Deneme – Sayfa 16

Tahir M. Ceylan – Aylak Düşünceler (2007)

AYLAK DÜŞÜNCELER, Tahir M. Ceylan, Erko Yayıncılık, deneme, 157 sayfa

‘Aylak Düşünceler’, Tahir M. Ceylan’ın daha önce yayınlanan ‘Aylak Bilgi’nin devamı. Bu kitap, Ceylan’ın Cumhuriyet gazetesinde muhtelif zamanlarda yayınlanmış yazılarından yapılan bir derlemeyle oluştu. Kitapta esas vurgu, yaşadığı esnada, bir yandan gündelik hayatın sıkıntılarıyla karşı karşıya gelen, bir yandan da varoluş sıkıntısı çeken insanın yaşadıklarınadır. İnsanın yaşadığı sıkıntıdan, yine insana, onun ürettiklerine ve düşüncelerine dayanarak çıkış yolları aramaya çalışan Ceylan, hayatın oldukça basit olduğunu ve onu anlamanın da bu basitliği kabul etmekten geçtiğini savunuyor. “Yıllar önce yazmaya başladığımda, yeryüzünde ben bir sorundum ve bu sorunun çözülmesi gerekiyordu. Etrafımda muazzam bir karmaşa olarak dünya işlerken, ortada ben her şeye yabancı ve yabancılar arasında çok fazla kendimdim,” diyen Ceylan’ın kitaptaki yazıları, bu “ebedi sorun” üzerine düşünüyor.

Sunay Akın – Tuncay Terzihanesi (2007)

TUNCAY TERZİHANESİ, Sunay Akın, Çınar Yayınları, deneme, 183 sayfa

Sunay Akın’ın ‘Tuncay Terzihanesi’ isimli bu kitabı, kendisinin değişik konularda kaleme aldığı denemelerinden oluşuyor. Trabzon’da bulunan Tuncay Terzihanesi’nin ellinci yıl dönümü için kaleme alınan yazılar da, kitapta öne çıkan metinlerden. Kitapta, Kız Kulesi, Galata Kulesi, Oyuncak Müzesi, Noel Baba, Nasrettin Hoca, Ara Güler, dönme dolap, dans etmek ve birbirinden farklı birçok konu ve kişi, Akın’ın anlatımıyla sunuluyor. Kitaptaki çok sayıda deneme, Sunay Akın’ın hayatı boyunca deneyimlediği, ilginç, sıradan veya olağanüstü olayları anlatıyor.

David Shields – Gerçeklik Açlığı (2017)

GERÇEKLİK AÇLIĞI, David Shields, çeviren: Beril Tüccarbaşıoğlu Uğur, Everest Yayınları, deneme

Amerika’da yayımlandığı dönemde ilgi uyandıran, yazarının “edebi montaj” şeklinde tanımladığı oyuncu bir kitap. Yazar, Nietzsche, Beckett, Godard, von Trier gibi önemli figürleri ve kimi popüler kültür ikonlarını işlediği metinlerinde, başka yazarlara ait alıntılardan, aforizmalardan ve anekdotlardan serbestçe faydalanıyor.

Füsun Akatlı – Rüzgâra Karşı Felsefe (2007)

RÜZGÂRA KARŞI FELSEFE, Füsun Akatlı, Kırmızı Yayınları, deneme, 381 sayfa

Füsun Akatlı’nın ‘Rüzgâra Karşı Felsefe’ isimli bu kitabı iki bölümden oluşuyor. Kitabın birinci bölümünde denemeler, ikinci bölümünde de eleştiriler yer alıyor. Türkiye edebiyatının önemli eleştirmenlerinden olan Akatlı’nın kitabı, hem yazarın kendi denemelerini hem de başka yazarların eserlerine odaklanan eleştiri yazılarını barındırmasıyla dikkat çekiyor. Edebiyat ve felsefe, kirlenen dil, üniversiteler, dilde demokrasi, aydınlar, eleştirinin ahlakı, felsefe-edebiyat ilişkisi, yazarlık ve yazma edimi, kitaptaki denemelerde karşımıza çıkan konulardan birkaçı. Sabahattin Ali, Orhan Suda, Tomris Uyar, Yusuf Atılgan, Sevgi Soysal ve Pınar Kür ise, Akatlı’nın eleştiri yazılarında karşımıza çıkan kimi isimler.

