Kategori: Tiyatro

Ferit Burak Aydar – Hamlet’in Bağlanan Basireti Üzerine (2020)

Edebi eser okuması, analizi sevenler Ferit Burak Aydar’ın bu güzel çalışmasını sevecektir.

‘Hamlet’in Bağlanan Basireti Üzerine’, Shakespeare’in ölümsüz yapıtı ‘Hamlet’in hayat hakkında bize neler söyleyebileceği üzerine iyi bir sorgulama.

Aydar bunu yaparken, hem eserin farklı versiyonlarını karşılaştırmayı ihmal etmiyor hem de bu ölümsüz yapıtı tarihsel ve politik anlamlarıyla birlikte yorumluyor.

Aydar, incelemesinin merkezine de iki temayı yerleştiriyor:

Bunlardan ilki, bir kahraman olarak Hamlet’in “sürünceme”si, ikincisi de Ophelia’nın erkek egemen toplum tarafından delirtilip ölmesi.

Aydar’ın kitabını zengin kılan başka bir husus ise, ‘Hamlet’ üzerine yapılmış yorumlarla da hesaplaşması.

  • Künye: Ferit Burak Aydar – Hamlet’in Bağlanan Basireti Üzerine: Hamlet ve Sürünceme, Sel Yayıncılık, inceleme, 216 sayfa, 2020

Didier Anzieu – Beckett (2020)

“Tanrı öldü, biliyoruz, ama gelmesini beklemeye devam ediyoruz.”

Psikanalize getirdiği otoanaliz ve deri-ben konusundaki özgün katkılarıyla bildiğimiz Didier Anzieu, Samuel Beckett’ın ‘Godot’yu Beklerken’ oyununu ilk izlediğini böyle düşünmüş.

Kendisinin Samuel Beckett üzerine kaleme aldığı eldeki kitap da, edebiyat, psikanaliz ve yaratıcılık üzerine derinlemesine bir sorgulamanın bir araya geldiği usta işi bir metin.

Kendini “tutkulu” bir Beckett okuru ve tedavi etmeye çalışan bir psikanalist olarak tanımlayan Anzieu, Beckett’ın henüz pek tanınmayan İrlandalı bir yazarken Londra’da gerçekleştirdiği bir psikanaliz tedavisinin seyrini takip ediyor.

Bu tedavinin seyrini ve girdiği çıkmazı ayrıntılı bir bakışla irdeleyen Anzieu, bu sürecin özelilkle Beckett’ın kişiliği ve edebi yaratıcılığında nasıl bir verimliliğe yol açtığını araştırıyor.

Anzieu’nün metni bir yönüyle de denemeden, klinik gözlemden, seyir defterinden ve biyografiden izler taşıyor.

Kitap, Beckett’ı ve onun dolayımıyla insan olarak sefaletimizi ele alıyor ve bunu da trajediyi mizahla birleştirerek yapmasıyla dikkat çekiyor.

  • Künye: Didier Anzieu – Beckett, çeviren: Nesrin Demiryontan, Metis Yayınları, inceleme, 280 sayfa, 2020

Peter Brook – Boş Mekân (2010)

‘Boş Mekân’, ünlü tiyatro ve sinema yönetmeni Peter Brook’un farklı üniversitelerde verdiği aynı adlı konferanslar dizisinden derlenmiş.

Günümüz tiyatrosunun durumuna odaklanan Brook, konuyu hem kuramsal hem de kendi deneyimlerinden hareketle ele alıyor.

Tiyatronun işlevi, anlamı ve günümüz tiyatrosunun içinde bulunduğu sıkıntılar buradaki yazıların çerçevesini oluşturuyor.

Kitaptaki keyifli ve aydınlatıcı yazılar, sadece tiyatronun işlevini değil, aynı zamanda anlamını da irdelemeleriyle ayrıca dikkat çekiyor diyebiliriz.

Brook’un kaleminden, tiyatronun tekniği kadar, onun sıra dışı yönlerine ve yarattığı kendine has atmosfere tanık oluyoruz.

