Bengi Yayınları – Dipnotski

Mustafa Ragıb Esatlı – Bir Devrin Tarihi (2010)

‘Bir Devrin Tarihi’, Mustafa Ragıp Esatlı’nın 1944-45 tarihleri arasında Son Posta gazetesinde yayımlanan ve 19. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan bir süreçte, saray ve konaklar çevresinde gelişen hayatın farklı yönlerini konu edinen yazılarını bir araya getiriyor.

Yazılarında, çocukluğundan beri yaşadığı Nişantaşı ve çevresini merkez alan Esatlı, İstanbul tarihinin son izlerini takip ederek, dünle bugünü karşılaştırıyor.

Nişantaşı’nın; kanaat önderlerinin, devlet adamlarının yaşadığı; sosyal ve siyasî tarihin birçok olayına tanıklık etmiş bir semt olduğu düşünüldüğünde, çalışmanın, Türkiye yakın tarihi açısından önemli bir kaynak olduğunu söyleyebiliriz.

Künye: Mustafa Ragıb Esatlı – Bir Devrin Tarihi, hazırlayan: İsmail Dervişoğlu, Bengi Yayınları, tarih, 456 sayfa

Halit Kaya – Refet Bele (2010)

Halit Kaya elimizdeki kitabında, Atatürk’ün yanında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında emeği geçen Refet Bele’nin askeri ve siyasî macerasını anlatıyor.

Kaya, Osmanlı Devleti’nin son döneminin genel bir değerlendirmesini yaptıktan sonra, Refet Bele’nin yetişmesinde etkisi olan olayları ve Bele’nin ailesi, eğitimi ve 1. Dünya Savaşı’ndan önceki görevlerini anlatıyor.

Kitabının ikinci bölümünde, Bele’nin 1. Dünya Savaşı’ndaki faaliyetlerini ele alan Kaya, ardından sırasıyla, Bele’nin Milli Mücadele dönemi ile Mudanya Mütarekesi’nden sonra Trakya ve İstanbul’daki çalışmalarına odaklanıyor.

Yazar, kitabının son bölümünde ise, Bele’nin Cumhuriyet dönemindeki faaliyetlerini irdeliyor.

Künye: Halit Kaya – Refet Bele, Bengi Yayınları, biyografi, 302 sayfa

Adil Baktıaya – Osmanlı Suriyesi’nde Arapçılığın Doğuşu (2009)

Adil Baktıaya ‘Osmanlı Suriyesi’nde Arapçılığın Doğuşu’nda, Suriye’de 19. yüzyıl ortalarında yaşanan ve genellikle “Nahda” kavramıyla tanımlanan edebi ve kültürel uyanışı ortaya çıkaran sosyoekonomik etkenleri ortaya koymayı amaçlıyor.

Kitabın ilk bölümü, 19. yüzyılda Suriye’de Batı nüfusunun artışını ve 19. yüzyılın teknolojik gelişmelerinin Suriye’deki etkilerini ele alıyor.

İkinci bölüm, Suriyelilerin siyasî yönelişlerini belirleyen tarihsel dönüm noktalarına odaklanıyor.

Baktıaya, çalışmasının son bölümünde ise, basım, yayın, dil, edebiyat gibi alanlarda yaşanan gelişmeleri ele alıyor, ardından Nahda içinde beliren siyasi eğilimleri ortaya koyuyor.

Künye: Adil Baktıaya – Osmanlı Suriyesi’nde Arapçılığın Doğuşu: Sosyo-Ekonomik Değişim ve Siyasi Düşünce, Bengi Yayınları, tarih, 432 sayfa

Ali Haydar Midhat – Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Hatıralarım (2008)

On dokuzuncu yüzyıl Osmanlı devlet adamlarından Midhat Paşa’nın oğlu olan Ali Haydar Midhat, Osmanlı’nın çalkantılı son döneminden anılarıyla okurun karşısına çıkıyor.

Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve ölümü, Sultan II. Abdülhamit’in tahta geçişi ve saltanatının ilk yılları, Midhat Paşa’nın Avrupa sürgünü, sürgün dönüşü İzmir valiliği yılları, Midhat Paşa ve arkadaşlarının Sultan Abdülaziz’in kuşkulu ölümünden sorumlu tutularak Taif’e sürgüne gönderilmeleri, II. Meşrutiyet’in ilanı, İttihat ve Terakki’nin iktidar yılları, 1. Dünya Savaşı ve Mütareke, ilk baskısı 1946 yılında yapılan bu anılarda yer alan kimi konular.

Künye: Ali Haydar Midhat – Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Hatıralarım, hazırlayan: İsmail Dervişoğlu, Bengi Yayınları, anı, 384 sayfa

İlhami Soysal – Kurtuluş Savaşında İşbirlikçiler (2008)

İlhami Soysal ‘Kurtuluş Savaşında İşbirlikçiler’de, savaş esnasında ve cumhuriyetin kuruluş döneminde Yunanlılar ve İngilizlerle işbirliği yapan kişileri anlatıyor.

Gazete yazarlığının yanı sıra, kitaplarıyla da bilinen Soysal, ilk baskısı 1985’te yapılan çalışmasında, işbirlikçilerin neyi amaçladıklarını, hangi süreçte böylesi bir eğilim gösterdiklerini ve başarısız olma nedenlerini anlatıyor.

Savaşın kazanılmasından sonra, sadece “150’likler” adıyla bilinen kişilerin sürgüne gönderildiğini ve geriye kalan işbirlikçilerin cezalandırılmadığını savunan Soysal, buna örnek olarak da Sultan Vahdettin ve son Osmanlı sadrazamlarından Damat Ferit Paşa’yı gösteriyor.

Künye: İlhami Soysal – Kurtuluş Savaşında İşbirlikçiler, Bengi Yayınları, tarih, 232 sayfa

Selim Somçağ – Osmanlı ve Batı (2008)

Selim Somçağ, ‘Osmanlı ve Batı’ başlıklı bu çalışmasında, Tanzimat’tan Türkiye’nin AB adaylığının ilan edildiği 1999’a uzanan Batılılaşma sürecinin bir masaldan ibaret olduğunu iddia ediyor.

Yazar, Osmanlı’nın Batı ile ilişkilerini ele alırken, imparatorluğun son dönemlerinde, Batılılar adına kendi halkını kontrol altında tuttuğunu ve şimdiki AB adaylığının da tamı tamına bu anlama geldiğini savunuyor.

Tezini Osmanlı’nın çöküş dönemindeki durumu ile Tanzimat üzerinden işleyen Somçağ, Osmanlı’nın Kanuni’den sonra Batı karşısında rekabet edemediğini ve Tanzimat’ın bugünkü AB gibi, Türkiye’yi zayıflatmaya ve parçalanmaya götüren benzer bir süreç olduğunu savunuyor.

Künye: Selim Somçağ – Osmanlı ve Batı, Bengi Yayınları, tarih, 347 sayfa

Ayşegül Kumsuoğlu – Süleyman Demirel (2008)

Ayşegül Komsuoğlu, Türkiye siyaset tarihinin önemli figürlerinden olan Süleyman Demirel’in, lider olarak etkinliğini ve sürekliliğini inceliyor.

Komsuoğlu bunu, Demirel’in temsil etme iddiasında olduğu kitle ile kurduğu iletişim üzerinden yapıyor.

Çalışmanın en dikkat çeken yönü de, Demirel’in siyasetini, sadece onun nevi şahsına münhasır söylemiyle değil, bu söylemini destekleyen, kendisini izleyen kitlenin ihtiyaçlarını karşılarken onlarla kurduğu duygusal bağı da göstermesi.

Türkiye’de siyasal liderlik konulu kitapların azlığı düşünüldüğünde, ayrıca önem kazanan bir çalışma.

