Kolektif – Kemalizm (2022)

Türkiye’nin kurucu ideolojisi Kemalizmin ancak ulusaşırı bir olgu olarak analiz edildiğinde anlaşılabileceğini savunan özgün bir çalışma.

Derleme, Kemalizmin iki savaş arası dönemde Türkiye, Arnavutluk, Bulgaristan, Kıbrıs, Mısır ve Yugoslavya’daki çok yönlü̈ etkileşim ve alışverişlerle inşa edildiğini ortaya koyuyor.

‘Kemalizm: Osmanlı Sonrası Dünyada Ulusaşırı Siyaset’, bir parti mensubiyetinden bir dizi kültürel sembole, bir siyasi doktrinden belirli bir yönetim tarzına birçok farklı anlamda kullanabilen ve Türkiye toplumunun kolektif bilincini etkilemeye devam eden Kemalizm teriminin alternatif bir tarihsel tanımını yapıyor.

Bu kavramın eski Osmanlı coğrafyasına ait farklı ülkelerdeki çeşitli kültürel ve siyasal pratiklerin analizi için ortak bir platform teşkil ettiğini gösteriyor.

Kemalizmin doğuşu ve evrimini kapsamlı bir ulusaşırı perspektife yerleştirmesi ve geniş bir coğrafyayı taramasıyla alanında bir ilk olma özelliği taşıyor.

Kitapta,

  • Kemalizm ve Arnavutluk’ta Medeni Kanun’un kabul edilmesi,
  • Bulgaristan’da yeni Türk alfabesiyle ilgili tartışmalar,
  • “Kemalist Reform”un kolonyal bir arka planı olarak Kıbrıs’ta Osmanlı alfabesinden Türk alfabesine geçiş,
  • İki savaş arası dönemde Mısır ve Kemalizm,
  • Yugoslavya’da iki savaş arası dönemde Müslüman kültür girişimcileri ve Kemalist Türkiye,
  • Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nin maddi kültüründe oryantalist bakış,
  • Ve Kemalist bilimin ulusaşırı tarihi gibi önemli konular tartışılıyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Nathalie Clayer, Fabio Giomi, Emmanuel Szurek, Anna M. Mirkova, Beatrice Hendrich, Wilson Chacko Jacob ve Ece Zerman.

  • Künye: Kolektif – Kemalizm: Osmanlı Sonrası Dünyada Ulusaşırı Siyaset, derleyen: Nathalie Clayer, Fabio Giomi ve Emmanuel Szurek, çeviren: Barış Özkul, İletişim Yayınları, siyaset, 382 sayfa, 2022

Preston Hughes – Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Atatürkçülük (2009)

Preston Hughes, ilk baskısı 1992’de yapılan ‘Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Atatürkçülük’te, Atatürkçülüğün açık bir siyasi ideolojiye dönüşümünü ve bunun yanı sıra Türkiye’de laik demokrasinin kurumsallaşmasını inceliyor.

“Atatürkçülüğün Türkiye’deki demokratikleşme sürecinde pozitif ve negatif etkisi ne olmuştur?” sorusunun yanıtını arayan yazar, Türkiye’nin demokratikleşme çabasını ve bu süreçte karşılaştığı sorunları, Atatürkçülük kavramının bu süreçte üstlendiği rolü değerlendiriyor.

Son olarak belirtelim: Askeri görevli olarak Türkiye’de on üç yıl görev yapan Hughes, Türkiye’yi yakından tanıyan isimlerden.

  • Künye: Preston Hughes – Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Atatürkçülük, çeviren: Narin Özlem, Arkadaş Yayınevi, siyaset, 228 sayfa

Onur Atalay – Türk’e Tapmak (2018)

Onur Atalay’ın bu önemli çalışması, Kemalizmi, özellikle 1930’lardaki inşa ve gelişim süreci bağlamında, siyasetin dinselleşmesinin, kutsallaşmasının bir örneği olarak irdeliyor.

Atalay bunu yaparken, siyasetin kutsallaşması ile alakalı teorik çerçevenin iki savaş arası Türkiyesi tecrübesini ne oranda açıkladığını ve Türkiye’nin izlediği yolun Faşist İtalya, Nazi Almanya ve Bolşevik Rusya gibi dönemin “siyasal dinlerine” ne kadar benzediğini, hangi noktalarda onlardan ayrıldığını açıklığa kavuşturuyor.

Kemalizmin seküler din boyutunu çok yönlü bir şekilde irdelemesiyle, döneme dair yapılan çalışmalara önemli katkı sunan kitap,

  • Medeniyet, bilim, millet ve sonunda şef kavramlarının kutsallık halesiyle nasıl çevrildiğini,
  • Cumhuriyet’in “yeni insan”ının onlar vasıtasıyla nasıl mayalandığını,
  • Osmanlı’dan ve geleneksel inanç sisteminden kopuşun yarattığı manevi boşluk duygusunun farklı bir tarzda nasıl ikame edildiğini ortaya koyuyor.

Çalışma bütün bu yönleriyle, Türkiye Cumhuriyeti’nin sadece ilk yıllarını değil bugününü de daha iyi kavramak için sağlam veriler barındırıyor.

  • Künye: Onur Atalay – Türk’e Tapmak: Seküler Din ve İki Savaş Arası Kemalizm, İletişim Yayınları, siyaset, 360 sayfa, 2018