Etiket: Werner Heisenberg

David Lindley – Belirsizlik (2025)

David Lindley’nin bu kitabı, modern fiziğin temelini sarsan büyük tartışmayı anlatıyor. Kuantum mekaniğinin doğuşunda yalnızca yeni bir teori değil, gerçekliğin nasıl anlaşılacağına dair bir savaş ortaya çıkıyor. Lindley, Einstein, Heisenberg ve Bohr’un fikir çatışmalarını bir bilim tarihi anlatısından çok, entelektüel bir dram olarak aktarıyor.

Albert Einstein, evrenin kesin yasalara göre işlediğine inanıyor. Ona göre doğada belirsizlik yok; belirsiz görünen şeyler yalnızca henüz açıklayamadığımız ayrıntılardan kaynaklanıyor. Bu yüzden kuantum kuramındaki “olasılıklı” yapıya direniyor, bilimin temelinin rastlantılara bırakılamayacağını savunuyor.

Werner Heisenberg ise atom altı dünyayı inceledikçe, ölçümün kendisinin gerçekliği etkilediğini fark ediyor. Formüle ettiği belirsizlik ilkesi, doğanın özünde tam bir kestirilebilirlik olmadığını gösteriyor. Bu, bilginin sınırlarının sadece teknik değil, ontolojik bir mesele olduğunu ortaya koyuyor.

Niels Bohr, iki uç arasında bir köprü kuruyor. Ona göre parçacıkların davranışı gözlemden ayrı düşünülemiyor. Tamamlayıcılık ilkesi ile gerçekliği tek bir tanımın kuşatamayacağını, farklı koşullarda farklı biçimlerde ortaya çıktığını açıklıyor. Böylece bilginin, gözlemci ile doğa arasındaki etkileşimde kurulduğunu savunuyor.

Lindley, bu fikir çatışmasını kişisel ilişkiler, bilimsel gurur, felsefi kaygılar ve dönemin politik atmosferiyle iç içe anlatıyor. Kuantum mekaniğinin kabulüyle birlikte bilimin “kesinlik” ideali yıkılıyor; yerine olasılıkların yön verdiği bir evren tasavvuru yerleşiyor.

‘Belirsizlik: Einstein, Heisenberg, Bohr ve Bilimi Kurtarma Mücadelesi’ (‘Uncertainty: Einstein, Heisenberg, Bohr, and the Struggle for the Soul of Science’), bilginin sınırlarının genişlediği kadar belirsizleştiğini de hatırlatıyor. Bilim, hakikati sabitlemek yerine, onun değişen doğasını anlamaya çalışıyor. Einstein “Tanrı zar atmıyor” diye ısrar ediyor ama Heisenberg ve Bohr’un açtığı yol, modern fiziğin geleceğini belirliyor. Bu kitap, bilimin ruhunun nasıl dönüştüğünü gösteriyor.

  • Künye: David Lindley – Belirsizlik: Einstein, Heisenberg, Bohr ve Bilimi Kurtarma Mücadelesi, çeviren: Özlem Kırtay, Fol Kitap, bilim, 240 sayfa, 2025

Armin Hermann – Werner Heisenberg (2025)

Armin Hermann’ın ‘Werner Heisenberg’ adlı biyografisi, 20. yüzyılın en önemli fizikçilerinden biri olan Werner Heisenberg’in hayatını ve bilimsel çalışmalarını detaylı bir şekilde ele alıyor. Kitap, kuantum fiziğinin temel taşlarından biri olan belirsizlik ilkesini ortaya atan Heisenberg’in hem kişisel hayatına hem de bilimsel kariyerine derinlemesine bir bakış sunuyor.

Hermann, Heisenberg’in çocukluğundan başlayarak, Göttingen ve Kopenhag’daki akademik kariyerine, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya’daki nükleer fizik araştırmalarına ve savaş sonrası dönemdeki bilimsel ve siyasi faaliyetlerine kadar geniş bir zaman dilimini kapsıyor. Heisenberg’in, kuantum fiziği üzerine yaptığı çalışmalarla fizik dünyasında yarattığı devrim ve bu çalışmaların felsefi ve etik boyutları üzerine de önemli tespitlerde bulunuyor.

Kitap, Heisenberg’in sadece bir bilim insanı olarak değil, aynı zamanda döneminin siyasi ve sosyal olaylarına duyarlı bir figür olarak da portresini çiziyor. Heisenberg’in Nazizm dönemindeki tutumu, savaş sonrası dönemdeki bilim insanı sorumluluğu ve atom bombası projesindeki rolü gibi konulara da yer veriliyor.

Hermann’ın biyografisi, kuantum fiziğinin gelişimini ve bu alandaki önemli bilim insanlarından birinin hayatını anlamak için önemli bir kaynak. Kitap, Heisenberg’in sadece bilimsel başarılarını değil, aynı zamanda yaşadığı dönemin zorluklarını ve kişisel mücadelelerini de gözler önüne seriyor. Heisenberg’in belirsizlik ilkesi gibi çığır açan kavramlarını, kuantum mekaniğinin temellerini ve bu teorinin felsefi sonuçlarını merak edenler için bu kitap, derinlemesine bir inceleme sunuyor.

  • Künye: Armin Hermann – Werner Heisenberg 1901-1976: Kuantum Kuramının Kurucularından Heisenberg’in Yaşamı, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları, biyografi, 200 sayfa, 2025