Zileli Ceyhuni’den Sümmani’ye, Mehmet Akif Ersoy’dan Ahmet Haşim’e, Âşık Veysel’den Nazım Hikmet’e ve Orhan Veli’den Cemal Süreya’ya, 20. yüzyıl Türkiye şiirinde iz bırakmış pek çok isimden seçme şiirler, bu derlemede.
Ziya Bakırcıoğlu’nun kitabı, divan şiiri ile tüm bağlarını kopararak özgürleşen 20. yüzyıl Türkiye şiirinin kat ettiği yola bakmak için iyi bir fırsat.
Yazılışının üzerinden uzun zaman geçmesine rağmen bu kitap, 19. yüzyılda Beyoğlu’nun mimari, ticari, siyasi, kültürel ve toplumsal hayatı için çok değerli bir kaynak olmaya devam ediyor.
Muhtemelen bu kitabın klasik olacağını bildiği için Fransızcadan çeviren Cemal Süreya’nın şimdi öngörüsünde haklı çıktığını da görüyoruz.
Naum-Duhani, İstiklal Caddesi’ni “kentsel atardamar” olarak tanımlıyor ve bu kadim caddeyi üç farklı yoldan dolaşarak Beyoğlu ve çevresinin nitelikli bir panoramasını çiziyor.
Yazar bunu yaparken de, batılılaşma dönemi mimarlığının buradaki eserlerinin kapsamlı bir analizini yapıyor.
‘Eski İnsanlar Eski Evler’in, Cemal Süreya tarafından Türkçeye çevrildiğini söyledik.
Kitabın, Çelik Gülersoy’un usta işi portre yazısıyla sunulması ise, başka bir güzellik.
Künye: Said Naum-Duhani – Eski İnsanlar, Eski Evler: 19. Yüzyılda Beyoğlu’nun Sosyal Topoğrafyası, çeviren: Cemal Süreya, Kırmızı Kedi Yayınevi, şehir, 228 sayfa, 2018
Özgür Özmeral’in ‘Cemal Süreya Şiirinde Kadın ve Erotizm’ isimli bu çalışması, Türkiye’de üzerinde çok kafa yorulmamış şiir incelemelerine iyi örneklerden birini oluşturuyor. Özmeral, Cemal Süreya’nın varolan güzeli çizme ve işleme çabasının onu mikro estetik şiire yaklaştırdığını, buna mukabil, politik söyleminin de dilsel bütünlükle özdeşleştirildiğini belirtiyor. Özmeral’in çalışması, Türkiye şiirinin önemli isimlerinden biri sayılan Süreya’nın şiirindeki ana temayı belirlemeye çalışırken, bunu, şairin şiirleri dışında, kendisinin yazınsal kaynakları olan denemeleri ile kendisiyle yapılmış röportajlardan da olabildiğince yararlanıyor.
‘Gezindim Boş Odalarda’, gazeteci Sevim Dabağ’ın, Türkiye edebiyatının önde gelen şairlerinin eşleriyle yaptığı söyleşilerden oluşuyor. Şair eşleri burada, kendi tanıklıklarıyla eşlerini, onlarla geçirdikleri hayatlarını anlatmalarının yanı sıra, yaşadıkları dönemin kültürel, sanatsal ve tarihsel atmosferine dair ayrıntıları da okurla paylaşıyor. Kitabı önemli kılan hususların başında da, Türkiye edebiyatını etkilemiş şairlerin hayatlarına dair belki de son tanıklıkları barındırıyor olması. Kitaba konuk olan şair eşleri şöyle: Münire Aksal (Sabahattin Kudret Aksal), Jale Birsel (Salâh Birsel), Mefharet Cansever (Edip Cansever), Münire Dıranas (Ahmet Muhip Dıranas), Biket İlhan (Attila İlhan), Huriye Necatigil (Behçet Necatigil), Vildan Saraç (Tahsin Saraç), Zühal Tekkanat (Cemal Süreya) ve Güler Yücel (Can Yücel).
Dipnotski 