Yağmur Çetgin’in bu özgün çalışması, yirminci yüzyılın iki sıra dışı figürünü, sürrealizmin sınırlarını zorlayan Georges Bataille ile mimarinin geleneksel kalıplarına meydan okuyan Frederick Kiesler’i odağına alarak, sürrealizmin eleştirel mimarlık anlayışına yeni bir ışık tutuyor. Yağmur Çetgin, bu incelemesinde, Bataille’ın çığır açan “formsuz mimarlık” kavramı ile Kiesler’in devrim niteliğindeki “sonsuz mekân” düşüncesini derinlemesine ele alarak, sürrealizmin mimarlık disiplinine getirdiği özgün eleştirel perspektifi aydınlatmayı amaçlıyor.
Çetgin’in de belirttiği gibi, sürrealist hareketin önde gelen isimleri, rasyonalizmin ve onun yaşam üzerindeki tartışmasız egemenliğinin bir yansıması olarak gördükleri egemen mimarlık anlayışına yazıları aracılığıyla güçlü bir şekilde karşı çıkmışlardır. Ancak, bu eleştirel duruşlarına rağmen, sürrealistler genel olarak alternatif bir mimarlık arayışına doğrudan girişmemişlerdir.
Tam da bu noktada, Frederick Kiesler, Çetgin’in çalışmasında vurguladığı üzere, önemli bir istisna teşkil etmektedir. Kiesler’in geliştirdiği “sonsuz mekân” kavramı, yerleşik ve kabul görmüş mimarlık anlayışının temelden sökülmesinde ve yeniden düşünülmesinde hayati bir rol oynamıştır. Çetgin’in analizine göre, Georges Bataille’ın radikal “formsuzluk” düşüncesi, Kiesler’in “sonsuzluk” arayışını tamamlayıcı bir nitelik taşımaktadır. Bu iki vizyoner isim, özellikle İkinci Dünya Savaşı’nın ardından yeniden canlanan avangard sanat ve düşünce akımları içerisinde, başta etkili Sitüasyonist Enternasyonal olmak üzere, mimarlığı ve şehircilik pratiklerini mevcut kalıplarından çıkarma ve dönüştürme çabalarında öncü bir rol üstlenmişlerdi. Çetgin’in bu çalışması, Bataille ve Kiesler’in bu öncü katkılarını detaylı bir şekilde inceleyerek, sürrealizmin mimarlık ve şehircilik alanındaki kalıcı etkisini anlamamıza olanak tanıyor.
- Künye: Yağmur Çetgin – Sonsuz Mekân – Formsuz Mimarlık, İletişim Yayınları, mimari, 98 sayfa, 2025
Dipnotski 