Cemil Koçak, kapsamlı çalışması ‘Türkiye’de İki Partili Siyâsî Sistemin Kuruluş Yılları’nın 6. ve son cildinde, yakın dönem Türkiye tarihinde köklü değişim yaratan 1950 seçimlerine odaklanıyor.
Peki, bu seçim gerek Türkiye tarihinde ve gerekse yarattığı yansımalar nedeniyle bugün, neden çok önemli?
Bu seçimin yarattığı en büyük dönüşüm, Türkiye’de 1908’den beri devam eden bir iktidarın iktidardan ayrılmasıyla sonuçlanmasıydı.
Koçak çalışmasında, CHP, DP ve MP’nin başrollerini oynadığı bir iktidar savaşında,
- Türk-Amerikan yardım antlaşmasını,
- Marshall Planı’nı ve bunun Türkiye’deki etkilerini,
- NATO’nun kuruluşunu ve Türkiye’ye yansımalarını,
- Birleşmiş Milletler ile Türkiye ilişkilerini,
- Filistin’in bölünmesi ve İsrail’in kuruluşunu,
- Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi adaylığını,
- Şemsettin Günaltay Hükümeti’nin kuruluşu ile birlikte, iktidarın seçmen desteği kazanmak amacıyla nasıl politikalar ortaya koyduğunu,
- Sabahattin Ali’nin öldürülmesiyle solu hedef alan terörü,
- İstiklal Mahkemeleri Kanunu’nun kaldırılmasını,
- Valilerin yetkilerinin artırılmasını,
- Yine sol üzerindeki terörün bir sonucu olarak TCK’da 141 ve 142. Maddelerin değiştirilmesi ve cezaların ağırlaştırılmasını,
- İsmet İnönü’nün TBMM’yi son açış nutkunu ve İnönü’nün siyasi gelişmelere ilişkin değerlendirmelerini,
- Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nda (ÇTK) yapılan değişiklikleri,
- Nâzım Hikmet’in af kampanyası ve Çiçekpalas olayını,
- Türk Ocakları’nın yeniden açılışını,
- Türkiye’nin NATO’ya girme çabalarını,
- Kıbrıs sorununu,
- 14 Mayıs 1950 milletvekili genel seçimleri ve sonrasında yaşananları,
- Ve bunun gibi, o dönemde yaşanmış pek çok gelişmeyi analiz ediyor.
Kapsamıyla dikkat çeken çalışma, esas olarak bir “iktidar mücâdelesi”nden ibaret olan bir sürecin öyküsü olarak okunabilir.
- Künye: Cemil Koçak – CHP İktidarının Sonu: Türkiye’de İki Partili Siyâsî Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950) Cilt 6, İletişim Yayınları, tarih, 552 sayfa, 2017
Dipnotski 