E. Attila Aytekin – Dipnotski

Attila Aytekin – Üretim Düzenleme İsyan (2022)

Osmanlı bir tarım toplumuydu, fakat bu olgu Osmanlı tarihçiliği alanında şimdiye kadar hak ettiği ilgiyi pek alamadı.

Attila Aytekin, Osmanlı tarımına ve tarımsal ilişkilere Marksist bir perspektiften analiz eden çok önemli bir çalışmaya imza atmış.

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi boyunca egemen iktisadi faaliyeti olan tarım Birinci Dünya Savaşı’nın takiben yıkılmasına kadar ekonominin en önemli sektörü, devletin ana vergi kaynağı ve tebaanın çoğunluğunun geçiminin temeli olmayı sürdürmüştü.

İmparatorlukta yaşayanların büyük çoğunluğunun kırsal doğrudan üreticiler olmasına rağmen, bu alana ilişkin çalışmalar uzun bir süre Osmanlı tarihçiliğinde hak ettikleri yeri elde edememiştir.

Aytekin ise bu çalışmasında Osmanlı tarımı, tarımsal ilişkilerin ve mülkiyet haklarının Osmanlı devletince düzenlenmesi ve köylülük üzerine Marksist perspektiften çözümlemeler getiriyor.

Kautsky ve Lenin gibi klasik ve daha sonraki çağcıl Marksistlerin katkılarını eleştirel bir süzgeçten geçirerek çıkardığı sonuçları son dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda çiftlik olgusunu anlamak için işletiyor.

Geleneksel tarihçiliğin üzerini örttüğü Osmanlı köylü isyanlarını ve halk direnişlerini köylülerin tavırları ve köylülerin çatışma süreci boyunca ortaya koydukları protesto yöntemleri açısından odağına alan yazar inkâr edilegelen köylü failliğinin siyasal ve toplumsal etkilerini gözler önüne seriyor.

Köylü ayaklanmalarına zemin hazırlayan Tanzimat reformlarını, Arazi Kanunnamesi’ni, Kırsal borçluluğu ve Asya Tipi Üretim Tarzı tartışmalarını ufuk açıcı bir irdelemeyle gündeme getiriyor.

Kitap sosyal bilim dünyasına, Osmanlı tarihçiliğine ve tarımsal çalışmalar/köylülük çalışmalarına çok değerli bir katkı.

Künye: E. Attila Aytekin – Üretim Düzenleme İsyan: Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak Meselesi, Arazi Hukuku ve Köylülük, Dipnot Yayınları, tarih, 270 sayfa, 2022

Kolektif – Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat (2015)

Sınıflar arasındaki çelişki ve mücadeleler ekseninde siyasal hayatın dinamiklerini tartışmaya açan, görsel açıdan da oldukça zengin bir kaynak.

Osmanlı’da üretim ilişkilerinden 1908 Meclis-i Mebusan seçimlerine, Cumhuriyet’in korumacı-devletçi sanayisinden 12 Eylül darbesine ve Özallı yıllara, siyasal tarihimiz hakkında bir başucu kitabı.

Künye: Kolektif – Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat, hazırlayan: Gökhan Atılgan, Mustafa Şener, Ateş Uslu, Ebru Deniz Ozan, E. Attila Aytekin ve Cenk Saraçoğlu, Yordam Kitap, siyaset, 960 sayfa, 2015

Kolektif – Zonguldak (2017)

Genel olarak Karadeniz bölgesi üzerine yapılmış muhtelif çalışmalar bulunuyor bulunmasına, ama doğrudan Zonguldak’ı ele alan çalışmalar çok az.

İşte bu zengin derleme de, Zonguldak’ı bir işçi sınıfı, madencilik, toplumsal cinsiyet, sanat, edebiyat ve farklı toplumsallıkların yaşandığı bir mekân olarak bir uçtan diğer uca irdelemesiyle önemli bir işlev üstleniyor.

Kitapta,

Devletin Zonguldak kömür havzasındaki işçi sınıfı kimliği üzerindeki etkileri,
Son büyük yürüyüşün ardından Zonguldak kömür madeni işçilerinde direniş ve dayanışma,
Zonguldak’ta termik santral karşıtı mücadeleler,
Zonguldak’da feminist kadınların örgütlenme girişimleri,
Türk sinemasında Zonguldak,
Zonguldak’ta tiyatro,
Zonguldak’taki madenci ve çöpçü katırlar,
Zonguldak Kömürspor,
Çocuk cinsel istismarı ve Zonguldak,
Ve bunun gibi, ilgi çekici konular yer alıyor.

Kitaba katkıda bulunan yazarlar ise şöyle: E. Attila Aytekin, H. Tarık Şengül, Ayça Erinç Yıldırım, Akın Bakioğlu, Evrim Yılmaz, Hanen Çiftdoğan, Naz Hıdır, Atilla Barutçu, Güzin Yamaner, Hasan Anıl Sepetci, Şeyma Balcı, Mete Arif Tokmak, Figen Uzar Özdemir, Caner Özdemir, Fahri Bozbaş ve Ayça Demir.

Künye: Kolektif – Zonguldak, derleyen: Atilla Barutçu ve Figen Uzar Özdemir, İletişim Yayınları, şehir, 349 sayfa

Gökhan Atılgan ve E. Attila Aytekin (haz.) – Siyaset Bilimi (2013)

SİYASET BİLİMİ, hazırlayan: Gökhan Atılgan ve E. Attila Aytekin, Yordam Kitap, siyaset, 590 sayfa

Genişletilmiş bir baskıyla yeniden yayınlanan ‘Siyaset Bilimi’, konu hakkında kapsamlı ve nitelikli bir giriş kitabı oluşuyla dikkat çekiyor. Korkut Boratav, Taner Timur, Metin Çulhaoğlu ve Zeynep Gambetti gibi isimlerin yazarları arasında bulunduğu kitap, alanı temel kavramlardan, siyasal ideolojilere ve disiplinler arası ilişkilere kadar geniş bir çerçeveden ele alıyor. Kitapta, toplumsal sınıflar, iktidar, kamusal alan, hegemonya, laiklik, kültür, devlet, sivil toplum ve küreselleşme gibi pek çok kavram ile liberalizm, marksizm, İslamcılık, feminizm, yeni sağ ve anarşizm gibi siyasal ideolojiler irdeleniyor.