Halkevleri dergisi olarak 1933-1951 arasında yayınlanan Ülkü’nün Türkiye düşünce hayatındaki yerini ve CHP’nin dönemin kültür politikaları açısından önemini araştıran bir eser.
Söz konusu derginin içeriği ile Halkevlerinin düşünsel ve kültürel işlevinin dönemin siyasal ve kültürel gelişmelerine nasıl yön verdiğine yakından bakmak isteyenlere.
Romantiklere göre tarih, yaşanılan zamanın kurumlarını gerçekten anlamak ve değerlendirmek amacına yönelik olmalıydı.
Bunun için de geçmişe değer verilmeli korunmalıydı.
Mustafa Oral’ın, şimdi üçüncü baskısını yapan bu zengin çalışması da, romantik tarihçilik olgusunu yalnızca Türkiye örneğinden yola çıkarak değil, aynı zamanda Avrupa, İslam, Osmanlı ve Cumhuriyet tarihçilik yaklaşımlarını geniş bir düzlemde karşılaştırarak irdelemesiyle önemli.
Oral,
Oral’ın tarihçilik, tarih anlayışı, tarih yazımı ve tarihsel düşüncenin Osmanlı’dan Meşrutiyet’e ve oradan Cumhuriyet’e uzanan süreçte geçirdiği dönüşümü kayda geçirmesiyle özellikle dikkat çeken çalışması, bunu yaparken önde gelen tarihçilerin eserlerini de adeta didik didik etmesiyle önemli.
Türk Tarih Tezi, tarihi aşan, geniş ve iddialı bir kültür söylemi boyutuna sahip.
Mustafa Oral da, bu tezin ortaya çıkışını Tanzimat dönemi romantik Türkçülerinden I. ve II. Türk Tarih Kongresi’ne değin izliyor.
Kitabın dikkat çekici bir yanı da, Atatürk dönemi tarih çalışmalar ile Atatürk sonrası tarih anlayışı arasındaki bariz farkları saptaması.
Akdeniz söz konusu olunca, kuşkusuz akla ilk gelen şehirlerden biri Antik döneme uzanan tarihiyle Antalya’dır.
İşte tarihçi Mustafa Oral’ın kaleme aldığı ‘Akdeniz’in Diliyle’ başlıklı bu çalışma, Antalya tarihinden renkli ve zevkle okunur sayfalar sunuyor.
Kitapta, Türkiye edebiyatında Antalya, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Antalya’da geçirdiği günler, kentin efsaneleri, yemek kültürü, hamalları, başlıca tarihi ve turistik mekânları, Milli Mücadele’de Antalya, kentte gündelik hayat ve kültür gibi birçok konu okurla buluşuyor.
Çalışmanın sadece Antalya’ya değil, Akdeniz’in kendine özgü kültürüne ve bu kültür içinde ortaya çıkan yaşama biçimine ilgi duyanlara da hitap edeceğini söyleyelim.
Meşrutiyet ve Cumhuriyet gibi Türkiye’nin siyaset, kültür ve düşünce tarihinde önemli dönüşümler yaratmış iki tarihsel dönemin ülkenin aydınları üzerindeki etkileri nasıl oldu?
Mustafa Oral’ın bu soru anlamında büyük önem arz eden elimizdeki çalışması, bu dönemin aydınlarını en iyi temsil eden on iki ismin düşünce ve tutumlarını ayrıntılı bir bakışla irdeliyor.
Antonio Gramsci, “Bütün insanlar entelektüeldir, ama toplumda herkes entelektüel işlevi görmez.” demişti.
Bu toprakların aydınının neden sesinin hiç çıkmadığını, neden hayır diyemediğini ve neden uzun yıllardır süren bir inzivaya çekildiğini merak edenler bu kitabı kaçırmasın.
Kitapta portrelerine yer verilen isimler ise şöyle:
Ziya Gökalp, M. Fuad Köprülü, Zeki Velidi Togan, Tuncer Baykara, Mükrimin Halil Yinanç, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Tansel, Falih Rıfkı Atay, Halide Edip Adıvar, İsmail Habip Sevük ve Faruk Nafiz Çamlıbel.
Dipnotski 