Künye: Siyasal Yaşamda Bir Lider: Süleyman Demirel, Ayşegül Komsuoğlu, Bengi Yayınları, siyaset, 381 sayfa

Mustafa Ragıp Esatlı – İttihat ve Terakki’nin Son Günleri (2008)

İTTİHAT VE TERAKKİ’NİN SON GÜNLERİ, Mustafa Ragıp Esatlı, Bengi Yayınları, tarih, 733 sayfa

‘İttihat ve Terakki’nin Son Günleri’, İttihat ve Terakki partisinin son günlerinde, yönetici kadro arasında yaşanan çatışmalara ve çekişmelere odaklanıyor. Gazeteci Mustafa Ragıp Esatlı’nın kitabı, 1937 yılında, 181 bölüm halinde Akşam gazetesinde tefrika edilmişti. Talat Paşa ile Said Halim Paşa, Kara Kemal ile İsmail Canpulat arasında zaman zaman açığa çıkan çekişmeler; Talat, Enver, Cemal Paşalar arasındaki güvensizliğin büyümesinin nedenleri; Enver Paşa’ya suikast girişimleri; İttihatçı liderlerin kaçma planları yaptıkları sıralarda, birbirlerine karşı çevirdikleri entrikalar, kitapta yer alan ve oldukça ilgi çeken ayrıntılardan bazıları.

Ahmet Efe – Efsaneden Gerçeğe Kuşçubaşı Eşref (2007)

EFSANEDEN GERÇEĞE KUŞÇUBAŞI EŞREF, Ahmet Efe, Bengi Yayınları, biyografi, 341 sayfa

Daha önce yayınlanan ‘Çerkes Ethem’ çalışmasıyla hatırlanacak Ahmet Efe, ‘Efsaneden Gerçeğe Kuşçubaşı Eşref’ isimli bu biyografik çalışmasında, yakın dönem Türkiye tarihinin ilginç ve efsaneleşen kişiliklerinden birini masaya yatırıyor. İlk olarak, bu isim hakkındaki söylentilere detaylı olarak yer veren Efe, ardından bunların büyük bir bölümünün uydurma olduğunu, belgelere dayanarak ortaya koyuyor. Söylenegeldiğinin aksine, Kuşçubaşı’nın Harbiye mezunu olmadığı, kendisinin Teşkilat-ı Mebusa’yı kurmadığı, Kurtuluş Savaşı’nda önemli bir rol üstlenmediği, 28 Ocak 1921’de Yunan hizmetine girdiği ve 150’likler listesine yanlışlıkla girmediği, Efe’nin buradaki bazı tezleri.

Mustafa Ragıb – Meşrutiyet’ten Önce Manastır’da Patlayan Tabanca (2007)

MEŞRUTİYET’TEN ÖNCE MANASTIR’DA PATLAYAN TABANCA, Mustafa Ragıb, hazırlayan: Rahşan Aktaş, Bengi Yayınları, tarih, 670 sayfa

Mustafa Ragıb’ın ‘Meşrutiyet’ten Önce Manastır’da Patlayan Tabanca’ isimli bu kitabı, 1935 yılında, Akşam gazetesinde tefrika edilmişti. Ragıb’ın eseri, Kanun-i Esasi’ye yürürlük kazandırma aşamasında, Rumeli’de gelişen olaylara yer veriyor. Bu olayların başta geleni de, Manastır’da Şemsi Paşa’nın öldürülmesiydi. Şemsi Paşa’nın öldürülmesi, İttihat ve Terakki’nin, Abdülhamit’in istibdat yönetimine karşı geliştirdiği başlıca eylemlerden biriydi. Kitap, Rumeli’de gelişen isyancı yapıya karşı Abdülhamit’in Şemsi Paşa’yı görevlendirişini, bundan sonra Paşa’nın Manastır’da öldürülüşünün ertesindeki gelişmeleri anlatıyor.