Kraliçe I. Elizabeth, 16. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Türk, Arap ve Müslüman dünyasıyla yakından ilgilenmeye başlamıştı.
Jerry Brotton, eşi görülmemiş bu siyasi, ekonomik, askeri ve ticari ilişkilerin dinamiklerini ayrıntılı şekilde ortaya koyuyor.
Katolik güçlerin I. Elizabeth’e karşı düzenlediği komploları ve suikastları, 1570 yılında Papa’nın onu aforoz etmesi izledi.
Hem ülke içinde hem de ülke dışında Katolik güçlerin kuşatması altında kalan Elizabeth “düşmanımın düşmanı dostumdur” düsturuyla hareket ederek, İspanya’nın başını çektiği Katolik devletlerle çatışma halinde olan Müslüman devletlerle modern çağlara kadar eşi benzeri görülmeyecek siyasi, ekonomik, askeri ve ticari ilişkiler ve ittifaklar kurdu.
Bu tarihler aynı zamanda İngiltere’nin İslam dünyasıyla kültürel etkileşimler içine de girmeye başladığı tarihlerdi.
İngiltere bu süreçte Babıâli’yle anlaşmalar imzaladı.
Kraliçe, Sultan’ın kendisine eşitiymiş gibi muamele etmemesine aldırmadan Sultan’la, statü farkına bakmadan Sultan’ın eşi Haseki Safiye Sultan’la mektuplaştı.
Sultan’a zamanı için teknoloji harikası bir kurmalı saat-org hediye etti.
Fas krallarından elçiler kabul etti. Hatta Katolik Hıristiyanlara karşı kullanmaları için Müslüman devletlere mühimmat desteği sağladı.
Bu yeni ilişkiler ve ittifaklar İngiliz toplumunda Müslümanlara dair farkındalığı artırdı ve bu farkındalık, oldukça karışık ve kafa karıştırıcı bir şekilde olsa da, başta Shakespeare’in ‘Othello’ ve ‘Venedik Taciri’ eserleri olmak üzere, o dönem üretilen çok sayıda kültürel ürüne yansıdı.
Brotton’ın ‘Sultan ve Kraliçe’ adlı çalışması, İngiltere’nin bu dönemde Türk, Arap ve Müslüman dünyasıyla kurduğu ilişkilerin sanılandan daha dostane ve çok daha kapsamlı olduğunu, Elizabeth İngiltere’sinin siyasetini, ekonomisini, ticaretini ve çehresini ciddi ölçüde etkilediğini ortaya koyuyor.
- Künye: Jerry Brotton – Sultan ve Kraliçe: Elizabeth’in İslam Dünyasıyla İlişkilerinin Anlatılmamış Hikâyesi, çeviren: Ali Karatay, Koç Üniversitesi Yayınları, tarih, 344 sayfa, 2022
Dipnotski 