John Alexander Armstrong – Milliyetçilikten Önce Milletler (2025)

John Alexander Armstrong’un ‘Milliyetçilikten Önce Milletler’ (‘Nations Before Nationalism’) adlı eseri, modern milliyetçilik kavramının ortaya çıkışından önceki dönemlerde var olan etnik ve kültürel toplulukların nasıl şekillendiğini ve nasıl işlediğini inceleyen çığır açıcı bir çalışmadır. Armstrong, yaygın kabul görenin aksine, milletlerin modern bir olgu olmadığını, aksine milliyetçilikten çok önce var olduğunu savunuyor.

Kitap, etnik kimliklerin ve toplulukların oluşumunda dinin, dilin, coğrafyanın ve siyasi yapıların oynadığı rolleri detaylı bir şekilde ele alıyor. Armstrong, farklı tarihsel dönemlerde ve coğrafyalarda var olan etnik toplulukları karşılaştırarak, onların ortak özelliklerini ve farklılıklarını ortaya koyuyor. Kitapta, Ortaçağ Avrupa’sından Bizans İmparatorluğu’na, Rusya’dan Osmanlı İmparatorluğu’na kadar geniş bir coğrafyada var olan etnik toplulukların incelenmesi yer alıyor.

Armstrong, etnik toplulukların oluşumunda mitlerin, sembollerin ve ritüellerin önemini vurguluyor. Ona göre, bu unsurlar, etnik kimliğin inşasında ve sürdürülmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Kitap, etnik toplulukların sadece kültürel bir olgu olmadığını, aynı zamanda siyasi ve ekonomik güç ilişkileriyle de yakından ilişkili olduğunu gösteriyor. Armstrong, etnik toplulukların nasıl siyasi aktörler haline geldiğini ve nasıl devletlerle etkileşimde bulunduğunu analiz ediyor.

  • Künye: John Alexander Armstrong – Milliyetçilikten Önce Milletler, çeviren: S. Erdem Türközü, Nika Yayınevi, siyaset, 2025

John Alexander Armstrong – Milliyetçilikten Önce Milletler (2018)

On sekizinci yüzyılın sonundan bu yana milliyetçilik, birçok açıdan başat siyasi doktrin haline geldi. Bireylerin ait oldukları devleti seçme hakkı, yani, kendi grup kimliği bilincine karşılık gelen teritoryal siyasi yapıları kurmak, siyasi çözümlemenin esas temasını oluşturdu.

Milliyetçilik ve etnik kimlik üzerine yaptığı öncü çalışmalarla bilinen John Alexander Armstrong’un ufuk açıcı çalışması ‘Milliyetçilikten Önce Milletler’ ise, Avrupa’nın ve Ortadoğu’nun bir kısmından diğerine dikkate değer ölçüde değişen hâkim siyasi yapıların oluşturulmasında etnik kimlik bilincinin başat güç haline gelmesinden önceki dönemde, milliyetçiliğin eşiğinde durmasıyla dikkat çekiyor.

Armstrong’un çalışması, sembollerin, mitlerin, dillerin, dinlerin bireyleri birbirlerine bağlayıp bir “aidiyet” kurmada hangi şartlarda ve nasıl etkili olduklarını, yerleşik yaşamı oluşturmada nasıl işlevsellik kazandıklarını gözler önüne sermesiyle tarih alanına çok önemli bir katkı sunuyor.

Kitapta tartışılan kimi konular şöyle:

  • Teritoryal yaşamın ortaya çıkışı,
  • Etnisite ve yaşam biçimi,
  • Medeni kimlik ve kent uygarlığı,
  • İmparatorluk ve siyasi kurumları,
  • İslam’da inanç ve imparatorluk kimliği,
  • Batı Avrupa’da imparatorluk miti,
  • İmparatorluk yönetiminin Batı’daki yansımaları,
  • Dini ve etnodinsel kimlikler,
  • Doğu ve Batı kiliseleri arasında yarılma,
  • Siyasi kurumlarda dilsel kodlar…

Armstrong’un kitabı, özellikle bugün çokça tartışılan “kimlik” meselesini ve kimlik siyasetlerini daha iyi kavramamıza olanak sağlayacak bir perspektif sunmasıyla çok önemli.

  • Künye: John Alexander Armstrong – Milliyetçilikten Önce Milletler, çeviren: S. Erdem Türközü, İletişim Yayınları, inceleme, 416 sayfa, 2018