Timothy Morton’ın bu kitabı, modern insanın doğayla olan ilişkisini ve iklim kriziyle yüzleşme biçimimizi sorgulayan felsefi bir eserdir. ‘Karanlık Ekoloji: Gelecekte Müşterek Yaşama Mantığı’ (‘Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence’), geleneksel ekolojik düşüncenin insanı doğadan ayrı bir varlık olarak ele aldığını ve bu ayrımın iklim krizinin temelinde yattığını savunur. Kitap, “karanlık ekoloji” olarak adlandırdığı yeni bir ekolojik düşünce biçimi önerir. Bu yaklaşım, insanın doğayla iç içe olduğunu, doğanın karmaşıklığını ve belirsizliğini kabul etmeyi ve insan merkezli düşünceyi aşmayı hedefler.
Morton, modern insanın doğayla olan ilişkisini “hipernesne” kavramıyla açıklar. Hipernesneler, insan algısının ötesinde, zamansal ve mekânsal olarak çok büyük varlıklardır. İklim krizi, nükleer atıklar ve okyanuslardaki plastik kirliliği gibi olgular hipernesnelere örnektir. Morton, bu hipernesnelerin insan yaşamını derinden etkilediğini ve onlarla başa çıkmak için yeni düşünce biçimlerine ihtiyaç duyduğumuzu belirtir. Kitapta, hipernesnelerle nasıl ilişki kurabileceğimiz, onlarla nasıl başa çıkabileceğimiz ve onlarla nasıl bir arada yaşayabileceğimiz gibi sorulara cevap aranır.
Morton, “karanlık ekoloji”nin insanı umutsuzluğa sürüklemediğini, aksine yeni bir umut biçimi sunduğunu savunur. Kitapta, umudun geleneksel olarak geleceğe yönelik bir inanç olarak algılandığı, ancak iklim krizinin belirsizliği karşısında bu tür bir umudun yetersiz kaldığı belirtilir. Morton, “karanlık umut” olarak adlandırdığı yeni bir umut biçimi önerir. Bu umut, belirsizliği ve karmaşıklığı kabul etmeyi, şu anki durumu anlamayı ve geleceğe yönelik kesin beklentiler yerine, olasılıklara açık olmayı içerir.
‘Karanlık Ekoloji’, okuyucuları iklim kriziyle yüzleşmeye, doğayla olan ilişkilerini yeniden düşünmeye ve yeni bir gelecek tahayyül etmeye davet eden bir eserdir. Kitap, felsefi derinliği ve edebi anlatımıyla okuyucuları etkilemeyi başarır.
- Künye: Timothy Morton – Karanlık Ekoloji: Gelecekte Müşterek Yaşama Mantığı, çeviren: Öznur Karakaş, Tellekt Kitap, ekoloji, 208 sayfa, 2025
Dipnotski 