Étienne Ghys’ın ‘Kaos Teorisi (‘La théorie du chaos’) adlı eseri, karmaşıklık biliminin temel taşlarından biri olan kaos teorisini anlaşılır bir dille açıklıyor. Yazar, bu eserinde kaotik sistemlerin nasıl çalıştığını, doğada ve günlük hayattaki yansımalarını ve bu teorinin bilim dünyasına getirdiği devrimi inceler.
Ghys, kaos teorisinin temellerini Newton’un klasik mekaniğinden başlayarak, 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan belirsizlik ilkesine kadar uzanan bir tarihsel süreç içinde sunar. Yazar, bu süreçte karmaşık sistemlerin, küçük başlangıç koşullarındaki değişimlerin büyük sonuçlara yol açabileceğini gösteren “kelebek etkisi” gibi kavramları detaylı bir şekilde açıklar.
Kitapta, kaos teorisi ile ilgili pek çok örnek verilir. Hava durumu, ekonomik sistemler, biyolojik süreçler gibi karmaşık sistemlerde kaos teorisinin nasıl kullanıldığı gösterilir. Yazar, bu örnekler aracılığıyla, kaos teorisinin sadece kuramsal bir ilgi alanı olmadığını, aynı zamanda doğayı ve toplumu anlamamızda önemli bir araç olduğunu vurgular.
Ghys, kaos teorisinin felsefi boyutlarına da değinir. Belirsizliğin ve öngörülemezliğin bilimsel bir açıklamaya tabi tutulması, determinizm ve özgür irade gibi felsefi soruları yeniden gündeme getirir. Yazar, bu sorulara net cevaplar vermek yerine, okuyucuyu düşünmeye teşvik eder.
Kısacası, ‘Kaos Teorisi’ adlı eser, karmaşık sistemlerin davranışlarını anlamamıza yardımcı olan güçlü bir araç olan kaos teorisini, hem bilimsel hem de felsefi açıdan ele alır. Ghys, bu kitabı ile karmaşık görünen bir konuyu herkesin anlayabileceği bir dilde açıklayarak, okurlarına bilim dünyasının heyecan verici bir alanına kapı aralar.
- Künye: Étienne Ghys – Kaos Teorisi, çeviren: Ahmet H. Durukal, Yapı Kredi Yayınları, bilim, 48 sayfa, 2025
Dipnotski 