Etiket: Zekeriya Aydın

Leonard Susskind, Art Friedman – Özel Görelilik ve Klasik Alan Kuramı (2025)

Leonard Susskind ve Art Friedman’ın bu kitabı, modern fiziğin temel yapı taşlarını herkesin anlayabileceği ama özünü koruyan bir düzeyde anlatıyor. Yazarlar, özel göreliliğin yalnızca yüksek hızlarda ortaya çıkan bir gariplik olmadığını, fizik yasalarının zaman ve uzayda nasıl işlerlik kazandığını gösteren temel bir ilke olduğunu vurguluyor. Uzay ve zamanın birbirinden bağımsız olmadığını, Minkowski uzayzamanının fiziksel gerçekliği nasıl dönüştürdüğünü açıklıyor. Lorentz dönüşümlerinin, nedensellik ve ışık hızının sabitliği üzerinden tutarlı bir yapı sunarak Newton fiziğinin sınırlarını görünür kıldığı ifade ediliyor. Böylece hız, momentum, enerji ve zaman kavramlarının yeni tanımlarla değiştiği görülüyor.

‘Özel Görelilik ve Klasik Alan Kuramı: Kuramsal Başlangıç’ (‘Special Relativity and Classical Field Theory: The Theoretical Minimum’) yalnızca görelilikle sınırlı kalmıyor. Klasik alan kuramı bölümleri, elektrik ve manyetik alanları tek bir elektromanyetik alan çerçevesinde birleştiriyor. Maxwell denklemlerinin Lorentz değişmezliği ile kusursuz biçimde uyumlu çalıştığı örneklerle gösteriliyor. Alanların yalnızca birer matematiksel araç olmadığı, fiziksel etkilerin uzay zamanda yayılımını anlatan gerçek varlıklar olduğu anlatılıyor. Dört-vektörler ve tensörler gibi matematiksel yapılar, sadelikle tanıtılıyor ve bunların fiziksel sezgiyi güçlendirdiği belirtiliyor. Lagrange ve Hamilton ilkelerinin alanlara uyarlanmasıyla, doğanın dinamiklerinin en temel düzeyde nasıl ifade edildiği gösteriliyor.

Susskind ve Friedman, teorik fiziğin kapılarını kapalı tutmak yerine öğrenmenin mümkün olduğunu söylüyor. Bu eser, ileri düzey konuları anlaşılır sunarak okuyucunun görelilik ve alan kuramına sağlam bir giriş yapmasını sağlıyor. Bilginin yalnızca ezber değil, düşünmenin bir yolu olduğuna dikkat çekiyor. Merak yolculuğu hep sürüyor.

  • Künye: Leonard Susskind, Art Friedman – Özel Görelilik ve Klasik Alan Kuramı: Kuramsal Başlangıç, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları, bilim, 344 sayfa, 2025

Armin Hermann – Werner Heisenberg (2025)

Armin Hermann’ın ‘Werner Heisenberg’ adlı biyografisi, 20. yüzyılın en önemli fizikçilerinden biri olan Werner Heisenberg’in hayatını ve bilimsel çalışmalarını detaylı bir şekilde ele alıyor. Kitap, kuantum fiziğinin temel taşlarından biri olan belirsizlik ilkesini ortaya atan Heisenberg’in hem kişisel hayatına hem de bilimsel kariyerine derinlemesine bir bakış sunuyor.

Hermann, Heisenberg’in çocukluğundan başlayarak, Göttingen ve Kopenhag’daki akademik kariyerine, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya’daki nükleer fizik araştırmalarına ve savaş sonrası dönemdeki bilimsel ve siyasi faaliyetlerine kadar geniş bir zaman dilimini kapsıyor. Heisenberg’in, kuantum fiziği üzerine yaptığı çalışmalarla fizik dünyasında yarattığı devrim ve bu çalışmaların felsefi ve etik boyutları üzerine de önemli tespitlerde bulunuyor.

Kitap, Heisenberg’in sadece bir bilim insanı olarak değil, aynı zamanda döneminin siyasi ve sosyal olaylarına duyarlı bir figür olarak da portresini çiziyor. Heisenberg’in Nazizm dönemindeki tutumu, savaş sonrası dönemdeki bilim insanı sorumluluğu ve atom bombası projesindeki rolü gibi konulara da yer veriliyor.

Hermann’ın biyografisi, kuantum fiziğinin gelişimini ve bu alandaki önemli bilim insanlarından birinin hayatını anlamak için önemli bir kaynak. Kitap, Heisenberg’in sadece bilimsel başarılarını değil, aynı zamanda yaşadığı dönemin zorluklarını ve kişisel mücadelelerini de gözler önüne seriyor. Heisenberg’in belirsizlik ilkesi gibi çığır açan kavramlarını, kuantum mekaniğinin temellerini ve bu teorinin felsefi sonuçlarını merak edenler için bu kitap, derinlemesine bir inceleme sunuyor.

