Şempanzeler sevimli, şefkatli ve anlayışlı hayvanlardır, fakat düşünebildiğimizden daha fazla bize benzerler.
Kırk yıldan uzun süredir hayvanların duygu ve davranışları üzerine çalışan Frans de Waal de bu çarpıcı çalışmasında, insanların sevme, nefret etme, korkma, utanma, suçluluk duyma, neşelenme, iğrenme ve empati kurma becerilerinin şempanzelerdekilerle ne denli benzer olduğunu ortaya koyuyor.
Kitap, biyolog Jan von Huff ile derin bağlar kurmuş bir şempanzenin, Mama’nın ölümünün ortaya koyduklarıyla başlıyor.
Mama, ölmek üzereyken Van Huff gece vakti son bir sarılma için onu ziyaret etti.
Bu olay filme alınmıştı ve bilindiği gibi tüm dünyada bu veda vakti büyük yankı yarattı.
Bu kayıt sayesinde, Mama’nın genellikle insanlara özgü olduğu düşünülen ancak bütün primatlar için ortak bir davranış olan kocaman bir gülümsemeyle güven verişine, profesörün sırtını okşayıp onu kucaklamasına yakından tanık olmuştuk.
Waal tam da bu kayıttan yola çıkarak hayvan ve insan duygularının büyüleyici dünyasını keşfe koyuluyor ve insan politikalarının ardındaki duyguları, özgür iradeyi, hayvan sezgilerini tartışıyor.
‘Mama’nın Son Sarılışı’, insan duygu ve davranışlarının evrimsel köklerini tartışmaya açmak açısından çok önemli bir yapıt.
Çalışmanın, dünyanın en prestijli ödüllerinden biri olan PEN Amerika Bilim Ödülü’nü kazandığını da belirtelim.
- Künye: Frans de Waal – Mama’nın Son Sarılışı: İnsan ve Hayvan Duyguları, çeviren: Gülsün Arıkan, Sander Yayınları, bilim, 368 sayfa, 2019
Dipnotski 