Firdevs Canbaz Yumuşak – Fatma Aliye (2010)

Firdevs Canbaz Yumuşak bu çalışmasında, Tanzimat ile birlikte Osmanlı toplumunda tartışma konularından biri olan kadının ve kadın sorununun, Fatma Aliye tarafından nasıl ele alındığını inceleyerek yazarın kadın sorununa yaklaşımını ortaya koyuyor.

Bunun için Fatma Aliye’nin romanları, incelemeleri ve makalelerini inceleyen Yumuşak, Fatma Aliye’nin Osmanlı’da feminizmin öncülüğünü yaptığına dair hükmün sorunlu olduğunu savunuyor.

Fatma Aliye’nin hemen bütün çözüm önerileri ve referanslarının İslami kaynaklı olduğunu söyleyen Yumuşak, O’nun Avrupai anlamda bir feminist olmadığını, muhafazakâr Müslüman bir duruşa sahip olduğunu iddia ediyor.

  • Künye: Firdevs Canbaz Yumuşak – Fatma Aliye: Fatma Aliye’nin Eserlerinde Kadın Sorunu, Timaş Yayınları, inceleme, 192 sayfa

Fatma Aliye – Muhadarat (2012)

  • MUHADARAT, Fatma Aliye, yayına hazırlayan: Fazıl Gökçek, Özgür Yayınları, roman, 384 sayfa

 

Fatma Aliye’nin ‘Muhadarat’ı, Türkiye edebiyatında bir kadın yazar tarafından kaleme alınmış ilk roman olarak kabul ediliyor. Fatma Aliye’nin Ahmet Mithat Efendi’yle birlikte kaleme aldığı ‘Hayal ve Hakikat’ten sonra yazdığı ‘Muhadarat’, bir aşk ve kıskançlık hikâyesi ekseninde, Tanzimat dönemi Türkiye romanının öne çıkan konularından olan kadının toplumdaki yeri sorununa eğiliyor. Yazar, erkek egemen topluma karşı sesini yükseltmek bir yana, edebiyatta yer etmiş “erkek egemen” dili kullansa da, roman, dönemin toplumsal dokusuna dair tasvirler ile aydın kesimin halka bakışı konusunda önemli detaylar barındırıyor.

Ahmet Mithat Efendi – Fazıl ve Feylesof Kızım (2011)

‘Fazıl ve Feylesof Kızım’, Tanzimat döneminin önemli yazarlarından Ahmet Mithat Efendi’nin, Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak bilinen Fatma Aliye’ye yazdığı mektuplardan oluşuyor.

Ahmet Mithat’ın hayatı boyunca birçok isimle mektuplaştığı biliniyor.

Fakat şu ana kadar bunlardan yalnızca Fitnat Hanım’a, Muallim Naci’ye ve Nigâr Hanım’a yazdığı mektuplar yayımlandı.

İşte elimizdeki kitapta yer alan ve Ahmet Mithat’ın önemli itiraflarıyla da dikkat çeken mektuplar, iki yazarın hayatlarına dair ilginç ayrıntılar barındırdığı kadar, o dönemin gündelik yaşamına, edebiyat ortamına ve hatta dedikodularına da ışık tutacak nitelikte.

  • Künye: Ahmet Mithat Efendi – Fazıl ve Feylesof Kızım, hazırlayan: F. Samime İnceoğlu ve Zeynep Süslü Bektaş, Klasik Yayınları, mektup, 486 sayfa, 2011

Fatma Aliye ve Mahmud Esad – Çok Eşlilik (2007)

  • ÇOK EŞLİLİK, Fatma Aliye ve Mahmud Esad, Hece Yayınları, kadın, 119 sayfa

Osmanlıca ismi ‘Taadüd-i Zevcat’ olan elimizdeki kitap, çok eşlilik konusunda Fatma Aliye ve Mahmud Esad Efendi arasında yapılan ilk önemli tartışma. Bu iki isim arasındaki tartışma, Türkiye modernleşme tarihi ve kadın başlıklı çalışmaların en çok değindikleri kaynak olma özelliğine de sahip. Mahmud Esad, çalışmaları Cevdet Paşa tarafından da takdirle karşılanan hukuki, sosyal ve dini konularda eserler vermiş bir düşünür. Fatma Aliye ise, bilindiği gibi, romancı ve yazar kimliklerinin dışında, babası ile Mecelle üzerine çalışmış, kadın hukuku konularında da uzman olan bir isimdi. Bu kitap, kendi alanlarında öncü olan iki ismin bu önemli tartışmasını okuyucuyla buluşturuyor.