AKP muhafazakârlığının sınıfsal temelleri neler?
AKP’nin, Necip Fazıl’dan Müslüman Kardeşler’e uzanan ana kaynakları, partinin dünya görüşünün oluşumunda ne gibi etkilere sahip?
Taner Timur elimizdeki kapsamlı çalışmasında, bu sorulara tatmin edici yanıtlar veriyor, ayrıca 12 yıldır iktidarda olan partinin ülkenin demokrasi kavgasındaki yerini ve karşı-devrimci yönlerini tartışıyor.
Avrupa ile Kuzey Amerika arasında okyanus altından kazılacak bir tünel hayali etrafında dönen ve buradan yola çıkarak işçilerin 20. yüzyılın başındaki korkunç çalışma şartlarına inen gerçekçi bir roman.
“İş, sadece karnını doyurma aracı değildir! İş bir idealdir. İş, çağımızın dinidir.” diyen romanın başkahramanı Allan, bizzat bu dinin yeryüzündeki temsilcisi ve yürütücüsü olarak konumlanmıştır.
Hikâye boyunca karşımıza çıkacak her bir karakterin hayatı, adeta bu “çağımızın dini”nin gereklerini yerine getirip getirmemelerine bağlıdır.
Bernhard Kellerman’ın romanı, kapitalizmin doymak bilmez iştahının ve yakıp yıkma potansiyelinin dünyayı nasıl büyük felaketlere sürükleyebileceğini ve kapitalizmin nasıl ter ve kandan inşa edildiğini gerçekçi bir bakışla ortaya koymasıyla dikkat çekiyor.
İlk olarak 1913’te yayımlanan ve kimi eleştirmenlerin bilim kurgu ve fantastik türe dâhil ettiği, kimilerininse zorlu çalışma koşullarının tasviri ve sıkı bir kapitalizm eleştirisi olarak tanımladığı ‘Tünel’, aynı zamanda dört sefer sinemaya da uyarlanmış.
1959’da Manisa’da sürgündeyken hayatını kaybeden Şefik Hüsnü, bilindiği gibi, Türkiye’de Marksist düşüncenin ve sosyalist hareketin kurucu isimlerindendi.
Bu kitapta bir araya getirilen metinler ise, Şefik Hüsnü’nün Aydınlık dergisindeki yazılarından yapılmış bir derleme.
Türkiye’de sosyalist düşüncenin ilk metinleri arasında yer alan bu yazılar, Şefik Hüsnü’nün gözlem ve çözümlemelerini barındırıyor.
Kitapta,
Kitabın, Şefik Hüsnü’nün düşünsel serüveniyle Türkiye’deki sosyalist deneyimin irdelendiği, Gökhan Atılgan imzalı, aydınlatıcı bir sunuş yazısıyla birlikte yayımlandığını da ayrıca belirtelim.
Prof. Oya Köymen ‘Kapitalizm ve Köylülük’te, kapitalizmle birlikte köylülüğün geçirdiği dönüşümleri analiz ediyor.
Bu analizin, tarihsel/kuramsal veriler ve köylülükle ilgili tartışmalar ekseninde yapılması, eserin asıl zenginliğini oluşturuyor.
Köylülüğü “mülksüzleşme ve bağımlılık” çerçevesinden ele alan Köymen,
Kitap, Türkiye’de köylülüğün başına gelenleri kapsamlı örnekler üzerinden değerlendirmesiyle alan için önemli.
Ali Mert’in ‘Bitişik Şehir ve Medya Hikâyeleri’ alt başlıklı ‘Kumdan Kitap’ında, daha önce yayınladığı ‘Çöpten Kitap’ından da aşina olunan yergi ağırlıklı metinler yer alıyor.
Söz konusu yergi, hele Türkiye gibi muazzam çarpıklıkların ve aynı zamanda kirlenmişliklerin de yaşandığı bir coğrafyaya isyansa eğer, Mert’in bunu sağlam argümanlar ve iyi bir üslupla ifade ettiğini söylemekte fayda var.
