Necmi Erdoğan – Kayıp Halk (2023)

Necmi Erdoğan, yoksulları “yeniden dinliyor” bu kitapta: 2001’deki ‘Yoksulluk Halleri’ çalışmasıyla mukayese içinde, Türkiye’de yoksulluğun değişen ve değişmeyen çehrelerine dair gözlemlerini sunuyor.

Yoksulluk pornografisini sorgulayarak, yoksullarla gerçekten konuşmanın imkânını yokluyor öncelikle.

Yoksulların yalnızlaşma, içe göçme, kabullenmeme, konuşamama, içerleme gibi güçlü duygusal gerilimlerine eğiliyor.

“İdare etme” stratejilerini, lümpenleşme eğilimlerini ve isyankârlığın şikâyetten ileri gitmemesi halini inceliyor.

Yoksulluğun özgül çoğulluğunu, derinlemesine görüşmelerle ortaya konan 15 portrede görüyoruz: Pazarcı, baloncu, gündelikçi, engelli, kimsesiz, torbacı, “cadde bayanı”…

Kitap, 2022 yaz ayları boyunca, Ankara’nın üç ilçesine (Altındağ, Sincan ve Mamak) bağlı mahallelerde, büyük kısmı “mutlak yoksulluk” hali içinde yaşayan 82 kişiyle derinlemesine mülakata dayanan alan araştırmamın ürünü.

Eski Devrimci-Yol sempatizanı, AKP hayranı, asimile Kürt, yalnız Alevi çift…

Necmi Erdoğan, “kayıp halk” kavramıyla, “muktedirlere karşı bir başka hayat ve dünyanın mümkün olduğunu gösteren ve bunu bağrında cisimleştiren bir kolektif ‘gelecek olan halk’”a işaret ediyor…

“Halkın kendi kendini yaratması, pay verilmeyenlerin paylarını alması, söz verilemeyenlerin söz alması, susturulanların konuşması, üretenlerin yönetmesi üzerine kurulu bir siyasal perspektif” arayışıyla…

Kitaptan bir alıntı:

“Çaresizliklerin, fark yaralarının, çocukları karşısında kolu kanadı kırık kalmanın, başkalarının acıyan bakışlarına maruz kalmanın, başkalarının kendisini muhatap olarak bile almamasının ve dahi bunların türlü türlü özgül ve somut tecrübesinin tablosu veya grafiği çıkarılabilir mi? Ezilenlerin her çığlığı hem tekil ve hem de evrensel bir çığlığın yankılanması ise, sayıların veya eğrilerin soğuk dili onları da soğurup yutmaz mı?”

  • Künye: Necmi Erdoğan – Kayıp Halk: Günümüzde Yoksulluk Halleri, İletişim Yayınları, inceleme, 423 sayfa, 2023

Hikmet Kıvılcımlı – Osmanlı Tarihinin Maddesi (2020)

Hikmet Kıvılcımlı’nın, Türkiye sosyalist düşüne tarihinin klasikleşmiş yapıtlarından olan ‘Osmanlı Tarihinin Maddesi’, yeni baskısıyla raflardaki yerini aldı.

Editörlüğünü Gökhan Atılgan’ın yaptığı, Necmi Erdoğan’ın kapsamlı bir sunuş yazısıyla katkıda bulunduğu kitap, Osmanlı tarihini Marksist bir perspektifle inceliyor.

Kıvılcımlı’nın 860 sayfalık bu dev yapıtı, tarihe yaklaşımıyla olduğu kadar, olguları ele alış biçimi ve özgün yöntemiyle de dikkat çekiyor.

Osmanlı tarihinin maddesinin, Osmanlı toprak ekonomisi olduğunu belirten Kıvılcımlı, bu amaçla, toprak üretim temeli üzerinde yükselen sosyal ve politik Osmanlı üstyapısı bulunduğunu belirtiyor.

Söz konusu Osmanlı toprak ekonomi düzenini derinlemesine irdeleyen yazar, Osmanlı tarihinin toprağa dayalı temelini daha iyi kavramak için de, Osmanlı tarihinin sosyal ve politik üstyapısını çok yönlü bir bakışla ele alıyor.

Kitap, yayımlanışının üzerinden yıllar geçmiş olsa da, bu alanda klasik bir yapıt olarak okunmalı.

  • Künye: Hikmet Kıvılcımlı – Osmanlı Tarihinin Maddesi, Yordam Kitap, tarih, 860 sayfa, 2020