1872-1900 yılları arasında yazılmış Türk romanları üzerinde enfes bir inceleme.
Üniversitelerde Ortadoğu çalışmaları yürüten, ayrıca uzun yıllar Türkiye’de görev yapmış Robert Finn, bizde daha önce farklı yayınevleri tarafından basılmış bu çalışmasında, Türkiye’de ilk örnekleri Tanzimat döneminde doğmuş romanın kendine has niteliklerini sağlam bir dönem okuması ekseninde ele alıyor.
Finn’e göre, ilk Türkçe romanlar, Fransız örneklerinden yola çıksalar da hem biçim, hem gelişim açısından Yakındoğu öyküleme geleneğiyle klasik Osmanlı şiirinin, yani Divan geleneğinin zengin entelektüel içeriğinden kaynaklanan birtakım öğeleri de barındırırlar.
Şemsettin Sami’den Ahmed Mithat Efendiye, Samipaşazade Sezai’den “Mizancı” Mehmed Murat’a ve Recaizade Mahmud Ekrem’e, o dönem eser ortaya koymuş pek çok ismin karşımıza çıktığı kitap, Halid Ziya Uşaklıgil’e ise özel bir önem atfediyor.
Finn’e göre Halid Ziya, Türk romanında ilk ustadır, zira Türkiye’de Batılı anlamda ilk başarılı romancıdır.
Yazar bu bağlamda Halid Ziya’nın eserlerine, başta ‘Mai ve Siyah’ ile ‘Aşk-ı Memnu’ olmak üzere ayrı bir yer veriyor.
Çalışma, Türkiye’de romanın ilk ürünlerini incelerken aynı zamanda son demlerini yaşayan bir imparatorluğun yaşamı ve kültüründen önemli ayrıntılara da yer veriyor.
- Künye: Robert P. Finn – Türk Romanı: İlk Dönem 1872-1900, çeviren: Tomris Uyar, Everest Yayınları, inceleme, 288 sayfa, 2020
