Can Kartoğlu’nun ‘Her Yer Seri Direniş’i, Karadeniz Ereğlisi’nin neredeyse yarım asır öncesinden muhteşem işçi hikâyeleri sunuyor.
1960’ların başlarından 12 Eylül 1980 zaman aralığını kapsayan buradaki hikâyeler, Ereğli’nin bu süre zarfında geçirdiği muazzam dönüşümü kayda almasıyla çok önemli.
1962 Haziranında tamamlanan Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları ile Ereğli, sanayileşmenin ve sömürünün en vahşi biçimlerinin yaşandığı bir coğrafya haline geldi.
Kartoğlu’nun çalışması ise, Amerikan sermayesinin Ereğli’ye getirdiği vahşet kapitalizmi yıllarına, 1960’ların ortalarından sonra da Erdemir/hükümet patentli işveren/sarı sendika baskısına, insanı eksenine alarak bakıyor.
Kitapta, bütün bu yıllar boyunca yolları Ereğli’den geçen insanlarla karşılaşıyoruz.
Bu yıllar boyunca, Amerikan Morrison’u “müstesna” bir şirket olarak ilan eden halkçı Ecevit kâh Çalışma Bakanı, kâh Başbakandır.
Ereğli’den, “Morrison Süleyman” unvanını da kuşanarak siyaset sahnesinde yerini alan Süleyman Demirel, Başbakan olmadan önce Morrison’un Türkiye Temsilcisi olarak, işçinin, sendikanın karşısındadır.
Kartoğlu’nun hikâyelerindeki “kel olan” ve “ceketi ilikli” zat odur ve anlatılanlar da kurgu değil baştan ayağa hakikattir.
Kartoğlu, sendika hareketinin efsanelerinden birini, Türkiye Yapı İşçileri Federasyonu Genel Başkanı Tahir Öztürk’ü –daha bilinen adıyla Fukara Tahir’i– yalın ve duygulu anlatımıyla okura tanıtıyor.
Ele avuca sığmaz İsmet Demir’in Ereğli yılları, Uğur Cankoçak’ın Ereğli anıları, dünya işçilerine “Ha kardeşlerim ha Wenirimochi” diye seslenen Amerikalı sendikacı John Thalmayer’in sıra dışı mücadelesi de kitapta karşımıza çıkan onlarca hikâyeden.
Hikmet Kuşhan, Özer Er, Fikri Yıldız, Halil Tunç, Yakup Erdem, Bingöl Erdumlu ve İbrahim Kalyoncu da, burada karşılaştığımız, yolu Ereğli’den geçen isimlerden birkaçı.
- Künye: Can Kartoğlu – Her Yer Seri Direniş: Ereğli İşçi Hikâyeleri, Ayrıntı Yayınları, siyaset, 128 sayfa, 2020
Dipnotski 