Etiket: Taha Parla

Taha Parla – Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye`de Korporatizm (2020)

Taha Parla, 20. yüzyıl egemen Türk siyasal düşüncesinin ve hatta Türk kamu felsefesinin korporatist olduğunu belirtiyor.

Yazara göre ideolojik ve kültürel yapılar gibi, örneğin 1982 anayasası da esas olarak korporatisttir ve genelde solidarist-dayanışmacı; zaman zaman, yer yer de faşizan ve faşist tonları ve dozlarıyla korporatisttir; bu nedenle de Türkiye’de politik-ideolojik “merkez” ortada değil, hep sağda olagelmiştir.

Parla, Türk işi korporatist siyasetin hem liberalizmin bireyciliğini, hem de sosyal sınıfların varlığını, sınıf çatışmasını, emek-sermaye çelişkisini reddettiğini, bunu da sıkı korporatif yapılarla sağlandığını belirtiyor.

Parla’ya göre, Türkiye’deki egemen koporatist düşüncenin ilk ve hâlâ en yetkin sistematik düşünürü ise Ziya Gökalp’tir.

İşte bu yetkin çalışma, Gökalp’in yaşadığı tarihsel ve toplumsal ortam, yaşamı ve siyasi kariyeri ve düşünsel gelişimini merkeze alarak Türkiye’de Kemalizm ve korporatizmin gelişimini kapsamlı bir biçimde ortaya koyuyor.

Kitap, esas olarak Ziya Gökalp’in düşünce sistemi üzerine, ama bu düşüncenin ardalanında duran İttihatçılar’a, Jön Türkler’e, 1. ve 2. Meşrutiyet’lere, hatta

Tanzimat’a ve bu düşüncenin uzantıları çeşitlemeleri olan Kemalizm ile

Cumhuriyet döneminin çeşitli akımlarına kadar uzanıyor.

Netice olarak kitabı, Türkiye’deki egemen korporatist dünya görüşü ve siyasal ideolojinin ortaya çıkışını Ziya Gökalp’in düşünsel ve siyasal macerası bağlamında ele alan çok önemli bir çalışma olarak tavsiye ediyoruz.

  • Künye: Taha Parla – Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye`de Korporatizm, Metis Yayınları, siyaset, 2020

Max Weber – Sosyoloji Yazıları (2019)

Sosyoloji biliminin önderleri arasında zirvede olan Max Weber’in sosyoloji yazıları, bu alanda yazılmış metinler arasında bir mücevher gibi parıldamaya devam ediyor.

Kitap şimdi, gözden geçirilmiş yeni bir edisyonla raflardaki yerini aldı.

Taha Parla’nın usta işi çevirisiyle ayrıca önem arz eden kitapta,

  • Bilim ve siyaset,
  • İktidar yapıları,
  • Sınıf, statü, parti,
  • Bürokrasi,
  • Karizmatik otorite ve karizmanın genel niteliği,
  • Disiplinin önemi,
  • Büyük ölçekli ekonomik örgütlerde disiplin,
  • Dünya dinlerinin sosyal psikolojisi,
  • Dünyayı reddeden dinler ve bunların yönelişleri,
  • Toplumsal yapılar,
  • Hindistan’da Brahmanlar ve kastlar,
  • Konfüçyüs öğretisinin tipolojideki yeri,
  • Ve bunun gibi pek çok konu ele alınıyor.

Weber’in sosyoloji yazıları, bizi toplumsal kurumların işleyişi ve bunların fark ve benzerliklerini anlama konusunda eşsiz bir bakış açısı kazandırıyor.

Kitabın, Şerif Mardin’in, Weber’in çalışmaları hakkında aydınlatıcı bir önsözle açıldığını da belirtelim.

  • Künye: Max Weber – Sosyoloji Yazıları, hazırlayan: Hans H. Gerth ve C. Wright Mills, çeviren: Taha Parla, Metis Yayınları, sosyoloji, 424 sayfa, 2019

Taha Parla – Türk Sorunu (2018)

‘Türk Sorunu’, Taha Parla’nın 1998-2007 gibi, Türkiye ve Dünya’da büyük dönüşümlerin yaşandığı bir dönemde kaleme aldığı yazılarını bir araya getiriyor.

Parla burada milliyetçilik, antidemokratik uygulamalar, eğitim meselesi, Kürt sorunu, Ermeni sorunu gibi, ülkenin kangren halini almış sorunlarını irdelerken, gerçekte bu sorunları çözmemizin önündeki asıl büyük engelin neden Türk sorunu olduğunu açık bir şekilde gözler önüne seriyor.

