Adam Smith’in 1759 tarihli ‘Ahlaki Duygular Kuramı’, ahlaki sistemlerin temellerini yeniden atan; ahlak ve siyasi düşünce tarihinin ana metinlerinden biridir.
Kitap, Smith’in ‘Milletlerin Zenginliği’ adlı çalışmasının öncülü olmasıyla da önemli.
Smith çoğu zaman, insana maliyeti ne olursa olsun, piyasada kişisel çıkar peşinde koşmayı tavsiye eden hesapçı bir rasyonalist olarak yanlış tanıtılsa da ‘Ahlaki Duygular Kuramı’nın gösterdiği gibi, insanın hayırseverlik kapasitesiyle de ilgileniyordu.
Smith, en büyük ihtiyatın, temel ihtiyaçları güvence altına almak için ekonomik kişisel çıkarları izlemekte yatabileceğini öne sürer.
Ancak bu sadece, ahlaki açıdan erdemli bir yaşam elde etmek gibi çok daha yüksek bir hedefe doğru ilk adımdır.
Smith, David Hume’un felsefesinden esinlenen bir faraziyat üzerinde durur.
Akıl yürütmesi, vicdan, ahlaki yargı ve erdem içeren; bir dizi oldukça orijinal farazi duruma yol açan daha sofistike bir sempati kavramı önererek Hume’un mantığını bir adım daha ileri götürür.
Smith’in mirası, ahlaki, sosyal ve bilimsel olarak hem politik ekonomiyi hem de hukuk ve siyaset teorisini kucaklayan bir Aydınlanma fikrinin yeniden inşasından ibarettir.
‘Ahlaki Duygular Kuramı’, Aydınlanma devrinin toplumsal, hukuki ve idari kurumları için rehber bir yapıt haline geldi.
- Künye: Adam Smith – Ahlaki Duygular Kuramı, çeviren: Berkay Tartıcı, Liberus Yayınları, felsefe, 402 sayfa, 2022
Dipnotski 