Etiket: Ereğli

Atahan Demirkol – Kentlerde Yer Duygusu (2022)

 

Kolektif hafıza ve yer duygusunun yeniden üretimi üzerine ufuk açıcı bir eser.

Atahan Demirkol, Ereğli’de yaşamın neredeyse her noktasına dokunan Erdemir’in, Ereğli’deki kolektif hafıza ve yer duygusunun üretilmesinde temel aktör olarak nasıl ön plana çıktığını irdeliyor.

Demirkol, bu etkinin Erdemir’in yükseliş döneminde toplumsal yaşamın en ücra köşelerine sızmasıyla sınırlı kalmadığını, toplumsal hücrelerde derin biçimde hissedildiğini gösteriyor.

  • Künye: Atahan Demirkol – Kentlerde Yer Duygusu: Karadeniz Ereğli ve Özelleştirmenin Yerel Etkileri, İdealKent Yayınları, kent çalışmaları, 182 sayfa, 2022

Noriko Nakayama – Köy Kadını, Modernite ve İslam (2020)

Bir Japon sosyal bilimcinin gözünden, 1990’ların Türkiye’si üzerine muazzam bir antropolojik okuma.

90’larda Zonguldak Ereğli’de bir yıl kalmış Noriko Nakayama’nın çalışması, köy kadınının yaşamında gelenek ve modernitenin rolünü ayrıntılı bir bakışla resmediyor.

Sosyolojik, antropolojik çalışmaların büyük çoğunluğu, kadın ve İslam konusunda genellikle şehirli kadınların konumunu merkeze alarak tartışır.

Nakayama’nın incelemesi ise, yaşayan köy geleneğinin içinde İslam’ın, açık veya kapalı olmanın anlamını irdelemesiyle konuya farklı bir yerden bakıyor.

Kitabın asıl katkısı ise, Kemalist, muhafazakâr yahut liberal gibi özünde kutuplaşmaya sebebiyet veren söylemleri dışlayarak ele aldığı coğrafyadaki kadını olduğu gibi aktarabilmiş olması.

Özellikle Zonguldak Ereğli’nin bir köyünde kadınların modern yaşamın içinde Cumhuriyet’in kurumlarını, değişen toplumsal koşulları ve köyün özgün kültürünü nasıl birleştirdiklerini gözler önüne sermesiyle dikkat çeken çalışma, modern toplumsal gerçekliğin tek bir şablondan ziyade çok yönlü bir açıklama gerektirdiğini bir kez daha vurgulamasıyla önemli.

Köy kadınının gelenek ve modernite ile nasıl bir ilişki kurduğuna yakından bakmak için çok iyi fırsat.

  • Künye: Noriko Nakayama – Köy Kadını, Modernite ve İslam: Bir Antropoloğun Gözünden 1990’ların Türkiyesi, çeviren: Tolga Özşen, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, antropoloji, 208 sayfa, 2021

Can Kartoğlu – Her Yer Seri Direniş (2020)

Can Kartoğlu’nun ‘Her Yer Seri Direniş’i, Karadeniz Ereğlisi’nin neredeyse yarım asır öncesinden muhteşem işçi hikâyeleri sunuyor.

1960’ların başlarından 12 Eylül 1980 zaman aralığını kapsayan buradaki hikâyeler, Ereğli’nin bu süre zarfında geçirdiği muazzam dönüşümü kayda almasıyla çok önemli.

1962 Haziranında tamamlanan Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları ile Ereğli, sanayileşmenin ve sömürünün en vahşi biçimlerinin yaşandığı bir coğrafya haline geldi.

Kartoğlu’nun çalışması ise, Amerikan sermayesinin Ereğli’ye getirdiği vahşet kapitalizmi yıllarına, 1960’ların ortalarından sonra da Erdemir/hükümet patentli işveren/sarı sendika baskısına, insanı eksenine alarak bakıyor.

Kitapta, bütün bu yıllar boyunca yolları Ereğli’den geçen insanlarla karşılaşıyoruz.

Bu yıllar boyunca, Amerikan Morrison’u “müstesna” bir şirket olarak ilan eden halkçı Ecevit kâh Çalışma Bakanı, kâh Başbakandır.

Ereğli’den, “Morrison Süleyman” unvanını da kuşanarak siyaset sahnesinde yerini alan Süleyman Demirel, Başbakan olmadan önce Morrison’un Türkiye Temsilcisi olarak, işçinin, sendikanın karşısındadır.

Kartoğlu’nun hikâyelerindeki “kel olan” ve “ceketi ilikli” zat odur ve anlatılanlar da kurgu değil baştan ayağa hakikattir.

Kartoğlu, sendika hareketinin efsanelerinden birini, Türkiye Yapı İşçileri Federasyonu Genel Başkanı Tahir Öztürk’ü –daha bilinen adıyla Fukara Tahir’i– yalın ve duygulu anlatımıyla okura tanıtıyor.

Ele avuca sığmaz İsmet Demir’in Ereğli yılları, Uğur Cankoçak’ın Ereğli anıları, dünya işçilerine “Ha kardeşlerim ha Wenirimochi” diye seslenen Amerikalı sendikacı John Thalmayer’in sıra dışı mücadelesi de kitapta karşımıza çıkan onlarca hikâyeden.

Hikmet Kuşhan, Özer Er, Fikri Yıldız, Halil Tunç, Yakup Erdem, Bingöl Erdumlu ve İbrahim Kalyoncu da, burada karşılaştığımız, yolu Ereğli’den geçen isimlerden birkaçı.

  • Künye: Can Kartoğlu – Her Yer Seri Direniş: Ereğli İşçi Hikâyeleri, Ayrıntı Yayınları, siyaset, 128 sayfa, 2020