Etiket: Gökçe İnan Yağlı

Robert M. Sapolsky – Bir Primatın Anıları (2025)

Robert M. Sapolsky, yıllarını Afrika savanlarında babunlarla geçiren bir primatolog olarak hem bilimin hem de yaşamın sınırlarında bir yolculuğa çıkıyor. ‘Bir Primatın Anıları: Bir Sinir Bilimcinin Babunlar Arasındaki Sıra Dışı Yaşamı’ (‘A Primate’s Memoir: Love, Death and Baboons’), sadece bir anı değil, insan doğasına ve hayvan davranışlarına dair derin bir keşif niteliği taşıyor. Sapolsky, genç yaşta gittiği Kenya’da, babunların sosyal yapısını incelemeye başlıyor. Onları izlerken, hiyerarşilerin, ittifakların ve çatışmaların aslında insan toplumlarıyla ne kadar benzer olduğunu fark ediyor.

Arazi koşullarında geçen yıllar boyunca hem zorluklar hem de unutulmaz anılar biriktiriyor. Babunların gündelik yaşamındaki agresyon, rekabet ve beklenmedik şefkat, yazarın insan psikolojisine dair düşüncelerini şekillendiriyor. Sapolsky, aynı zamanda kendi varoluşunu sorguluyor; bilimsel gözlem ile duygusal bağlar arasında gidip geliyor. Afrika’da geçen bu yıllar, ona sadece hayvan davranışlarını değil, savaş, yoksulluk ve kültürel farklılıklar gibi sert gerçekleri de gösteriyor.

Kitap, mizah ve içtenlikle harmanlanmış bir dil kullanıyor. Sapolsky, bilimsel bir çalışmanın soğukluğundan uzaklaşıp hayatın karmaşıklığını hem trajik hem de komik yönleriyle anlatıyor. Babunlar üzerinden insan doğasını anlamaya çalışırken, okura da kendi davranışlarımızın kökenine dair güçlü bir mercek sunuyor. Kitap, bilimin merakıyla kişisel deneyimi birleştiren hem düşündüren hem de eğlendiren bir anlatı olarak öne çıkıyor.

  • Künye: Robert M. Sapolsky – Bir Primatın Anıları: Bir Sinir Bilimcinin Babunlar Arasındaki Sıra Dışı Yaşamı, çeviren: Gökçe İnan Yağlı, Pegasus Yayınları, bilim, 408 sayfa, 2025

Heather Heying, Bret Weinstein – Bir Avcı-Toplayıcının 21. Yüzyıl Rehberi (2025)

Heather Heying ve Bret Weinstein’ın bu kitabı, insanlığın evrimsel geçmişiyle modern dünyanın yarattığı çelişkileri ele alıyor. Yazarlar, avcı-toplayıcı olarak şekillenmiş biyolojimizin günümüz yaşam tarzıyla uyumsuzluklarını açıklıyor. ‘Bir Avcı-Toplayıcının 21. Yüzyıl Rehberi: Evrim ve Modern Yaşamın Zorlukları’ (‘A Hunter-Gatherer’s Guide to the 21st Century: Evolution and the Challenges of Modern Life’), beslenme, uyku, aile ilişkileri, cinsiyet rolleri, eğitim, teknoloji ve toplumsal düzen gibi temel alanlarda bu uyumsuzlukların nasıl ortaya çıktığını örneklerle tartışıyor.

Heying ve Weinstein, modern toplumda karşılaştığımız birçok sağlık ve davranış sorununu evrimsel bağlamda yorumluyor. Örneğin, işlenmiş gıdaların yaygınlığı, hareketsiz yaşam biçimi veya yapay ışıklarla bozulan uyku düzeni, binlerce yıl boyunca şekillenmiş biyolojik sistemimizle çelişiyor. Yazarlar, bu uyumsuzlukların bireysel ve toplumsal düzeyde kaygı, depresyon, obezite gibi sonuçlara yol açtığını vurguluyor.

Kitap, çözüm önerilerini de gündeme getiriyor. Evrimsel geçmişimizden öğrenerek, daha doğal beslenme alışkanlıkları edinmek, hareketi günlük yaşama katmak, anlamlı topluluk bağlarını sürdürmek ve doğayla yeniden ilişki kurmak gibi yollar öneriliyor. Yazarlar, modern dünyanın imkânlarını reddetmeden, biyolojik kökenlerimizle uyumlu bir yaşam inşa etmenin mümkün olduğunu savunuyor.

Sonuçta eser, çağımızın sorunlarını yalnızca kültürel veya teknolojik gelişmeler üzerinden değil, evrimsel bir perspektifle kavrayarak, modern hayatın karmaşasında yön bulmaya çalışan okuyucuya pratik ve düşünsel bir rehber sunuyor.

  • Künye: Heather Heying, Bret Weinstein – Bir Avcı-Toplayıcının 21. Yüzyıl Rehberi: Evrim ve Modern Yaşamın Zorlukları, çeviren: Gökçe İnan Yağlı, Pegasus Yayınları, psikoloji, 368 sayfa, 2025