Etiket: Tim Parks

Tim Parks – Hayatta Kalma Becerisi Olarak Roman (2025)

Tim Parks’ın bu kitabı, romanın insan yaşamındaki temel işlevini irdeleyen özgün bir edebiyat kuramı sunuyor. Parks, romanı yalnızca estetik bir ifade biçimi olarak değil, bireyin kendisini anlaması, duygusal deneyimlerini işleyebilmesi ve modern dünyanın karmaşasıyla baş edebilmesi için kullandığı hayati bir beceri olarak konumlandırıyor. ‘Hayatta Kalma Becerisi Olarak Roman’ (‘The Novel: A Survival Skill’), romanın okur için taşıdığı kişisel anlamı merkeze alarak, edebiyat eleştirisini psikolojik ve varoluşsal bir zemine oturtuyor. Yazar, özellikle Batı edebiyatının bireysel benliği inşa eden yönlerini sorgularken, romanın terapötik gücünü vurguluyor.

Parks’a göre roman, bireyin iç dünyasını sözcüklere dökebilmesini sağlıyor ve bu sayede içsel karmaşayı düzenleme imkânı tanıyor. Modern bireyin yaşadığı yabancılaşma, yalnızlık ve gerçeklik ile bağ kurma sorunu, roman sayesinde bir düzene oturuyor. Yazar, bu noktada romanın biçimsel özellikleri ile bireyin ruhsal ihtiyaçları arasında güçlü bir bağ kuruyor. Joyce, Beckett, Proust gibi yazarların eserleri üzerinden, romanın nasıl bir iç gözlem aracına dönüştüğünü gösteriyor. Parks’ın bakış açısı, edebi metni salt nesnel yapısıyla değerlendiren geleneksel eleştiriden uzaklaşıp, edebiyatı yaşamsal bir ihtiyaç olarak tanımlıyor.

Roman okumanın “boş zaman etkinliği” olmanın ötesinde, hayatta kalma stratejisi olabileceği fikrini temellendiriyor. Bu yönüyle kitap, roman sanatına varoluşsal bir derinlik kazandırıyor.

  • Künye: Tim Parks – Hayatta Kalma Becerisi Olarak Roman, çeviren: Kerem Işık, Livera Yayınevi, inceleme, 252 sayfa, 2025

Tim Parks – Yaşam ve Yapıt (2019)

İngiliz yazar Tim Parks’ın ‘Yaşam ve Yapıt’ı, kendisinin kimi yazarlar ve yapıtlar hakkındaki yazılarından oluşuyor.

Buradaki yazıları benzerlerinden farklı kılan hususlardan bazıları, Parks’ın ele aldığı yazar ve yapıtları, sadece yapıtla sınırlı kalmayarak söz konusu yazara dair biyografik ayrıntılar ya da psikolojik öğelerle düşünmesidir diyebiliriz.

Parks burada, Charles Dickens’tan Dostoyevski’ye, Çehov’dan Joyce’a, Beckett’tan Simenon’a,

Philip Roth’tan Julian Barnes’a, Colm Tóibín’den Geoff Dyer’a ve Murakami’ye pek çok ismin eserlerine odaklanıyor.

Kitaptan birkaç alıntı:

“Eleştirel tutuculuk hem yazarı hem okuru tasfiye ederek metne odaklanmıştır.”

“Edebiyat, kimliklerimizi her daim keşfetmemizin ve yeniden inşa etmemizin bir sonucu olarak son derece zengin, dallanmış ve incelikli bir ‘sohbetler’ ve ‘karşılaşmalar’ dizisi sunar.”

“Her bir okurun tepkisi, büyük ölçüde nereden geldiği, kendini yazarın mesele ettiklerine istinaden nasıl konumlandırdığıyla ilgili. Salt bir metnin ya da bir kitabın doğru bir okunma biçiminin olduğu fikri, işlemez hâle gelmeye başladı. Ancak bu, yine de her şeyde özgür olduğumuz anlamına gelmez. Bilakis, yazarla, daha doğrusu diğer okurlarla olan ilişkimizi, aramızda duran yapıta hepimizin nasıl tepki verdiğine bakarak anlamaya başlayabiliriz.”

“Özünde her bir deneme, hangi değerlerin, daha doğrusu rekabet hâlindeki değerler arasındaki hangi gerilimlerin incelenen roman için en önemlileri olduğunu saptamaya ve ardından bu gerilimlerin yapıt aracılığıyla oluşan okur ve yazar arasındaki ilişkiyi nasıl biçimlendirdiğini göstermeye çalışıyor.”

  • Künye: Tim Parks – Yaşam ve Yapıt: Yazarlar, Okurlar ve Yazar-Okur Karşılaşmaları, çeviren: Şakir Özüdoğru, Ayrıntı Yayınları, edebiyat inceleme, 288 sayfa, 2019

Riccardo Manzotti ve Tim Parks – Zihnin Ucu Bucağı (2018)

“Herhangi bir anda bilincimiz, bilincinde olduğumuz şeyin formuyla aynıdır. Bir elma gördüğünde, bilincin ve elma aynı şeyden yapılmıştır.”

Ünlü romancı Tim Parks ile ünlü filozof ve robotik mühendisi Riccardo Manzotti arasında, zihin, beynin ve bilinç arasında gidip gelen çok zengin bir diyalog.

Parks’ın usta işi yorum ve soruları ile Manzotti’nin yanıtlarıyla ilerleyen kitap,

  • Bilgi/enformasyon kokar mı?
  • Bilinç kavramı neden bu denli zor?
  • Bilinç üzerinde beyin mi çevre mi belirleyici?
  • Bedenimiz beynimizin davranışları üzerinde ne kadar etkili?
  • Dil ve kelimeler nasıl doğar?
  • Bilinç ve dünya arasında nasıl bir ilişki var?
  • Ve bunu gibi birçok sorunun yanıtını arıyor.

Parks ve Manzotti bunu yaparken de, hem bizi zihin konusunda alışık olduğumuz kavramlar üzerine yeni baştan düşünmeye davet ediyor hem de bu konularla ilgilenmiş Aristo, Descartes, Galen Strawson, Giulio Tononi ve Daniel Dennett gibi filozof ve bilim insanlarının fikirlerini enine boyuna irdeliyor.

  • Künye: Riccardo Manzotti ve Tim Parks – Zihnin Ucu Bucağı: Bilinç ve Dünya Bir midir?, çeviren: Özde Duygu Gürkan, Metis Yayınları, felsefe, 168 sayfa, 2018