Yelda Gürlek – Dipnotski

Yelda Gürlek – Gülün Adı ve Ortaçağ (2025)

Umberto Eco’nun ‘Gülün Adı’ adlı romanı, yalnızca sürükleyici bir polisiye kurgu sunmuyor; aynı zamanda derin tarihsel arka planı, felsefi göndermeleri ve dinsel tartışmalarıyla çok katmanlı bir yapıyı içinde barındırıyor. Roman, 14. yüzyılın Avrupa’sında bir manastırda geçen esrarengiz cinayetleri konu alıyor gibi görünse de satır aralarında Ortaçağ düşüncesi, Hristiyanlık tarihi ve bilgiyle iktidar arasındaki ilişkiyi sorgulayan güçlü bir entelektüel metin olarak öne çıkıyor.

‘Gülün Adı’, edebiyat çevrelerinin de sıklıkla dile getirdiği gibi, kolay okunur bir roman olmaktan uzak duruyor. Eco’nun metninde yer alan teolojik tartışmalar, skolastik düşünceye göndermeler ve Latince metin parçaları, okurdan belli bir arka plan bilgisi talep ediyor. Eğer Ortaçağ tarihi ya da Hristiyanlık inanç sistemi hakkında temel bir bilgiye sahip değilsek, romanın sunduğu evren çoğu yerde bize kapalı kalıyor. Ancak bu zorluk, romanın entelektüel derinliğini ve edebi değerini daha da artırıyor.

Tarihi roman, polisiye ve postmodern anlatı türlerini aynı çatı altında buluşturan ‘Gülün Adı’, aynı zamanda metinlerarasılık ve anlamın çoğulluğu gibi postmodern edebiyatın temel meselelerine de temas ediyor. Bu yönüyle sadece olayların akışına odaklanan bir okuma, eserin sunduğu zenginliğin büyük kısmını kaçırmamıza neden oluyor.

Yelda Gürlek’in kaleme aldığı bu rehber eser, ‘Gülün Adı’nın çok katmanlı yapısını çözümlüyor. Gürlek, hem İtalyancaya hem de metnin tarihsel ve kültürel bağlamına hâkim bir yaklaşımla, Eco’nun dünyasına girmek isteyen okurlara güvenilir bir yol haritası sunuyor.

Künye: Yelda Gürlek – Gülün Adı ve Ortaçağ, Kafka Kitap, inceleme, 228 sayfa, 2025

Giorgio Bassani – Kapının Ardında (2016)

Antifaşist yazar Giorgio Bassani’den, insan ruhunun karanlığına inen bir roman.

Hikâyenin başkahramanı, Ferrara’da yaşayan ve 1929 ile 1930 yılları arasında lise birinci sınıfa giden bir öğrencidir.

Bu öğrenci hiç hesapta olmayan bir kutuplaşma nedeniyle iki okul arkadaşıyla, hayatının geri kalanına yön verecek bir çatışma yaşar.

Künye: Giorgio Bassani – Kapının Ardında, çeviren: Yelda Gürlek, Yapı Kredi Yayınları

Flavia Amabile ve Marco Tosatti – Halep’in Baronları (2015)

Anadolulu Mazlumyan ailesinin, on dokuzuncu yüzyılın sonlarında memleketlerini terk etmek zorunda kalıp Halep’e göç etmeleri ve sonrasında yaşananların hikâyesi.

‘Halep’in Baronları’, Mazlumyan ailesinin burada kurdukları Baron Oteli etrafında, Osmanlı’nın son dönemleri ile bu süreçte Suriye ve Ortadoğu’da yaşananları konu edinen, dikkat çekici bir roman.

İtalyan yazarlar Flavia Amabile ve Marco Tosatti, Mazlumyan ailesinin bir asır boyu ayakta tuttuğu Baron Oteli pek çok tarihi figüre ev sahipliği yapmıştı.

Arabistanlı Lawrence, Cemal Paşa, Mustafa Kemal Atatürk, Liman von Sanders, Agatha Christie ve Hafız Esad, yolu buradan geçen ünlü isimlerden birkaçı.

İşte bu roman da, bu ünlü otel etrafında, tarihin hız kazandığı bir dönemde yaşananları kayda alıyor.

Künye: Flavia Amabile ve Marco Tosatti – Halep’in Baronları, çeviren: Yelda Gürlek, Aras Yayıncılık, roman, 208 sayfa, 2015

Guido Sgardoli – Doğabilimci Profesörün Heyecanlı Yolculuğu (2015)

Doğa tutkusu çocukluğuna dayanan bir profesörün merak, öğrenme, gizem ve maceralarla örülü hikâyesi.

Profesör Lucillo ve yol arkadaşı Cesco, böcek dünyasının sırlarını aydınlatırken, kötü kalpli düşmanlarıyla da başa çıkmaya çalışır.

Hikâyeye, Andrea Rivola’nın çok güzel çizimleri eşlik ediyor.