Parla’nın yazılarında, özgün bir bakışla irdelediği kimi konular şöyle:

  • Demokrasi, sivilleşme, laiklik,
  • Kemalizm,
  • Askerin siyasete müdahalesi,
  • İşkence,
  • Üniversiteler, akademik dürüstlük ve üniversitelerin demokratik mücadeledeki rolü,
  • madde,
  • Bonapartizme ve devlet dinciliğine karşı demokrasi ve laiklik,
  • Büyük sermayenin ülkenin demokrasi tarihindeki rolü,
  • Pinochet’in Şilisi ile Evren’in Türkiyesi,
  • Militarizmin yükselişi ve vicdani red,
  • 11 Eylül saldırıları,
  • AB anayasası…

Daha akıllıca, daha medeni bir hayat yaşayabilmemiz için ülkede ne gibi dönüşümlerin yaşanması gerektiğini ortaya koyan Taha Parla’nın bu aydınlatıcı yazılarını, Türkiye ve Dünya’ya dair ezberleri bozmak ve klişeleri sorgulamak isteyen her aklı başında okura öneriyoruz.

  • Künye: Taha Parla – Türk Sorunu: Siyasi Yazılar 2: 1998-2007, Metis Yayınları, siyaset, 200 sayfa, 2018

Taha Parla – Din, Devlet, Demokrasi (2017)

Türkiye’nin siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler alanının önde gelen isimlerinden Taha Parla’nın daha önce yayımlanan ‘Türkiye’nin Siyasal Rejimi: 1980-1989’ çalışması, 12 Eylül’e dair dönem yazılarının derlemesi; ‘Türk Sorunu Üstüne Yazılar: 1998-2007’ de, asker vesayetinin eski gücünü yitirdiği, AKP iktidarının adım adım yükseldiği bir dönemi kapsamlı bir perspektifle anlatıyordu.

Her iki kitap da halen, irdeledikleri dönemler hakkında aydınlanmak için birer rehber niteliğinde.

Parla’nın 2007-2016 arasında çeşitli dergiler için kaleme aldığı siyasi yazılarını bir araya getiren elimizdeki ‘Din, Devlet, Demokrasi’ ise, AKP iktidarının artık yerini sağlamlaştırdığı, AKP’nin dinci ve reaksiyoner politikalarıyla doruğa ulaşan anti-laik uygulamalarına karşı, artık eski gücü kalmamış Kemalist tortuların çatışmalarını ele alıyor.

“Dönemin dikkati çeken çok tehlikeli özelliklerinden biri AKP’nin ortadan kaldırmak istediği ve ihlal ettiği bazı evrensel norm ve değerlerin de Kemalizme yakıştırılıp, genel, yüzeysel ve sözde bir Kemalizm kritiğine dahil edilerek küpeşteden denize atılmasıydı.” diyen Parla, benzer bir yönelim sergileyen İkinci Cumhuriyetçilerin ve “liberal” “solcular”ın buna nasıl önayak olduklarını ayrıntılı bir bakışla tartışıyor.

  • 2007 seçimleri AKP-asker koalisyonunun tescili miydi?
  • Gülenciliğin asıl güçlenişi AKP ile yaptığı dini-siyasi ve çıkarcı ittifakla mı gerçekleşmiştir?
  • Bu dönemde yasama, yürütme yargı ilişkileri nasıl dönüştü?
  • Yeni Anayasanın beraberinde getirdiği sorunlar nelerdir?
  • AKP döneminde sivil toplum nasıl adeta bir silah olarak kullanıldı?
  • Bugün bir Türk-İslam-NATO sentezinden bahsedilebilir mi?

Parla, kitabında bu ve bunun gibi pek çok sorunun yanıtını arıyor.

Kitapta, Türkiye’ye dair meselelerin yanı sıra, Taha Parla’nın ABD Başkanlık seçimi, ABD emperyalizminin ana hatları, kapitalizmin krizleri, otoritarizm, faşizm, laiklik ve dünya anayasalarında laiklik gibi konulara odaklandığı aydınlatıcı yazıları da bulunuyor.

  • Künye: Taha Parla – Din, Devlet, Demokrasi: Siyasi Yazılar 3: 2007-2016, Metis Yayınları, siyaset, 256 sayfa