Etiket: Hülya Öztekin

Kolektif – Sabiha Sertel (2022)

Sabiha Sertel’in Türkiye sol tarihinde unutulmaz yeri var.

Bu çalışma da, Sertel’in entelektüel mirasını irdeleyen araştırmacıların metinleri ile Sertel’e dair kişisel tanıklıkları bir araya getiren çok değerli bir derleme.

Sertel 1895’te Selanik’te doğdu.

1919’da çıkan Büyük Mecmua’da “Türk Feminizmi”ni ilk kez ismiyle zikreden kendisidir.

Evliliği de sıra dışıydı.

İlk kez Yahudi Dönme cemaatinden bir kadın, cemaat dışında bir evlilik gerçekleştirdi.

Zekeriya Sertel ile evlilikleri İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yüksek düzeyde ilgisine mazhar oldu.

Dahası mahkemede yargılanan ilk Türk kadın gazetecidir.

Üstelik çok fazla bilinmese de Amerika’da sosyal hizmetler eğitimi alarak memleketin ilk sosyal hizmetler uzmanı vasfını kazandı.

Yazdığı yazılar nedeniyle basında sıkça polemiklerle karşı karşıya kaldı.

1937’de dönemin Cumhuriyet gazetesinin hedefindeydi.

Bu yazılarda kendisine “Bolşevik Dudu”, “vatan haini” bile dendi.

Dönmeliği ve Yahudi kökleri teşhir edildi.

Sabiha Sertel yine sözünü esirgemedi ve yazmaktan vazgeçmedi.

Sertel, “Fikre Artık Yeter Tahakkümünüz” başlıklı yazısını yazdığında tarih 5 Kasım 1945’i gösteriyordu, 50 yaşındaydı ve daha Tan Gazetesi’nin bir baskın sonucu talan edilmesi ve yıkıma uğratılmasına neredeyse bir ay vardı.

Türkiye Komünist Partisi üyesiydi.

Sürgüne gittikten sonra partiye yardımcı olmak için altı ülke (Fransa, Macaristan, Almanya, Çekoslovakya, Bulgaristan, Sovyetler Birliği) değiştirdi.

1968’de Bakü’de hayata gözlerini yumdu.

Bu derleme, onun farklı entelektüel alanlara yaptığı katkıları odağına alan araştırmacıların ve kişisel tanıklıkların ışığında kendisinin yaşamına başka açılardan bakmayı amaçlıyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Mehmet Ö. Alkan, Aynur Soydan Erdemir, Nur Deriş, Barış Çatal, Bengü Aydın Dikmen, İnci Özkan Kerestecioğlu, Çiğdem Akanyıldız-Gölbaşi, Aylin Özman, Kadir Dede, Ömer Durmaz, Özlem Özkal, Hülya Öztekin, Korhan Atay ve Gül Benderli.

  • Künye: Kolektif – Sabiha Sertel: Hayatı ve Entelektüel Mirası, hazırlayan: Barış Çatal, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, inceleme, 252 sayfa, 2022

Hülya Öztekin – Tan: Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazete (2016)

Sertellerin 1935-1945 arasında yayımladığı Tan gazetesi, ülke basın tarihinde sol yayıncılığın en etkili, önemli yayın organı olarak tarihteki yerini almış durumda.

Hatırlanacağı gibi gazete, muhalif tavrı nedeniyle siyasi ve ekonomik baskılarla karşılaşmış, bunun yanı sıra 4 Aralık 1945’te faşist bir linçe maruz kalmıştı.

Hülya Öztekin’in uzun çabalarının meyvesi olan elimizdeki kitap da, bu gazetenin kuruluşundan kapanışına uzanan süreci, dönemin sağlam bir siyasi ve toplumsal panoraması eşliğinde izliyor.

Kitapta,

  • Zekeriya Sertel, Sabiha Sertel, Muvaffak Şeref, Niyazi Berkes, Mediha Berkes, Pertev Naili Boratav, Esat Adil Müstecaplıoğlu, Hulusi Dosdoğru, Cami Baykurt, Behice Boran, Sabahattin Ali, Aziz Nesin gibi isimlerin katkıda bulunduğu gazetenin kuruluşu,
  • Yayın politikası,
  • Nazizmin ve faşizmin yükselişe geçtiği bir dönemde takındığı emperyalizm karşıtı tavrını,
  • İnsan hakları, demokrasi ve özgürlükler konularındaki ilerici tutumunu,
  • 4 Aralık 1945 tarihli Tan baskınından sonra gazetenin yayın hayatına son verişini,
  • Ve gazetenin muhalif basın tarihindeki yerini aydınlığa kavuşturuyor.

Öztekin’in çalışması, yalnızca Tan gazetesine dair bir bellek tazeleme girişimi olarak değil, aynı zamanda Türkiye’de basın özgürlüğü ve demokrasi mücadelesinin öyküsü olarak okunmalı.

  • Künye: Hülya Öztekin – Tan: Serteller Yönetiminde Muhalif Bir Gazete, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, tarih, 488 sayfa