  • Künye: Peter Brook – Boş Mekân, çeviren: Ülker İnce, Hayalbaz Kitap, tiyatro, 182 sayfa

 

Erdem Ünal Demirci – Türkiye’de Tiyatronun Siyasal Rolü (2010)

Erdem Ünal Demirci ‘Türkiye’de Tiyatronun Siyasal Rolü’nde, 1850-1950 arasındaki yüz yıllık zaman diliminde, siyaset-tiyatro ilişkisini ele alıyor.

Osmanlı imparatorluğunun son dönemlerinde, batılılaşma hareketiyle birlikte modern tiyatronun doğuşuyla kitabına başlayan Demirci, Cumhuriyet’te, tek parti iktidarının son dönemlerinde faaliyete geçen Devlet Tiyatroları’na kadar uzanarak, tiyatronun siyasete içkin yapısını gözler önüne seriyor.

On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı modernleşmesinde tiyatro politikası; tiyatroda devletçi-seçkinci mantık ve lider kültü; Türk Ocakları’ndan Halkevleri’ne geçişin öyküsü ve Halkevleri’nde parti-tiyatro bütünlüğü ve temsilde Türkçülük, Demirci’nin odaklandığı konulardan birkaçı.

Kitap, iç ve dış siyasetin, kimlik politikaları ve milliyetçiliğin devlet tiyatroları, Halkevleri ve Konservatuarlara nasıl yansıdığını irdeliyor.

  • Künye: Erdem Ünal Demirci – Türkiye’de Tiyatronun Siyasal Rolü, Federe Yayınları, tiyatro, 318 sayfa

Emre Aracı – Naum Tiyatrosu (2010)

 

Emre Aracı ‘Naum Tiyatrosu’ başlıklı elimizdeki çalışmasında, İtalyan operasının, 19. yüzyıl İstanbul’unda ciddi anlamda filizlenmeye başladığı Naum Tiyatrosu’nu kapsamlı bir bakışla irdeliyor.

Aracı, Beyoğlu’ndaki Naum Tiyatrosu’nu, inşaatından yok oluşuna, sanatçı profilinden seyirci mozaiğine, opera repertuvarından varyete temsillerine ve karnaval balolarından yaşanan skandallara kadar birçok yönüyle ele alıyor.

1848 yılında inşa edilen tiyatro, 1870 yılına kadar yaklaşık otuz yıl boyunca şehrin kültür ve sanat hayatında önemli roller üstlenmişti. Çok sayıda belgeyle desteklenen ve görsel malzemesiyle de dikkat çeken çalışma, bu ünlü tiyatroya dair yetkin bir kaynak niteliğinde.

  • Künye: Emre Aracı – Naum Tiyatrosu, Yapı Kredi Yayınları, inceleme, 406 sayfa

Kolektif – Tiyatro Tarihi (2019)

Alanında uzman isimleri bir araya getiren bu derleme, tiyatro tarihi hakkında altın değerinde bir kaynak.

Beş bölümden oluşan kitap, yalnızca tiyatronun tarihsel gelişimini irdelemekle kalmıyor, aynı zamanda tiyatronun farklı coğrafyalardaki gelişimini de kayıt altına alıyor.

Kitapta,

  • Modernist tiyatro,
  • Barok tiyatrodan romantik tiyatroya geçişi sağlayan dinamikler,
  • Ortaçağ, Rönesans ve erken modern dönemde tiyatro,
  • Klasik tiyatro,
  • Liverpool, Finlandiya, Mısır ve Japon tiyatroları,
  • Seyirciler ve tiyatro,
  • Müzikli tiyatro ve müzikal tiyatro,
  • Ve oyunculuk sanatı gibi önemli konular irdeleniyor.

