‘Modern Anıt Kültü’, mimarlık yazını alanında bir klasiktir.
Sanat tarihçisi Aloïs Riegl imzalı kitap, modern koruma düşüncesinin paradigma kurucu metinlerinin başında geliyor.
Kitap, sanat ve mimarlık tarihi içinde, İtalyan Rönesansından itibaren oluşmaya başlayan tarihi eserleri koruma bilincinin ortaya koyduğu kuramsal yaklaşımların evrimsel gelişme zincirinde, tarihselci ve restorasyoncu 19. yüzyıldan, modernist ve korumacı 20. yüzyıla geçişteki paradigma değişimini temsil eden halkadır.
Riegl’ın 1903’te kaleme aldığı kitap, sanat tarihçileri için olduğu kadar mimar ve restoratörler için de yol gösterici bir metin.
Geçiş sancılarının görüldüğü yüzyıl dönümünde, zamanın ruhunu yakalamaya çalışan metin, sanat ve mimarlık tarihi ile restorasyon kuramının kesiştiği yerde duruyor.
Metnin etkisi, gerek disiplin içindeki özgül bilgi alanıyla, gerekse kendisinin tarihsel, toplumsal ve kültürel bağlamıyla sınırlandırılamayacak kadar güçlü.
İnsanın, ürettiği eserlerle, dolayısıyla geçmişiyle kurduğu ilişkinin modern zamanların başlangıcındaki dönüşümünü sorunsallaştıran metin, hem anıt değerlerindeki genelgeçer hiyerarşiyi sorguluyor, hem de, tespit ve öngörüleriyle, zaman ve mekân üstü bir geçerliliğe sahip.
Modernle tarihi miras arasındaki ilişkiye odaklanan ‘Modern Anıt Kültü’, aynı zamanda modernin de artık bir tarihi olduğunu ilan eden postmoderni çözümleyecek araçları barındırıyor.
Riegl’ın metni, sekülerleşmiş modern insanın geçmişle ilgisine, tarihi eser sevgisine, 20. yüzyılda, dinsel bir duygulanımın hâkim olacağını ilan ediyor, dinsel ve ruhsal olan ile dünyevi ve maddi olan arasında yeni bir ilişki tarif ediyor.
- Künye: Aloïs Riegl – Modern Anıt Kültü, çeviren: Erdem Ceylan, Arketon Yayıncılık, sanat tarihi, 132 sayfa, 2022
Dipnotski 