Etiket: Aydın Gelmez

Jean Améry – İstemli Ölüm (2025)

Jean Améry’nin ‘İstemli Ölüm’ adıyla Türkçeye çevrilen bu derinlikli eseri, yazarın toplama kampı deneyiminin psikolojik izlerini ve intihar düşüncesini felsefi bir perspektifle incelemesidir.

Améry, Auschwitz ve Bergen-Belsen gibi Nazi toplama kamplarında yaşadığı dehşet verici deneyimlerin ardından, yaşamın anlamı ve insanın özgürlüğü üzerine derinlemesine düşünmeye başlar. Kitapta, bu deneyimlerin psikolojik etkilerini ve bireyin kendi hayatına son verme hakkını felsefi bir çerçevede tartışır.

Yazar, intiharı sadece bireysel bir eylem olarak değil, aynı zamanda toplumsal ve siyasal koşulların bir sonucu olarak da ele alır. Toplama kamplarında yaşanan insanlık dışı koşulların, bireyin yaşam hakkını nasıl zedelediğini ve intiharı kaçınılmaz kılan bir hale nasıl getirdiğini detaylı bir şekilde analiz eder.

Améry, intiharı bir kaçış olarak değil, aksine özgürlüğün son çaresi olarak görür. Ona göre, insanın kendi hayatına son verme hakkı, temel bir insan hakkıdır ve bu hak, bireyin özgür iradesinin bir ifadesidir. Ancak, intiharın kolayca alınabilecek bir karar olmadığını ve derinlemesine düşünülmesi gerektiğini vurgular.

Kitapta, Améry aynı zamanda suçluluk, vicdan, insanlık onuru gibi kavramları da sorgular. Toplama kamplarında yaşananların vicdanlarda yarattığı derin yaraları ve bu yaraların iyileşmesinin ne kadar zor olduğunu anlatır.

‘İstemli Ölüm’ sadece intihar üzerine bir inceleme değil, aynı zamanda insanlık durumu, özgürlük, acı ve umut üzerine derinlemesine bir düşünce deneyidir. Améry, okuru zorlayıcı sorularla karşı karşıya bırakarak, kendi yaşamı ve dünyası hakkında derinlemesine düşünmeye teşvik ediyor.

  • Künye: Jean Améry – İstemli Ölüm, çeviren: Aydın Gelmez, Sel Yayıncılık, anlatı, 216 sayfa, 2025

Charles Jarrett – Kafası Karışmışlar İçin Spinoza (2023)

Benedict de Spinoza, Batı felsefesiyle ilgilenen herkesin karşısına çıkan büyük bir filozoftur.

Etik, din ve siyaset felsefesi alanlarındaki çalışmaları halen ufuk açıcı eserler olarak görülmektedir.

Ama aynı zamanda, günümüz okuyucularını ciddi biçimde zorlayan metinlerdir bunlar.

Geç Ortaçağ skolastiğinin söz dağarı ve terminolojisinin yanı sıra, Spinoza’nın eserlerindeki kolayca nüfuz edilemeyen temalar çoğu zaman açıklığa kavuşturulmaya ihtiyaç duyar.

‘Kafası Karışmışlar İçin Spinoza’, düşünürün felsefi projesinin ve başlıca eserlerinin kapsamlı bir açıklamasını ve çözümlemesini yaparak bu ihtiyacı karşılıyor.

Spinoza’nın anlaşılması güç dili ve terminolojisiyle başa çıkmanın yollarını sergiliyor, onun “geometrik” yaklaşımını ve karmaşık felsefi sistemini anlaşılır hale getiriyor.

Ayrıca, Spinoza’nın halen devam eden etkisine ve çağdaş felsefi tartışmalardaki yerine dair bir değerlendirme sunuyor.

  • Künye: Charles Jarrett – Kafası Karışmışlar İçin Spinoza, çeviren: Aydın Gelmez, Dipnot Yayınları, felsefe, 304 sayfa, 2023

Immanuel Kant – Politik Yazılar (2022)

Büyük filozof Kant’ın politik metinleri, Türkçede ilk defa bir arada ve üstelik yepyeni çevirisiyle raflardaki yerini aldı.

Kitap, Kant’ı bir politika filozofu olarak yeniden keşfetmek için çok iyi fırsat.

Kant’ın bir politika felsefecisi olarak değil de, politika üzerine ikincil önemde yazılar kaleme almış bir filozof olarak kabul edildiği tarihsel süreç geride kaldı.

Kant geçtiğimiz yüzyıl, deyim yerindeyse, bir politika filozofu olarak yeniden keşfedildi.

Bunda en büyük pay, şüphesiz, Kant’ın da içine yerleştirildiği liberal düşünce geleneğinin sözü edilen tarihsel uğraktaki yükselişidir.

Ama milyonlarca insanın yaşamıyla birlikte türümüzün pek çok kuşağının bilgeliğini de alıp götüren iki büyük savaşın ardından Kant’ın hatırlanması da boşuna değildir.

Kitaptan bir alıntı:

“Doğa, insanı savaşlar aracılığıyla, aşırı ve dur durak bilmez savaş hazırlıkları aracılığıyla ve her devletin önünde sonunda, barış halinde bile, ülke içinde hissetmek zorunda olduğu ihtiyaç durumu aracılığıyla, başlangıçta kusurlu girişimlerde bulunmaya ama sonunda sayısız yıkımın, altüst oluşun, hatta güçlerinin bütünüyle tükenmesinin ardından, aklın ona bunca acı tecrübe yaşanmaksızın da söyleyebileceği şeye yöneltir: vahşilerin yasasız durumundan çıkmak ve bir uluslar birliğine katılmak.”

  • Künye: Immanuel Kant – Politik Yazılar, çeviren: Aydın Gelmez, Dipnot Yayınları, siyaset, 190 sayfa, 2022