Tiyatronun tarihsel gelişimi hakkında referans kitap arayanların edinmesi gereken bir çalışma.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: David Wiles, Stefan Hulfeld, Christhopher Baugh, Erika Fischer-Lichte, Ros Merkin, S.E. Wilmer, Hazem Azmy, Diego Pellechia, Marvin Carlson, Willmar Sauter, Josette Féral, Zachary Dunbar, Marius Kwint, Thomas Postlewait, Barbara Hodgdon, Fiona Macintosh, Gilli Bush-Bailey, Jacky Bratton ve Grant Tyler Peterson.

  • Künye: Kolektif – Tiyatro Tarihi, derleyen: David Wiles ve Christine Dymkowski, çeviren: Süha Sertabiboğlu, Ayrıntı Yayınları, tiyatro, 400 sayfa, 2019

Kolektif – Shakespeare Kitabı (2015)

Tiyatro tarihine yön vermiş Shakespeare’in dünyasına girmek için yetkin bir kılavuz.

Shakespeare’in tüm oyunlarından bir kesit sunan çalışma, oyunların ana temaları ile başkarakterlerini özlü bir biçimde anlatıyor, perde ve sahneleri analiz ediyor ve oyunların olay örgülerinin tam özetini çıkarıyor.

  • Künye: Kolektif – Shakespeare Kitabı, çeviren: Tufan Göbekçin, Alfa Yayınları

Kolektif – Dîroka Şanoya Kurdî (2015)

Kürt tiyatro tarihi konusunda, Türkiye’de yayınlanmış en kapsamlı çalışma.

Kürtçe yazılmış kitap, Kürt tiyatrosunun ana kaynaklarını, tarihsel yönelimlerini ve başlangıcından 1990’lara kadarki gelişimini ele alıyor.

Kürtçe tiyatro terimleri, kavramları ve ayrıntılı bir kronoloji barındırması da, çalışmanın bir diğer katkısı.

  • Künye: Kolektif – Dîroka Şanoya Kurdî, amadekar: Çetoyê Zêdo û Yavuz Akkuzu, Weşanên Peywend

Esen Çamurdan – Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu (2015)

Osmanlı’da Batılılaşma çabasının hız kazanarak ülkenin geleceğine yön verdiği Tanzimat dönemindeki tiyatro çalışmalarının keyifle okunacak bir incelemesi.

Bu süreçte üretmiş beş yazarın on altı oyunu üzerinden dönemin tiyatro anlayışını irdeleyen çalışma, böylece Çağdaş Türk tiyatrosunun sorunlarının kökenlerine de iniyor.

  • Künye: Esen Çamurdan – Tanzimat Dönemi Türk Tiyatrosu, Habitus Kitap

Nesim Ovadya İzrail – Osmanlı ve Türkiye Tiyatrosunda Şahinyanlar (2018)

Osmanlı’da 1915-16 yıllarında Ermeni vatandaşlara yönelik tehcir, Osmanlı tiyatrosuna yıllarca emek vermiş Ermeni sanatçıları da vurdu.

Örneğin Şahinyanlar ailesi.

Şahinyanlar, 100 yıla yakın bir süre Osmanlı tiyatro sahnelerinde yer almış, üyeleri adeta tiyatroyla yatıp kalkan, köklü bir aileydi.

İşte Nesim Ovadya İzrail de, Vahan ve Oksen Şahinyan’ı merkeze alarak bu kadim ailenin hikâyesini anlatıyor.

Vahan Şahinyan, 1922’de güvenli görmediği bu toprakları terk ederek Bulgaristan’a göç eder.

Oksen Şahinyan ise, benzer duygularla, o zaman Türkiye toprağı olmayan İskenderun’a göç eder.

Kitap, bu ailenin Osmanlı ve Türkiye tiyatrosuna katkılarını ortaya koyarken, aynı zamanda bu iki tiyatrocuyu ülkeden koparan ortamın ve olayların kapsamlı bir fotoğrafını da çekiyor.

  • Künye: Nesim Ovadya İzrail – Osmanlı ve Türkiye Tiyatrosunda Şahinyanlar, Bgst Yayınları, tiyatro, 271 sayfa, 2018