Türk Tarih Tezi, tarihi aşan, geniş ve iddialı bir kültür söylemi boyutuna sahip.
Mustafa Oral da, bu tezin ortaya çıkışını Tanzimat dönemi romantik Türkçülerinden I. ve II. Türk Tarih Kongresi’ne değin izliyor.
Kitabın dikkat çekici bir yanı da, Atatürk dönemi tarih çalışmalar ile Atatürk sonrası tarih anlayışı arasındaki bariz farkları saptaması.
‘Okulsuz Toplum’, ‘Sağlığın Gaspı’, ‘Şenlikli Toplum’, ‘ABC-Aklın Modernleşmesi’, ‘Gölge İş’, ‘İşsizlik Hakkı’…
Bunlar, Ivan Illich’in düşünce dünyamıza altın değerinde katkılar sunduğu kitaplarından birkaçı.
Uzun zamandır Illich’in kitaplarını Türkçeye kazandıran Yeni İnsan Yayınevi, şimdi de, David Cayley’nin düşünürle yaptığı on söyleşiyi okurların beğenisine sunuyor.
“Illich, ortaya atıp sınırlarını çizdiği düşüncelerin tutsağı olmayı reddetmeyi becererek, ününü aşmış bir düşünürdür,” diyen Cayley’nin kitabı, en çok da Illich’in entelektüel katkılarının sağlam bir özetini sunmasıyla çok önemli.
Illich’in en önemli kitaplarının sorgulayan bu söyleşilerde ilgi çeken bir husus da, Illich’in kendi eserlerine bizzat getirdiği dikkat çekici eleştiriler.
Illich’in bir insan ve bir düşünür olarak dünyasına daha yakından bakmak için şahane bir fırsat.
Joe Kincheloe, uzun yıllardır eleştirel pedagoji alanında fikir ve gündem yaratan önemli isimlerden biriydi.
Yalnızca kuramsal anlamda değil, eleştirel pedagojiye yönelik fiziksel ve sanal mekânlar yaratmasıyla da dikkat çeken Kincheloe’nun bu kitabı ise, kendisinin uzun soluklu deneyimlerinden edindiği altın değerindeki derslerini sunuyor.
Kitap, eleştirel pedagojinin ve bununla ayrılmaz bir bütün oluşturan sosyal adalet eğitiminin ne anlama geldiği, nasıl uygulanacağı ve bu konuda karşılaşılan zorlukların nasıl aşılacağı konularında okurunu aydınlatıyor.
Çalışma, hayal ettiğimiz eğitimi gerçekleştirmenin neden uzun erimli ve dayanışma gerektiren bir faaliyet olduğunu ve eleştirel pedagojinin yeni ve umut dolu bir eğitimin ve geleceğin anahtarını sunduğunu gözler önüne seriyor.
Çocuk ve çocuk eğitimi, daha çok yetişkinlerin karar vermede belirleyici olduğu bir alandır.
Zira yetişkinlerin idealize ettiği dünyada, çocuk kendisi için iyi olanı bilebilecek yetkinlikte değildir. Oysa çocuğun kendine has bir dünyası vardır ve onun geleceğini tasarlamaya koyulan her yetişkinin öncelikle dikkate alması gereken hakikat de budur.
Başka bir deyişle, her seferinde, biz yetişkinler için iyi olan, acaba çocuk için de öyle midir diye sormak en doğru tutumdur.
Kemal İnal da bu önemli kitabında, demokratik birikimin ve bilimsel gerçeğin gerektirdiği bir şekilde, çocuğun eğitimiyle ilgili süreçlere çocuğun bizzat kendisinin nasıl katılabileceğini ve günümüzde bunun neden vazgeçilmez olduğunu açıklıyor.
Çocukluk döneminin bir an geçilmesi gereken bir ara aşama yerine, kendi içinde değerli bir evre olarak yeniden formüle edilmesi gerektiğini düşünen yazara göre, çocuğun kendisini ilgilendiren süreçlere katılması halinde, alternatif çözümler bulmak imkân dâhilindedir.
Eğitimciler kadar; iyi, kolektif düşünebilen ve eyleyebilen, çevreye duyarlı çocuklar yetiştirmek isteyen her anne babanın okuması gereken bir kitap.
Marmara Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Anabilim Dalı’nda öğretim elemanı olarak görev yapan Seval Erden İmamoğlu ‘Kişilerarası İlişkiler’de, ilişkinin doğasına dair kuramsal temelleri anlatıyor.
Kitapta, kişilerarası ilişkilerin başlatılması, sürdürülmesi ve sağlıklı bir şekilde noktalanabilmesinde etkili olan faktörler ele alınıyor.
Bilindiği gibi, sağlıklı bir toplumsal/sosyal hayat, bireyin kendisiyle ve çevresiyle sağlıklı bir ilişki içinde bulunmasıyla mümkün.
Bu ilişkiye odaklanan İmamoğlu, ilk olarak biyolojik, sosyolojik, psikolojik ve kültürel birçok faktörün etkileşimiyle ortaya çıkan kişilerarası ilişkileri inceliyor; ardından da bu ilişkilerin kuramsal temellerini açıklıyor.
