İlber Ortaylı – Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu (2008)

İlber Ortaylı, ‘Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu’ isimli elimizdeki çalışmasında, imparatorluğun reformlar dönemi olan son yüzyılına odaklanıyor.

Ortaylı bu dönemle beraber, değişimin her alana yayıldığını ve dönemin bu değişimi simgeleyen insan tipini ortaya çıkardığını söylüyor.

Yazar buradan hareketle kitabının ilk bölümünde, değişimin kurumlara, şehirleşmeye, kültüre, aileye ve günlük yaşama yansımalarını değerlendiriyor.

Kitabın ikinci bölümünde ise bu değişim rüzgârının anayasal rejime etkilerine odaklanıyor.

Ortaylı burada, Kanun-ı Esasî’nin ilan edilişini, ilk Osmanlı parlamentosunun açılışını ve böylece başlayan anayasal rejim sürecini anlatıyor.

Künye: İlber Ortaylı – Osmanlı’da Değişim ve Anayasal Rejim Sorunu, İş Kültür Yayınları, tarih, 343 sayfa

Tevfik Güran – Resmi İstatistiklere Göre Osmanlı Toplum ve Ekonomisi (2017)

İktisat tarihi alanında önemli kitapları bulunan Tevfik Güran’dan, Osmanlı’nın son dönemindeki istatistik verileri üzerine düşündüğü, yazarın ’19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi Üzerine Araştırmalar’ adlı eserinin devamı olarak okunabilecek nitelikli bir çalışma.

Osmanlı’da istatistiğin kullanımı, ağırlıklı olarak imparatorlukta yenileşme hareketlerinin hız kazandığı 19. ve 20. yüzyıllarda başlamıştı.

Güran’ın ince bir işçilikle derlediği bu istatistikler, söz konusu dönemde Osmanlı’nın nüfus, sağlık, eğitim, adalet, kültür ve ekonomi gibi alanlardaki durumunu saptıyor.

Özellikle tarih çalışmalarında, istatistiklerin altın değerinde tarihi kaynaklar olduğu bilinir.

Güran’ın bu çalışması da, Osmanlı’nın sosyal ve ekonomik alanlarında araştırma yapanlar için bulunmaz bir nimet.

  • Künye: Tevfik Güran – Resmi İstatistiklere Göre Osmanlı Toplum ve Ekonomisi, İş Kültür Yayınları, tarih, 480 sayfa

Carlo Goldoni – Sevgililer (2014)

Geleneksel tiyatroya önemli yenilikler getirmiş, 1707-1793 yılları arasında yaşamış Carlo Goldoni’nin maharetini ortaya koyan bir aşk ve hiciv oyunu.

Birbirine tutkun Eugenia ile Fulgenzio’nun aşkı oyunun omurgasını oluşturmakla beraber, soylu sınıfının ikiyüzlü ahlaki değerleri de, Goldoni’nin sivri dilli zekâsından fazlasıyla nasibini alıyor.

  • Künye: Carlo Goldoni – Sevgililer, çeviren: Necdet Adabağ ve Leyla Tecer, İş Kültür Yayınları, oyun, 122 sayfa

Ebru Boyar ve Kate Fleet – Osmanlı İstanbul’unun Toplumsal Tarihi (2014)

Yüzyıllarca imparatorluğa başkentlik etmiş İstanbul’un toplumsal tarihi için arşivlik bir eser.

Saray ve halk kesimi arasındaki ilişkiler, kentin kozmopolit ve ekonomik yapısı, İstanbul’un tüketim alışkanlıkları, şehirdeki bahçeler, mesireler ve hamamların toplumsal rolleri ve fazlası…

  • Künye: Ebru Boyar ve Kate Fleet – Osmanlı İstanbul’unun Toplumsal Tarihi, çeviren: Serpil Çağlayan, İş Kültür Yayınları, tarih, 464 sayfa

Hakan T. Karateke – Padişahım Çok Yaşa! (2017)

Halen Chicago Üniversitesi, Yakın Doğu Dilleri ve Uygarlıkları bölümünde Osmanlı ve çağdaş Türk kültürü alanında ders veren Hakan Karateke’yi, Osmanlının kültürel dünyasını farklı yönleriyle irdelediği çalışmalarıyla biliyoruz.

Karateke’nin ilkin on üç yıl önce yayımlanmış, şimdi de genişletilmiş bir baskıyla raflardaki yerini alan elimizdeki ilgi çekici çalışması ise, Osmanlı devletinin son yüzyıllarındaki merasimlere odaklanmakta.

Kitapta da görüleceği gibi, Osmanlı açısından devlet törenlerinin en büyük değişimi geçirdiği dönem, 19. yüzyıldı.

Zira Osmanlı, ilk kez bu dönemde Avrupa saraylarında geçerli teşrifat kurallarına uyan diplomatik törenler düzenlemeye başladı.

Bu törenler, Osmanlı sarayına gelen Avrupa elçilerine prestij kazandırmakla kalmadı, aynı zamanda saray hayatının bizzat kendisini modernleştiren bir sürece doğru evrildi.

İşte Karateke’nin çalışması da,

  • Cülus ve Beyat merasimleri,
  • Kılıç kuşanma,
  • Muayede,
  • Cuma selamlığı,
  • Kabul törenleri
  • Ve diğer dini merasimleri, kapsamlı bir bakışla ele almasıyla önemli.

