Arap Ayaklanmaları

George Stitt – Son Mekke Emiri Şerif Ali Haydar Paşa Anlatıyor (2018)

Şerif Ali Haydar Paşa, Osmanlı’nın tayin ettiği son Mekke emiriydi.

Daha da ilginci, Arap isyanını başlatan Şerif Hüseyin Paşa, Şerif Ali Haydar Paşa’nın uzaktan kuzeniydi.

Bilindiği gibi Şerif Ali Haydar Paşa, Arap isyanı zamanlarında birçok kuzeninin aksine Osmanlı’ya sadık kalmış, ayrıca bizzat Fahreddin Paşa’nın yanında Medine’de Şerif Hüseyin ve adamlarına karşı mücadele etmişti.

İşte bu kitap, Arapların bağımsızlık savaşında yaşananlar başta olmak üzere, paşanın tanık olduğu önemli gelişmeleri ilk elden sunmasıyla çok değerli bir kaynak.

Abdülaziz döneminde doğmuş paşa, bu anılarında da görüleceği gibi, II. Abdülhamid zamanında şehzadelerle birlikte saray mektebine gitmiş ve hanedan yaşamına, ayrıca birçok konakta bulunmasıyla da dönemin İstanbul yaşamına yakından tanık olmuş.

Kitapta,

1908 Devrimi, 31 Mart Vak’ası ve Birinci Dünya Savaşı esnasındaki İttihatçıların faaliyetleri,
Mithat Paşa’nın sürgün edilmesi,
Abdülhamid’in ıslahatları,
Vahdeddin’in ülkeyi terk edişi,
Osmanlı’nın Arap bölgeleri konusunda yürüttüğü politikalar,
Arap isyanının başlama sebepleri,
Arabistan’ın Osmanlı’nın elinden çıkma nedenleri,
Cumhuriyet idaresinin Arabistan’a karşı nasıl bir tavır takındığı,
Saltanat ve hilafetin kaldırılışı,
İbn-i Suud’un ve Vehhabilerin Mekke ve Medine’yi ele geçirme süreçleri,
Ve bunun gibi birçok tarihi olay anlatılıyor.

Künye: George Stitt – Son Mekke Emiri Şerif Ali Haydar Paşa Anlatıyor: Osmanlı Arabistan’ı Nasıl Kaybetti?, çeviren: Yusuf Selman İnanç, Kronik Kitap, tarih, 336 sayfa, 2018

Cafer el-Askerî – İsyancı Arap Ordusunda Bir Harbiyeli (2009)

‘Arap Gözüyle Osmanlı’ dizisinin dokuzuncu kitabı olan ‘İsyancı Arap Ordusunda Bir Harbiyeli’, Osmanlı ordusunda binbaşı rütbesiyle İngilizlere karşı mücadele ederken saf değiştirerek isyancı Arap ordusunun komutanlığını üstlenen Iraklı Cafer el-Askerî’nin anılarından oluşuyor.

1885-1936 arasında yaşayan el-Askerî, 1919 yılına kadar olan serüvenini kendi kaleminden anlatıyor.

el-Askerî’nin kitabında bulunan bilgi ve belgeler, aynı zamanda dönemin askerî tarihine dair önemli ayrıntılar barındırmasıyla da altın değerinde bir kaynak.

Kitap ayrıca, Arap milliyetçiliğinin oluşumunda subayların rolü ve teşkilatlanma biçimlerine dair dikkat çekici ayrıntılar da barındırıyor.

Künye: Cafer el-Askerî – İsyancı Arap Ordusunda Bir Harbiyeli, hazırlayan: Necdet Fethi Safvet, çeviren: Halit Özkan, Klasik Yayınları, anı, 272 sayfa

T. E. Lawrence – Bilgeliğin Yedi Sütunu (2014)

Osmanlı’ya karşı Arap isyanının bizzat yürütücüsü ve yönlendiricisi Arabistanlı Lawrence’ın ordu günlüğü.

Bu kitapla hayalleri, iyi hafızası ve cesaretiyle öne çıkan ünlü bir ajanın iç dünyasına iniyoruz.

Dönemin nevrotik Batılı bireyinin simgesi olmuş Lawrence’ın günlüğü, Ortadoğu yakın tarihine dair önemli ayrıntılar barındırdığı gibi, edebi tasvirleriyle de dikkat çekiyor.

Künye: T. E. Lawrence – Bilgeliğin Yedi Sütunu, çeviren: Bilal Çölgeçen, Chiviyazıları Yayınevi, günlük, 704 sayfa

Mete Çubukçu – Yıkılsın Bu Düzen! (2012)

YIKILSIN BU DÜZEN!, Mete Çubukçu, İletişim Yayınları, siyaset, 216 sayfa

‘Yıkılsın Bu Düzen!’, yaklaşık yirmi yıldır Ortadoğu’yu izleyen gazeteci Mete Çubukçu’nun, Arap ayaklanmalarının öncesi ve sonrasına dair analizlerinden oluşuyor. Çubukçu burada, Tahrir meydanında, Tunus’ta, Libya’da kitlelerin başlattığı isyanların siyasi, ekonomik ve toplumsal nedenlerini, bu ayaklanmaların bölgede yarattığı büyük dönüşümü kapsamlı bir şekilde irdelerken, ayaklanmaların geleceğin Ortadoğu’sunda ne gibi etkiler oluşturacağı konusunda da öngörülerde bulunuyor. Yeni Arap düzeni, Ortadoğu ve demokrasi, Arap diktatörleri, Müslüman Kardeşler ve ayaklanmaların sosyal medyadaki etkileri ele alınan konulardan birkaçı.