Suat Baran – Dipnotski

Kolektif – Travma ve Anlatı (2024)

‘Travma ve Anlatı’daki yazıların ortaklaştıkları genel izlek, bireysel, tarihsel, kolektif, çevresel ve ekolojik travmanın edebiyatta, edebiyatla yakın temas eden kültürel çalışmalarda kışkırtıcı biçimde nasıl tezahür ettiğidir.

Bu kitapta kaleme alınan özgün incelemeler, travmanın anlatıda sancılı dile gelişinde veya dile gelemeyişinde tek tipleşen biçimine ve sınırlı estetik algısına meydan okuyor.

Türkiye özelinde ise, Osmanlı sonrası çağdaş Türkçe edebiyatta travma ve travmatik belleğin yansımalarının peşi sıra giderken, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sancısı, çatışma, savaş, darbe, yerinden yurdundan edilme, göç ve sürgünlük gibi süreçlerin estetiğini irdeliyor.

‘Travma ve Anlatı’, bireysel, kolektif, kültürel, siyasi ve çevresel kırılmaların birbirinden esasen nasıl ayrılamaz olduğunun altını çiziyor.

Bu yanıyla, travmatik deneyimler ile travmatik belleğin sadece zihinsel durumlar aracılığıyla değil, maddesel, duyumsal ve spiritüel süreçlerle de iç içeliğini gösteriyor.

Livera Yayınevi’nin Edebî Patikalar serisinin ikinci kitabı olan ‘Travma ve Anlatı’, günümüze ait yaralara, kırılgan hayatlara daha eşitlikçi ve adaletli bir yerden bakmaya okuru davet ederken, bize verili hikâyeleri ve varsayımları sorgulayarak travma ve hafıza literatüründe geçmiş, şimdi ve geleceğe dair ikili söylemlerin ötesinde yeni bir hikâye anlatıcılığının aciliyetini vurguluyor.

Covid-19 küresel pandemisi, sınırlarımızın çok yakınında süregiden savaşlar, göçler, yaşadığımız kültürel, ekonomik, politik, çevresel ve iklimsel yerinden edilmeler, tanıklık ettiğimiz depremler, seller ve yersizyurtsuzlaşmalar gibi şimdiki zamana ilişkin felaketleri tartışmaya olanak sağlamak isterken okurları dil ve edebiyata/dilden edebiyattan yeni ve yaratıcı projeksiyonlara davet ediyor.

En önemlisi, dil ile uğraşmanın estetik ve etik boyutlarını yeniden düşünürken travmayı bir oluş, hakikatin ve adaletin dile getirilmesi için katman katman açılan bir alan, yaratıcılıkla örülen bir açıklık olduğunu dile getiriyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Süreyyya Evren, Hazal Bozyer, Aylin Vartanyan Dilaver, Suat Baran, Selen Erdoğan, Zeynep Uysal, Michael Rothberg, Erin McGlothlin, Stef Craps.

Künye: Kolektif – Travma ve Anlatı, hazırlayan: Deniz Gündoğan İbrişim, Livera Yayınevi, inceleme, 272 sayfa, 2024

Zorz Sari – Odessa’dan Mektup (2009)

Yunanistanlı yazar Zorz Sari ‘Odessa’dan Mektup Var’da, bir gencin mektupları aracılığıyla Birinci Dünya Savaşı’nı, aşkı, özlemi, İstanbul’u ve Heybeliada’yı anlatıyor.

Savaş sırasında, ailesinden uzakta Odessa’da yaşayan Yunanlı genç Hristoforos, eşi Eliza’ya aşk mektupları yazar.

Odessa’daki yaşamını, çocuğuna duyduğu özlemi ve eşine karşı hissettiği aşkı anlatan genç adam, bir araya gelecekleri günü bekleyerek, mektupları hiçbir zaman postaya vermez.

Bu esnada başka bir kadınla da aşk yaşayan genç adam, yeni aşkıyla eşi arasında bocalayacak; doğup büyüdüğü ve yaşadığı Odessa’nın bombardımana uğramasıyla da, düşünemeyeceği acılarla yüz yüze gelecektir.

Künye: Zorz Sari – Odessa’dan Mektup, çeviren: Suat Baran, Apollon Yayıncılık, roman, 152 sayfa

Ioanna Karistiani – Başka Bir Memleket (2007)

BAŞKA BİR MEMLEKET, Ioanna Karistiani, çeviren: Suat Baran, Doğan Kitap, roman, 247 sayfa

Yunanistanlı edebiyatçı Ioanna Karistiani’nin ilk romanı ‘Küçük İngiltere’, 1998 yılında En İyi Roman dalında Yunanistan Ulusal Roman Ödülü’nü kazandı. Yazarın bu ikinci romanı ise, En İyi Kitap dalında, 2001 yılında Diavazo Kitap Eleştirmenleri Ödülü’nü aldı. Romanın başkahramanı, ailesi ve geçmişi hakkında konuşmaktan haz etmeyen Kiryakos Russias’tır. Artık Amerikalı olmuş Yunan asıllı Russias, 1998 yazında, hiç hesapta olmadığı halde, anavatanına dönmeye karar verir. Russias, doğduğu köy Pagameno’da, kendisiyle aynı adı taşıyan ve babasının katili olan kuzenini aramaya koyulur. Aralarındaki kan davasının yedi kuşaktır sürmesi ve kökenleri aynı olmasına rağmen, biri Amerika’da modern bir hayatın göbeğinde, diğeri de Yunanistan’ın ıssız yaylalarında yaşayan bu iki karakter, geçmişleri, kökenleri ve acılarıyla hesaplaşacaktır.