Türkiye’de zengin/fakir arasındaki uçurum, medyanın içinde bulunduğu çürüme, günümüz bireyinin açmazları, iş dünyasındaki sınır tanımaz hırs, kısacası her aklıselimin sinir ve sabır sınırlarını zorlayan konular, Mert’in politik mizahın güzel bir örneği olan bu metinlerinden okura süzülüyor.
Sovyet ekonomisini çöküşten kurtarmak amacıyla Lenin tarafından 1921’den itibaren uygulamaya konan, daha çok NEP adıyla bilinen Yeni Ekonomi Politikası, hem Rusya hem de sosyalizm tarihinde önemli dönüşümlere neden oldu.
Fyodor Gladkov’un ‘Çimento’ romanı ise, Ekim Devrimi ve sonrasında yaşanan iç savaş sürecinden Rus toplumunun bu süreçte geçirdiği dönüşüme, NEP’in uygulanmasıyla beraber yaşanan tartışmalardan erkekliğin Rus toplumundaki değişimine pek çok temayı barındırıyor.
Romanın başkahramanı, askerliğini bitirip köyüne geri dönmüş bir işçidir.
Bu karakterin yaşadıklarından yola çıkan roman, devrimle beraber ülkede yaşanan değişime, kadınların yeni toplumda aldıkları önemli rollere, işçilerle parti yöneticileri arasındaki çatışmalara, kendini devrime karşılıksız adamış olanlarla avantacılara ve NEP’in yol açtığı sorunlara uzanıyor.
Özgün ve hareketli bir kurguya sahip roman, tarihteki kritik bir dönemin hem nitelikli hem de keyifle okunan bir resmini çizmesiyle önemli.
Türkiye ve benzeri ülkelerde gözlenen başlıca makroiktisadi sorunları ve tecrübeleri işleyen iyi bir giriş kitabı.
Kitap ayrıca, Türkiye’de 1994, 2001 ve 2009’da yurt içi hasıla azalmasının başlıca nedenleri ile 1997 Doğu Asya krizi ve 2007’de başlayan bunalımın temel sebeplerini anlamak isteyen okurlara da fazlasıyla hitap edecek nitelikte.
Marksist tarih çözümlemesinin temel kategorilerini kullanarak Antik Yunan-Roma dünyasının 1100 yıllık tarihini sınıf mücadeleleri ekseninde anlatan bir kült kitap, bir klasik.
Croix’e ödül getirdiği gibi, sosyolojide de bir dönüm noktasına işaret eden kitap, tarihi ezilenlerin penceresinden okuyor.
‘Marksist İktisat El Kitabı’, klasik Marksist kuramın temel kavramlarını bir arada açıklıyor.
Çalışma, özellikle Marksist ekonomi politiği incelemeyi kolaylaştıracak olmasıyla bir rehber niteliğinde.
İlk kez, iktisatçı Ernest Mandel ile iktisat yazarı Alan Freeman tarafından, Dördüncü Enternasyonal’in Avrupa’daki kadro okulu için geliştirilen tanımlar, geçen zamanla beraber sürekli güncellendi.
Kitap, modern dünyayı anlamak isteyenler için önemli bir koşul olan Marksist ekonomi politiğin en temel kavramlarını, oldukça anlaşılabilir, rahat bir dille anlatıyor.
Güney Gönenç, ‘Hep Aranızda Olacağım’da, bilim tarihinin önemli bir fizikçisi olmasının yanı sıra, Nazilere karşı direnmiş Frédéric Joliot-Curie’nin yaşam öyküsünü anlatıyor.
Joliot-Curie, radyoaktiflik ve atom reaktörü de dâhil olmak üzere, birçok bilimsel buluşa imza atmış bir bilim insanı.
Kendisi bilim insanı olduğu kadar, toplumsal konulardaki duyarlılığıyla da bilinen özgün isimlerden biri.
Zira Joliot-Curie, Nazi işgali altındaki Fransa’da, Fransız Ulusal Direniş Cephesi’nin başkanlığını yapmış, savaştan sonra da Dünya Barış Konseyi’nin kurucusu ve Genel Başkanı olmuştu.
Gönenç’in çalışması da, bu bilim adamının hayatını ve çalışmalarını, oldukça anlaşılabilir bir üslupla aktarıyor.
Dipnotski 