Kitap, Osmanlı’nın 19. yüzyılda hem Batı’yla hem de kendi tebaasıyla kurduğu ritüel ilişkiye daha yakından bakmak isteyenler için sağlam bir kaynak.

  • Künye: Hakan T. Karateke – Padişahım Çok Yaşa!, İş Kültür Yayınları, tarih, 400 sayfa

Rupert Furneaux – Tuna Nehri Akmam Diyor (2014)

Rupert Furneaux elimizdeki çalışmasında, 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı esnasında büyük direniş sergilemiş Osmanlı Plevne’sini, savaşı başından sonuna bizzat yaşamış muhabirlerin anlatımlarıyla aktarıyor.

Gazi Osman Paşa komutasındaki ordu, Rusların Plevne’ye yönelik kuşatmasına direnerek Batı dünyasının dikkatini çekmişti.

Bu kitap da, dönemin muhabirlerinin bu meşhur savaşa anlatımlarının sağlam bir derlemesini sunmasıyla önemli.

  • Künye: Rupert Furneaux – Tuna Nehri Akmam Diyor, çeviren: Şeniz Türkömer ve Derin Türkömer, İş Kültür Yayınları, anı, 304 sayfa

Anton Pavloviç Çehov – Vanya Dayı (2014)

Anton Çehov’un, Çarlığın hızla çöktüğü 19. yüzyılın sonlarındaki Rusya’da geçen oyunu, bir çiftlikte bir araya gelmiş karakterlerinin yaşadıkları hezeyanları hikâye ediyor.

Çehov’un olağanüstü gözlemleriyle güç kazanan oyun, ellerinden bir şeylerin hızla kayıp gidişinin acısını çeken bireyin trajik ruh halini tasvir ediyor.

  • Künye: Anton Pavloviç Çehov – Vanya Dayı, çeviren: Ataol Behramoğlu, İş Kültür Yayınları, oyun, 90 sayfa

Mücap Ofluoğlu – Silinmiş Alkışlar İçinde: Mücap Ofluoğlu Kitabı (2008)

‘Silinmiş Alkışlar İçinde’, tiyatrocu Mücap Ofluoğlu ile yapılan nehir söyleşiden oluşuyor.

Ofluoğlu, 88 yıllık tiyatro hayatında, Hamlet’in Polonius’u ile Cyrano gibi karakterleri oynamış, Küçük Sahne ve Şehir tiyatrolarındaki oyunculuklarından sonra, İstanbul Oda Tiyatrosu ve Küçük Sahne Mücap Ofluoğlu Tiyatrosu ile kendi sanatını kurmaya çalışmış bir isim.

Söyleşide bu ayrıntıların yanı sıra, Ofluoğlu’nun Orhan Kemal, Sait Faik, Orhan Veli, Aziz Nesin, Yaşar Kemal, Ümit Yaşar, Doğan Nadi, Rıfat Ilgaz, Sabahattin Ali, Cahit Irgat, Salih Tozan, Şirin Devrim ve Lale Oraloğlu gibi, Türkiye’nin önemli düşün insanlarına dair anıları da yer alıyor.

  • Künye: Mücap Ofluoğlu – Silinmiş Alkışlar İçinde: Mücap Ofluoğlu Kitabı, söyleşi: Nuri Dikeç, İş Kültür Yayınları, söyleşi, 448 sayfa

Rita Clifton – Markalar ve Markalaşma (2014)

Markalar ve markalaşma alanında uzun süredir çalışan Rita Clifton’un uygulamacılar ve analistlerin görüşleriyle desteklediği çalışması, biraz karmaşık, kimi zaman da duygusal olabilen marka konusuna kapsamlı bir bakış getirmeyi amaçlıyor.

Rita Clifton, gitgide dijitalleşen dünyanın büyük markalarını, Asya’da hızla değişen markaları, marka stratejisinin nasıl oluşturulabileceğini, görsel ve sözel kimliğin olmazsa olmazlarını ve markalaşmada yeni eğilimleri anlatıyor.

  • Künye: Rita Clifton – Markalar ve Markalaşma, çeviren: Meral Çiyan Şenerdi, İş Kültür Yayınları, iş dünyası, 374 sayfa

Alexander S. Kirshner – Militan Demokrasi (2017)

Doğası gereği kırılgan olan demokrasiyi, onu kullanarak iktidara gelmiş antidemokratlardan nasıl koruyabiliriz?

Başka bir deyişle, siyasi bir parti, çoğunluğun desteğini arkasına aldıktan sonra kendisi gibi olmayan yurttaşları gayri resmi yollara başvurarak cezalandırmaya başladığında, hangi militan tedbirleri alabiliriz?

Siyaset bilimi alanında çalışan Alexander S. Kirshner, barındırdığı imkânlar ve sınırlarıyla militan demokrasiyi kapsamlı bir bakışla anlatarak bu sorulara yanıt veriyor.

  • Demokrasiyi savunma amaçlı siyasal düzenlemeler,
  • Antidemokratların sistemden dışlanmasını gerekçelendirme yolları,
  • Çoğunluğun gücünü arkasına alan antidemokratlara karşı önleyici müdahale kurumları inşa etmek…

Kirsher kitabında bu ve bunun gibi pek çok konuyu irdeliyor, demokrasinin tüm kırılganlığına rağmen neden halen en iyi temsil sistemlerinden biri olduğunu açıklıyor.

  • Künye: Alexander S. Kirshner – Militan Demokrasi, çeviren: Ferit Burak Aydar, İş Kültür Yayınları, siyaset, 240 sayfa