Bu kitap, 17. yüzyılın iki önemli filozofu olan Gottfried Wilhelm Leibniz ve Samuel Clarke arasında geçen yazışmaları derli toplu bir şekilde sunuyor. Bu mektuplaşma, felsefe tarihinin en önemli tartışmalarından biri olarak kabul edilir ve evren, Tanrı, özgür irade, madde gibi temel felsefi konularda farklı görüşlerin çarpıştığı bir zemin oluşturur.
Ariew, kitabında bu mektupları sadece tarihsel bir belge olarak sunmakla kalmaz, aynı zamanda felsefi bir analiz de yapar. Leibniz’in idealist ve monadolojik görüşleriyle, Clarke’ın Newtoncu ve mekanikçi görüşleri arasındaki temel farklılıkları ortaya koyar. Bu karşıtlıklar, felsefe tarihine derin izler bırakmış ve modern felsefenin gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur.
Kitap, Leibniz’in evrenin önceden belirlenmiş bir düzen içinde olduğu ve her şeyin en iyi şekilde olduğu şeklinde ifade ettiği “önceden belirlenmiş uyum” ilkesiyle, Clarke’ın Newton’un fizik yasalarına dayalı daha mekanik bir evren anlayışı arasındaki gerilimi vurgular. Ayrıca, özgür irade, ruhun maddeyle ilişkisi, Tanrı’nın evrendeki rolü gibi konularda iki filozof arasındaki farklı görüşler de detaylı bir şekilde incelenir.
Ariew’ın çalışması, bu mektuplaşmanın felsefe tarihindeki yerini ve önemini vurgulamanın yanı sıra, modern felsefi tartışmaların temelini oluşturan birçok konuyu daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Kitap, felsefe öğrencileri ve araştırmacılar için olduğu kadar, felsefeye ilgi duyan herkes için de değerli bir kaynak niteliğinde.
- Künye: Roger Ariew – G. W. Leibniz ile Samuel Clarke Mektuplaşması, çeviren: Orhan Düz, Albaraka Yayınları, tarih, 2025
Dipnotski 