlısı ise yetmiş dört yaşında.
Ve bu mizahçılar, politikadan dine, cinsellikten tasavvufa, hayallerden teknolojiye kadar pek çok konuya değiniyorlar.
Aldatma olgusunu 146 bireysel vaka ile anlatan ilginç bir ansiklopedi.
Geçmişten bugüne en başarılı sahtekârlık vakalarının bir derlemesi olan kitapta, Brooklyn Köprüsü’nü başkalarına satan Georg Parker’dan kamyon dolusu taklit çikolata satanlara, kendini subay olarak tanıtıp tüm bir kışlayı kandıran kunduracı Wilhelm Voigt’ten Yeni Zelanda’nın ilk tescilli resim sahtekârı olma unvanına sahip Karl Feodor Sim’e, pek çok isim yer alıyor.
Kitapta ayrıca, deney sonuçlarını manipüle eden Albert Einstein ve kendisine suikast düzenleten François Mitterand gibi ünlü simalarla da karşılaşıyoruz.
Aydın Boysan, ‘Ayıp Olmadan’ isimli elimizdeki eserinde, neşeli ve ufuk açıcı sohbetlerine okurlarını bir kere daha ortak ediyor.
Kitapta, demlenme, İstanbul, zaman, dünyanın kentleri, portreler, sanat, kadınlar, mimarlık ve şehir, Asya ve Pasifik kıyılarından gezi izlenimleri gibi birçok konu yer alıyor.
Kitabına “Niçin içilir?” sorusunun yanıtını aramakla başlayan Boysan, bu soruyu şöyle yanıtlıyor:
“Çoğu kişi, zorlandığı için, başarısız olduğu için, ya da başına gelen sıkıntılı işler, olaylar yüzünden, içer. Kurtulacağını sanır, büsbütün zora girer. ‘Kendini tutmasını’, kendine hâkim olmasını başaramayan kişi, avunmayı içkide ararsa, bulması bulamamasından beter olur.”
Yahya Kemal, Ahmet Rasim ve Süleyman Nazif…
Yaşadıkları dönemde, her biri kendi alanında usta olmuş üç önemli isim.
Bu kitap, bu üç ismi alışıldık olmayan yönleriyle; yani şakaları, yergileri ve hazırcevaplıklarıyla karşımıza çıkarıyor.
Okurken keyif alacağımız bu nükteler, dönemin edebiyat dünyasının bir panoramasını sunduğu kadar, bugüne dair de pek çok şey söylüyor.
Sosyal medyanın içi boş paylaşımlarının, onun dayattığı klişelerin ve “profillerin” dışında kalan, bir nevi sosyal medya anti kahramanı bir kadının romanı.
Tuğba Sarıünal’ın karakteri, erkek egemen dünyanın tüm alışkanlık ve ezberleri ile fit beden ve para tapınmacılığını arkasına almış bu kültürü kendine has üslubuyla yerden yere vuruyor.
Taşbaskı (Litografi) tekniğiyle basılmış Nasreddin Hoca kitapları, koleksiyoncuların en çok aradığı çalışmalardandır.
Mustafa Duman’ın elimizdeki önemli çalışması ise, 1850-1924 yılları arasında yayınlanmış olan taşbaskısı 55 Nasreddin Hoca kitabını karşılaştırmalı bir bakışla inceleyerek bize sunuyor.
Söz konusu taşbaskısı kitapların en meşhurlarından olan ve 128 fıkra içeren ‘Hoca Nasreddin Letâifi’nin çevriyazısını da tam metin olarak barındıran kitap, devamında da söz konusu süreçte yazılmış taşbaskısı kitaplara yer veriyor.
Duman’ın çalışmasında, Nasreddin Hoca fıkraları için çoğu isimsiz halk sanatçıları tarafından çizilmiş, kimisi ustalıklarıyla göz dolduran bazı resimlere de yer verilmiş.
Kitabın, yalnızca Nasreddin Hoca bağlamında halk kültürüne ve mizahına ilgi duyanlara değil, taşbaskı koleksiyoncularına ve meraklılarına da hitap edeceğini söyleyebiliriz.
Dipnotski 