Künye: Guido Sgardoli – Doğabilimci Profesörün Heyecanlı Yolculuğu, resimleyen: Andrea Rivola, çeviren: Yelda Gürlek, Yapı Kredi Yayınları

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski – Suç ve Ceza (Anlatan: Abraham B. Yehoshua) (2014)

Dünya edebiyatının ilk on kitabından biri olarak kabul edilen Dostoyevski’nin Suç ve Ceza’sının, çocuklar için yeniden ve resimli anlatımı.

Acımasız bir cinayet etrafında dönen hikâyenin çocuk dünyasında olumsuz etkiler yaratacağını düşünenlere de, romanın sonunda insana ümit veren bir öykü olduğunu hatırlatalım.

Künye: Dostoyevski – Suç ve Ceza (Anlatan: Abraham B. Yehoshua), çeviren: Yelda Gürlek, Domingo Kitap

Guido Sgardoli – Böcekler İçin İlkyardım Merkezi (2014)

Bu roman, veteriner Dario Pistolazzi ile onun böcek hayranı kızı Camilla arasında yaşananları hikâye ediyor.

Camilla, babasına yeni hastalar getirir.

Bu canlılar, böcekler, fareler ve örümcekler gibi çoğumuz hiç hazzetmediği, kimilerinin de korktuğu canlılardır.

Oysa annesini kaybetmiş Camilla için bunlar, üzerine titrenecek, kendisini teselli edecek varlıklardır.

Künye: Guido Sgardoli – Böcekler İçin İlkyardım Merkezi, resimleyen: Andrea Rivola, çeviren: Yelda Gürlek, Yapı Kredi Yayınları, çocuk, 152 sayfa

Dino Buzzati – Ayıların Meşhur Sicilya Baskını (2017)

Dünya edebiyatına ‘Tatar Çölü’ gibi eşsiz bir roman armağan etmiş Dino Buzzati’den, sıcacık, keyifli bir çocuk hikâyesi.

Buzzati burada, bir savaş hikâyesi sunuyor.

Fakat bu savaş, insanların kendi aralarında yaptıkları bir savaş değil, ayılarla insanlar arasında geçen bir savaştır.

Bir zamanlar Sicilya’nın karlı dağlarında, Ayılar Kralı Aslanayı ile halkı yaşarmış.

Bu esnada dağda avlanan iki kişi, Aslanayı’nın oğlu Tombik’i kaçırıp aşağıdaki vadiye götürür.

Uzun süre kimse Tombik’ten haber alamaz ve bir süre sonra ayı halkı da kendi hayat meşgalelerine geri döner.

Günün birinde korkunç bir kış yaşanır ve Ayı halkı, büyük bir kıtlıkla karşı karşıya gelir.

Kral Aslanayı, halkını koruyabilmek için insanların yaşadığı aşağıdaki vadiyi işgal etmeye karar verir.

Bu işgal, ayıların azmi ve kralın büyücüsünün yardımıyla zafere ulaşır.

Kral’ı burada başka bir sürpriz de beklemektedir.

Uzun zamandır kendisinden haber alınamayan Tombik de buradadır.

Buzzati’nin hem yazıp hem resimlediği hikâyesi bu savaş ekseninde, insanların yaşam biçimleri ve alışkanlıklarıyla alay gediyor ve okurunu, doğal yaşamın güzelliklerini keşfetmeye çağırıyor.

Künye: Dino Buzzati – Ayıların Meşhur Sicilya Baskını, çeviren: Yelda Gürlek, Yapı Kredi Yayınları, çocuk, 132 sayfa

Dino Buzzati – Yaşlı Ormanın Gizemi (2014)

Ünlü İtalyan yazar Dino Buzzati’nin fantastik bir dünyada geçen romanı, masalsı bir iyiler-kötüler savaşı sunuyor.

Hikâye, asırlık köknar ağaçlarıyla dolu bir ormanla açılır ve okur ilerleyen sayfalarda, hayatlarını kutsal addettikleri bu ormanın korunmasına adamış sevimli cinlerle karşı karşıya gelir.

Yaşlı orman, hiçbir bitkinin öldürülmesine izin vermeyen iyiliksever, dolunayda eğlenceler düzenlemeyi ve gece geç saatlere kadar sohbet etmeyi seven bu cinlerin koruması altındadır.

Fakat günün birinde, kötülerin yolu buraya da düşer. Cinler, ne pahasına olursa olsun kendilerine ev sahipliği, onları doyurup koruyan yapan yaşlı ormanı korumaya kararlıdır.

Künye: Dino Buzzati – Yaşlı Ormanın Gizemi, çeviren: Yelda Gürlek, Timaş Yayınları, roman, 190 sayfa

Silvia Vecchini – Erkekler Kızlara Karşı (2016)

ERKEKLER KIZLARA KARŞI, Silvia Vecchini, çeviren: Yelda Gürlek, Yapı Kredi Yayınları

Toplumsal alanın her hücresine sızmış cinsiyetçi kodlarla hesaplaşan bir hikâye. Giovanni’nin okulunda, erkek ve kız öğrenciler arasındaki sınırlar aşılmazdır. En azından, sınıfa Zoe adlı yeni bir kız gelene kadar öyle. Zoe, kızlara özgü diye bilinen hiçbir şeyle ilgilenmemesiyle, tüm sınıfın dikkatini çekmeye başlar.