  • Künye: Armin Hermann – Werner Heisenberg 1901-1976: Kuantum Kuramının Kurucularından Heisenberg’in Yaşamı, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları, biyografi, 200 sayfa, 2025

Stuart A. Kauffman – Kutsalı Yeniden Keşfetmek (2023)

  • Cansız madde nasıl olur da kendiliğinden canlılığa yol açar?
  • Zihin dediğimiz şey nerden çıktı?
  • Peki ya ahlâk?
  • Bütün bunlar tanrısal bir müdahale olmadan çıkar mı?
  • Bilim bu soruya evet olarak cevap verdiği için kutsallığı kaldırmakla suçlanıyor.

Oysa 3,8 milyar yıllık evrimden sonra canlı bir hücrenin örülmüş tümleşik karmaşıklığını düşünün: Hücrenin bir çırpıda biçimlendirildiğini varsaymak mı, yoksa canlı organizmanın gelişen biyosfer tarafından yaratıldığı gerçeğini kabul etmek mi daha harikadır?

Öndegelen karmaşıklık kuramcısı Stuart Kauffman, ortaya çıkmakta olan bilimsel temelli bir dünya görüşüne dayanan yeni bir doğal tanrısallık anlayışı öneriyor.

O soğuk, cansız bir evrene “tanrı” sokmaya çalışmıyor; bunun yerine, kutsal saydığı tanrısal niteliklerin ‒yaratıcılık, anlam, amaçlı eylem– aslında evrenin bilimsel olarak araştırılabilecek özellikleri olduğunu savunuyor.

Kauffman’ın tanrısallık yorumu, okurların fikirlerine bilimsel düşüncenin her düzeyinde meydan okuyacaktır.

  • Künye: Stuart A. Kauffman – Kutsalı Yeniden Keşfetmek: Doğanın Kendini Yaratma Macerası, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları, bilim, 408 sayfa, 2023

Allen Everett ve Thomas Roman – Zaman Yolculuğu (2020)

Zaman yolculuğu konusunda bugün fiziğin bize neler söyleyebileceği hakkında çok iyi çalışma.

Allen Everett ve Thomas Roman, uzay ve zamanı istek ve amaçlarımıza uygun şekilde dönüştürüp dönüştüremeyeceğimizi sorguluyor.

Zamanda ışık hızından daha hızlı olarak ileri ve geri yolculuklar arasındaki farklara değinen yazarlar, devamında da, zamanda geriye gidiş ve ışıktan daha hızlı seyahat etme arasındaki kuramsal ilişkiyi irdeliyorlar.

Kitap, zaman yolculuğunun altında yatan fiziği açık ve anlaşılabilir bir şekilde açıklamasıyla, konuya ilgi duyan her seviyeden okura hitap ediyor.

  • Künye: Allen Everett ve Thomas Roman – Zaman Yolculuğu ve Işıktan Hızlı Sürüşler: Zaman ve Uzaydaki Kestirme Yollar İçin Bir Bilimsel Rehber, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları, bilim, 352 sayfa, 2020

Ian Stewart – Güzellik Neden Gerçekliktir? (2015)

Güzellik kavramının gelişimini, simetrinin tarihiyle harmanlayan ilgi çekici bir inceleme.

Görelilik kuramı, kuantum mekaniği, sicim kuramı, çağdaş kozmoloji ve simetri gibi farklı alanlara atıflarda bulunan ünlü matematikçi Ian Stewart, güzelliğin matematiksel kesinliğini bulmanın peşinde.

  • Künye: Ian Stewart – Güzellik Neden Gerçekliktir?, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları

Steven Weinberg – İlk Üç Dakika (2014)

Temel parçacıklar fiziğine yaptığı katkıyla anılan Nobel ödüllü fizikçi Steven Weinberg’in 1976’da yayınlanmış çalışması, evrenin 14 milyar yıllık öyküsünü yetkin bir tarzda sunuyor.

Weinberg, fizikteki standart modelin Büyük Patlama’ya dair deneysel verilerinden yola çıkarak, patlama anına, patlamanın ardından gelen ilk üç dakikada yaşananlara ve patlamanın sonunda evrenin içeriğinin ışık, nötrinolar ve karşı-nötrinolardan ibaret hale gelişine kadar birçok detayı aydınlatıyor.

  • Künye: Steven Weinberg – İlk Üç Dakika, çeviren: Zekeriya Aydın ve Zeki Aslan, Kırmızı Kedi Yayınevi, bilim, 236 sayfa

Richard P. Feynman – Altı Zor Parça (2014)

‘Altı Zor Parça’, Richard P. Feynman’ın popüler fizik derslerinin bir özetinden oluşuyor.

Feynman’ın daha önce yayınlanan ‘Altı Parça’ kitabından farklı olarak görece daha zor konuları ele alan çalışma, Einstein’ın görelilik kuramından fizik yasalarında simetriye, uzayzamandan vektörlere, göreli enerji ve momentumdan eğri uzaya, kara deliklerden solucan deliklerine ve atom enerjisinden zaman bükülmelerine kadar modern fiziğin birçok devrimci keşfini işliyor.

Kitabın en ilgi çeken yanı ise, Einstein’ın görelilik kuramının mucizevi yanlarını, faaliyet alanlarını ve temel kavramlarını yetkin bir biçimde açıklaması.

  • Künye: Richard P. Feynman – Altı Zor Parça, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları, bilim, 222 sayfa