1793’te Paris’te kurulmuş olan Ménagerie du Jardin des Plantes dünyanın en eski halka açık hayvanat bahçesidir.
Paris’teki başarının da etkisiyle, 19. yüzyıl boyunca Londra’dan Dublin’e, Amsterdam’dan Kopenhag’a, Berlin’den Brüksel’e büyük şehirlerde hayvanat bahçeleri kurulmaya başlar.
Harriet Ritvo ‘The Animal Estate’ adlı eserinde, egzotik hayvanların hayvanat bahçelerindeki tutsaklığının, sömürgeci kudretlerini sergileme arayışındaki şehir ve ulusları güçlendirmeye hizmet ettiğini söyler.
Derek Ryan’ın ‘Hayvan Kuramı’ ise, tam da bu hayvanat bahçesi sorunundan yola çıkarak düşünce dünyamızda birçok hayvanla yaşadığımız karşılaşmalar ve bunun anlamları üzerine çok güzel bir kitap.
Ryan, hayvanat bahçesi ziyaretlerinin, modern dünyada hayvanlarla karşılaşma biçimlerimize ve bu gibi karşılaşmalar sırasında ne düşünüp ne düşünmediğimize dair önemli soruları beraberinde getirdiği için anlamlı olduğunu söylüyor.
Zira insanlarla hayvanlar arasında, hayvanat bahçesinde olsun, gündelik deneyimlerimizi paylaştığımız evcil hayvanlar ya da masalarımıza gelen etle olsun, insanların sahip olduğu düşünülen türden yeterlilikler ya da değerden hayvanların yoksun olduğuna ilişkin düşüncenin uzun bir tarihi vardır.
Kitap, akademideki hayvan kuramını Nietzsche’den Donna Haraway’e, Freud’tan Peter Singer’a, Martha Nussbaum’dan Heidegger’e ve Merleau-Ponty’den Derrida, Deleuze’e disiplinlerarası bir yöntemle izliyor.
Hayvanlarla hayatın içindeki karşılaşmalarımızı daha iyi anlayabilmek için düşünce dünyamızda hayvanlarla karşılaşmalarımızın asimetrik doğasını daha iyi kavramak açısından birebir.
- Künye: Derek Ryan – Hayvan Kuramı: Eleştirel Bir Giriş, çeviren: Ayten Alkan, İletişim Yayınları, felsefe, 238 sayfa, 2019
Dipnotski 