Tarihteki köylü, kadın, işçi ve köle isyanları başarıya ulaşsaydı, bugün nasıl bir dünyada yaşardık? Yıldız Silier, bir ucu distopyaya, diğer ucu ütopyaya açılan kitabında, tarihteki bu adaletsizlik öykülerini anlatıyor, bu isyanlar başarıya ulaşsaydı neler olabileceğini kurguluyor. Tarihe, alternatif yorumlarla bakmak isteyenlere.
Suç ve Ceza yayımlandığında, Rusya’da adeta fırtınalar koparmıştı. Aradan 150 yıl geçmesine rağmen roman, bugün de en çok okunan kitapların başında geliyor. Akıllı ve onurlu öğrenci Raskolnikov ile ailesinin büyük bir yoksulluğun pençesine düşmesini ve kahramanımızın “bir çırpıda büyük bir para kazanmak” için girdiği azap dolu yolun hikâyesi.
Marksizm alanındaki en yetkin çalışmalardan biri, nihayet Türkçe’de! Kapsamıyla bir nevi ansiklopedi olarak da düşünülebilecek sözlük, belli başlı Marksist kavramları açıklamakla kalmıyor, aynı zamanda bunların zaman içinde ne gibi anlamlar kazandığını da serimliyor. Konuyla ilgilenen her okurun kitaplığında bulunması elzem olan bir kılavuz.
Fantastik edebiyatın ünlü yazarlarından China Miéville ‘Kraken’i, büyücülerin, suçluların, polislerin ve kahinlerin amansız bir mücadeleye giriştiği bir Londra’da geçiyor. Roman, Londra Doğal Tarih Müzesi’nde dev mürekkep balığının esrarengiz bir biçimde ortadan kaybolmasıyla açılır. Bu, geçmişten bugüne uzanmış bir kavganın gün yüzüne çıkmasına vesile olur. Yalnızca Londra’nın değil, dünyanın kaderini de değiştirmeye muktedir bu kavganın içinde, dev mürekkep balığına tapanlar tarikatı, kurbanlarının derilerine nüfuz etme becerisine sahip Dövme, usta büyücü Grisamentum ve büyücülükle mücadele etme birimleri yer almaktadır.
Sungur Savran, 2008’deki ekonomik krizi, ilki 19. yüzyılın sonunda ikincisi de 1930’larda yaşanmış krizlerden sonra, kapitalizm tarihindeki üçüncü büyük kriz olarak tanımlıyor. Savran, halihazırda alınan kimi tedbirler ile Çin ve başka bazı Asya ekonomilerinin dahil olduğu “yükselen piyasalar” nedeniyle son krizin şimdilik ağır sonuçlar yaratmadığını, fakat yakın zamanda 1930’lu yıllardaki krizi bile geride bırakabileceğini savunuyor. Büyük krizlerin adım adım bir sosyal kriz doğurduğunu belirten Savran, Arap baharı, güney Avrupa’da yoğun sınıf mücadeleleri ve Gezi Direnişi gibi örnekleri bu bağlamda analiz ediyor.
En çok ‘Arzu Üretimi’ kitabıyla tanınan Marksist düşünür Richard Lichtman ‘Liberal İdeolojinin Marksist Eleştiri’siyle, siyaset felsefesinin farklı konularına odaklanan denemelerini sunuyor. Marx’ın ideoloji kuramını çözümleyerek çalışmasına başlayan Lichtman, ideolojinin başlıca biçimlerini, toplumda nasıl bir rol oynadığını, sınıfsal çıkarlarla ilişkisini ve liberal demokratik kuramda eşitlik kisvesinin asıl olarak neyi gizlediğini tartışıyor. Hıristiyanlığın Marksçı bir eleştirisini sunan, sosyalizm ve özgürlük ilişkisini de tartışan Lichtman’ın çalışması, en zor konuları dahi durulukla açıklamasıyla önemli bir kaynak.
‘Ekonomik Kriz ve Sol’, ‘Socialist Register’ dergisinde 2012’de yayınlanmış makalelere yer veriyor ve ağırlıklı olarak, kapitalizmin, ekonomik krizlerin getirilerini kendi lehine çeviren yeni birikim stratejilerini serimliyor. Bunu, Latin Amerika, Ortadoğu, Çin ve Avrupa dahil geniş bir coğrafya gözeterek irdeleyen makaleler, solun bu krize nasıl yanıt vermesi gerektiğini tartışıyor. Anti-kapitalist mücadelede kentleri kazanmanın önemi, kapitalizmin kemer sıkma politikalarına karşı solun direniş imkanları, neoliberal iklim politikalarının çelişkileri ve küresel krizde Körfez ülkelerinin rolü, kitaptaki ilgi çekici konuların birkaçı.
‘İsyan ve Devrim Filmleri’, sinema tarihinde iz bırakmış politik filmleri tarihsel bağlamı içinde değerlendiren yazılardan oluşuyor. Aralarında Zahit Atam, Yıldız Silier, Bülent Görücü, Neslihan Cangöz, Seray Genç, Yeşim Dinçer ve Çağrı Kınıkoğlu’nun bulunduğu yazarlar, Potemkin Zırhlısı, İsyan, Kızıllar, Metropolis, Modern Zamanlar ve V For Vendetta gibi isyan ve devrim temalı filmleri politik bir çözümlemeye tabi tutuyor. Politik sinemanın yetkin örneklerine dair bilgilenmek isteyenlere keyifli bir okuma vaat eden kitapta, benzer temada birçok filmin, editör tarafından hazırlanmış künye bilgileri ve özetleri de sunuluyor.
Siyaset bilimi profesörü ve aktivist David McNally, değerli iktisatçılarımızdan Prof. Oya Köymen’in Türkçeye kazandırdığı eserinde, ezilenlerin başkaldırılarını inceliyor, “yeni toplumsal hareketler ” olarak tanımlanan bu kitlesel eylemlerin, işçi sınıfı hareketiyle bağlantılı olduğu durumlarda iktidarları nasıl sarsıcı büyük etkiler yaratabileceğini gözler önüne seriyor. Bu hareketleri, tepeden inmeci değil halk tabanından gelişecek bir sosyalizmin ön hazırlığı olarak değerlendiren McNally, bunların neoliberal politikaları ve çevre tahribatını frenleyebileceğini hatta tümüyle tersine çevirebileceğini ortaya koyuyor.
Elimizdeki önemli çalışma, sanayi bölgesi Kocaeli-Dilovası’nda yaptığı araştırma neticesinde, doğaya ve halk sağlığına zarar veren bulgulara ulaşan ve bunu kamuoyuyla paylaştıktan sonra yerel ve merkezi yöneticilerin saldırılarına, karalamalarına hedef olan Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu’nun yaşadıkları üzerinden, Türkiye’deki bilimsel özgürlüğü tartışıyor. Kitapta Hamzaoğlu olayı; bilimin toplumsal işlevi, hukuk, bilimsel yöntem ve bilim etiği çerçevelerinden irdeleniyor. Kitapta ayrıca, tarih boyunca Türkiye’de bilimin karşı karşıya kaldığı baskıların bilançosu sunuluyor ve günümüz bilimini kuşatan kimi sorunlar da tartışılıyor.
Dipnotski 