1904’te Berlin’de toplanan Dünya Kadınlar Kongresi’nde bir konuşma yapmış, Hayriye bin Ayad ile onun ilerici Osmanlı diplomatı eşi Ali Nuri’nin hayat hikâyeleri.
Adil Baktıaya, Hayriye Hanım ile eşinin verdiği mücadele üzerinden Osmanlı’da kadın hareketinin ortaya çıkışı ve düşünsel dinamiklerinin zengin bir haritasını çıkarıyor.
Adil Baktıaya ‘Osmanlı Suriyesi’nde Arapçılığın Doğuşu’nda, Suriye’de 19. yüzyıl ortalarında yaşanan ve genellikle “Nahda” kavramıyla tanımlanan edebi ve kültürel uyanışı ortaya çıkaran sosyoekonomik etkenleri ortaya koymayı amaçlıyor.
Kitabın ilk bölümü, 19. yüzyılda Suriye’de Batı nüfusunun artışını ve 19. yüzyılın teknolojik gelişmelerinin Suriye’deki etkilerini ele alıyor.
İkinci bölüm, Suriyelilerin siyasî yönelişlerini belirleyen tarihsel dönüm noktalarına odaklanıyor.
Baktıaya, çalışmasının son bölümünde ise, basım, yayın, dil, edebiyat gibi alanlarda yaşanan gelişmeleri ele alıyor, ardından Nahda içinde beliren siyasi eğilimleri ortaya koyuyor.
Osmanlı idaresi altındaki Suriye’de Arap milliyetçiliğinin ortaya çıkmasını sağlayan dinamikler nelerdi?
Bu sorunun yanıtını arayan Adil Baktıaya, Suriye’de 19. yüzyıl ortalarında yaşanan ve Nahda olarak adlandırılan toplumsal uyanışı doğuran sosyo-ekonomik etkenleri ve bunların siyasi sonuçlarını kapsamlı bir bakışla irdeliyor.
Çalışmanın ilk kısmı, 19. yüzyılda Suriye’de Batı nüfuzunun artışını ve 19. yüzyılın teknolojik gelişmelerinin Suriye modernleşmesine etkilerini araştırıyor.
Kitabın ikinci kısmı, Suriyelilerin siyasi yönelişlerini belirleyen tarihsel dönüm noktalarını inceliyor.
Burada tespit edilen dönüm noktaları 1860 Lübnan olayları ve Şam katliamı ile 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı.
Üçüncü kısımda, basım, yayın, dil, edebiyat gibi alanlarda yaşanan gelişmeler ele alınıyor ve Nahda içinde beliren siyasi eğilimler tespit ediliyor.
Bugünün Suriye’sini ve genel olarak Ortadoğu’yu daha iyi kavramak için iyi bir eser.
Dipnotski 