Yazar ayrıca, kişilerarası ilişkilerin gelişim dönemlerinde nasıl bir seyir izlediğini, bu süreçte etkili olan faktörleri de kapsamlı bir şekilde irdeliyor.
Cumhuriyet tarihini, farklılıkların ötekileştirildiği bir süreç olarak irdeleyen bir inceleme.
Çokkültürlü eğitim koşulları, Türkiye’nin kültürel farklılıklara karşı takındığı olumsuz tutumumun kökenleri, 1931-2012 yılları arasında tarih kitaplarında çokkültürlülüğe nasıl yer verildiği, kitabın konuları arasında.
Günlük hayatımızın hem vazgeçilmez hem de aşırı bir gerçeği haline gelmiş teknoloji olgusunu eleştirel bir perspektiften tartışan makaleler.
Tayfun Özkaya’nın editörlüğünü üstlendiği ve farklı yazarların katkıda bulunduğu kitap, teknolojinin sürdürülebilir hayata nasıl katkıda bulunacağı, özgür yazılımlar, teknolojinin toplumsal denetimi ve alternatif teknolojiler gibi konularda ufuk açıcı bir girişim.
‘Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet’, kısa sayılabilecek bir zaman diliminde olup bitmesine rağmen, yaşandığı zamana damga vuran ve sonraki birçok gelişmeyi derinden etkileyen tarihsel dönemlerden biri olan II. Meşrutiyet’i irdeleyen makalelerden oluşuyor.
Makaleler, Cumhuriyet Türkiye’sinde Batılılaşma süreci, anayasacılık hareketi, siyasal düşünce oluşumlarının tohumları, liberal yönetim anlayışı, muhalefet hareketleri, iktisat ve toplum düşüncesi, kadın ve aile tartışmaları gibi, II. Meşrutiyet ile onun etkide bulunduğu birçok konuyu tartışıyor.
Kitap, Osmanlı modernleşmesi ile Cumhuriyet modernleşmesi arasındaki süreklilik ve kopuş tartışmalarına da katkı sunuyor.
Yaklaşık kırk yıl önce, Ege’nin iki farklı yerinde uranyum madenciliği ve sondajları gerçekleştirilmişti.
Uranyum gibi tehlikeli bir teknikle gerçekleştirilen bu sondajlar bir süre sonra, hiçbir önlem alınmadan kaderine terk edilmişti.
İşte Özer Akdemir de, hem bu bilinmeyen uranyum vakalarını hem de bu kazıların bölgede neden olduğu korkunç çevre ve sağlık sorunlarını araştırıyor.
Kazı veya sondaj yapılan bu yerlerde yoğun kanser oranlarının yaşanması nedeniyle, civardaki köylerin adı “kanserli köy”e çıkmış.
Bu denli yoğun kanser oranlarının uranyum madenciliğinden mi kaynaklandığı sorusunu soran Özer Akdemir, görmezden gelinen bilimsel araştırmalardan yola çıkarak, üç hatta beş nükleer santral kurma, nükleer silaha sahip olma sevdasındaki bir ülkenin, daha kırk yıl önceki uranyum madenciliğinin yol açtığı sorunlarla dahi nasıl baş edeceğini bilemediğini gözler önüne seriyor.
Bu almanak, 2005’ten 2016 yılına kadar ekoloji hareketinin gelişimini ve kazanımları hakkında tam bir hazine.
Özellikle AKP’nin 2002 yılında iktidara gelmesiyle beraber maden, enerji ve inşaat sektörlerine dayanan bir “büyüme” politikası devreye konmaya başlandı.
Aradan geçen on beş yıllık süre, bu “büyüme”nin hiç de masum olmadığını, aksine bedellerinin ne denli ağır olduğunu gözler önüne serdi.
Örneğin maden, enerji ve inşaat şirketlerine tanınan serbestlikler, doğa ve işçi katliamlarıyla sonuçlandı. Doğanın yaşam alanları şirketlerce yağmalandı.
AKP’nin iktidara geldiği ilk zamanlardan bugüne, bu büyüme efsanesine “milli emlak” sayılan ormanlar, tarım alanları, kentlerdeki boş alanlar ve yeşil alanlar kurban edildi.
Fakat bu süre zarfında, bizi az da olsa iyimser kılacak savunmalar da boy gösterdi.
İşte bu kitap da, söz konusu mücadelenin kazanımlarını ve eksik kaldığı yanları ortaya koymasıyla önemli.
Almanakta izlenen hareketlerden kimileri şöyle:
Çevre, ekoloji ya da “yaşam savunusu” olarak adlandırılan bu hareketlerin Türkiye’deki eylem kapasitelerini ve kazanımlarını yakından görmek isteyenler bu almanağı kaçırmamalı.
Künye: Kolektif – Ekoloji Almanağı: 2005-2016, hazırlayan: Cemil Aksu ve Ramazan Korkut, Yeni İnsan Yayınevi, ekoloji, 648 sayfa, 2017
Dipnotski 