Jonathan K. Foster’ın ‘Hafıza: Kısa Bir Giriş’ (‘Memory: A Very Short Introduction’) adlı kitabı, belleğin karmaşık ve çok yönlü doğasını ele alan kısa ve öz bir giriş niteliği taşıyor. Foster, belleğin sadece geçmiş olayları hatırlamaktan ibaret olmadığını, aynı zamanda kimliğimizi, öğrenme yeteneğimizi ve hatta algımızı şekillendiren temel bir bilişsel süreç olduğunu vurguluyor.
Kitap, belleğin farklı türlerini ve işleyiş mekanizmalarını inceliyor. Kısa süreli bellek, uzun süreli bellek, anımsama, unutma gibi kavramlar, nörobilimsel ve psikolojik araştırmalar ışığında açıklanıyor. Foster, belleğin beyindeki karmaşık ağlar aracılığıyla nasıl çalıştığını ve anıların nasıl kodlandığını, depolandığını ve geri çağrıldığını anlatıyor.
Kitap, belleğin güvenilirliği ve doğruluğu konusuna da değiniyor. Foster, anıların zaman içinde nasıl değişebileceğini, yeniden yapılandırılabileceğini ve hatta uydurulabileceğini gösteriyor. Belleğin yanıltıcı olabileceği ve yanlış anıların oluşabileceği gerçeği, çeşitli örneklerle açıklanıyor.
Foster, belleğin sadece bireysel bir süreç olmadığını, aynı zamanda toplumsal ve kültürel bir boyutunun da olduğunu vurguluyor. Anıların paylaşıldıkça nasıl şekillendiği, toplumsal hafızanın nasıl oluştuğu ve kültürel geleneklerin belleği nasıl etkilediği gibi konular ele alınıyor.
Kitap, belleğin felsefi ve etik boyutlarına da değiniyor. Belleğin kimlik, bilinç ve özgür irade gibi kavramlarla olan ilişkisi inceleniyor. Belleğin insan deneyiminin temel bir parçası olduğu ve insan olmanın ne anlama geldiğini anlamak için önemli bir anahtar olduğu vurgulanıyor.
Sonuç olarak bu kitap, belleğin karmaşık ve çok yönlü doğasını anlamak için kapsamlı bir giriş sunuyor. Foster, nörobilimsel, psikolojik, toplumsal ve felsefi perspektifleri bir araya getirerek, belleğin insan yaşamındaki önemini ve derinliğini ortaya koyuyor.
- Künye: Jonathan K. Foster – Hafıza: Kısa Bir Giriş, çeviren: A. Armağan Kilci, Koç Üniversitesi Yayınları, bilim, 144 sayfa, 2025
Dipnotski 