Refik Durbaş – Rakı ile Edebiyat Muhabbeti (2007)

RAKI İLE EDEBİYAT MUHABBETİ, Refik Durbaş, Heyamola Yayınları, deneme, 294 sayfa

Refik Durbaş ‘Rakı ile Edebiyat Muhabbeti’nde, meyhane-rakı-muhabbet üçlüsüne, ehlikeyf bir çerçeveden bakıyor. ‘Rakı, Meyhanede İçilir’, ‘Rakı, Edep ile İçilir’ ve ‘Rakı, Edipler ile İçilir’ bölümlerinden oluşan kitap, bu başlıklardan da görüleceği gibi, içme kültürüne dair keyifli kapsamlı ayrıntılar sunuyor. Kitabın en ilgi çeken yanı ise, içki muhabbetiyle edebiyatın önemli isimlerini buluşturması. Kitabın sonunda yer alan ‘Ünlü Kişiler Sözlüğü’ de, bu muhabbetlerde karşımıza çıkan isimlere dair, Durbaş’ın kaleme aldığı şiirlerden oluşuyor.

Nedim Gürsel – Başkaldıran Edebiyat (2007)

BAŞKALDIRAN EDEBİYAT, Nedim Gürsel, Doğan Kitap, eleştiri, 395 sayfa

Nedim Gürsel’in, ilk baskısı 1994 yılında yapılan ‘Başkaldıran Edebiyat’ isimli bu kitabı, edebiyat meraklıları için nitelikli bir eser. Gürsel kitabında, edebiyata dair kuramsal yaklaşımları, konu hakkındaki tartışmaları ve kendisini etkileyen kitapları anlatıyor. Kitapta yer alan yazılar 1966 yılından başladığı için, çalışmanın 1960’lardan günümüze değin, Türkiye ve dünya edebiyatının keyifle okunacak bir panoramasını verdiğini söyleyebiliriz. Yazılar barındırdıkları kuramsal yetkinlik kadar, edebi dokularıyla da ilgi çekiyor. Nedim Gürsel’i beğenen okurların yanı sıra, gerek Türkiye ve gerekse dünya edebiyatına dair kapsamlı bir okuma yapmak isteyen herkese önerilir.

Marcel Proust – Okuma Üzerine (2007)

OKUMA ÜZERİNE, Marcel Proust, çeviren: Işık Ergüden, Notos Kitap, anlatı, 71 sayfa

İyi bir yazar oluşunun yanı sıra iyi de bir okur olan Marcel Proust ‘Okuma Üzerine’ isimli bu anlatısında, birey ile kitap arasındaki ilişkiye ve özgün psikolojik edim olarak okumaya odaklanıyor. “Bize yaşanmamış gibi gelen çocukluk yıllarımızda, çok sevdiğimiz bir kitapla geçirdiğimiz günler kadar dolu dolu yaşanmış başka zaman belki yoktur,” diyen Proust, kendi deneyimlerini merkeze alarak, okuma ediminin kendisindeki kaynaklarına, kökenlerine iniyor. Proust küçük yaşlarından itibaren okumaya başlamış ve diğer çocukların aksine daha yalnız geçen çocukluğunu kitaplarla telafi etmişti. İşte bu kitap, ünlü yazarı henüz çok erken yaşlarında etkisi altına almış okumaya dair düşüncelerini barındırmasıyla dikkat çekiyor.

Ahmet Özer – Kemençenin Telinden (2007)

KEMENÇENİN TELİNDEN, Ahmet Özer, Kıyı Yayınları, deneme, 224 sayfa

Ahmet Özer’in ‘Kemençenin Telinden’i, 1994-2000 yılları arasında yayınlanmış denemelerinden oluşuyor. Bu denemelerin en önemli konuları da, kitabın isminden de anlaşılacağı üzere, Karadeniz coğrafyası ve kültürüdür. Özer, edebiyat dünyasında, metinlerine yaşadığı kentleri konu etmesiyle bilinen bir isim. Çoğunluğu Karadeniz bölgesinde bulunan bu kentler, yazarın uzun yıllar yayınladığı ‘Kıyı’ dergisinin de asıl dokusunu oluşturmuştu. Gerek bu dergi ve gerek Özer’in daha sonraki yazınsal çalışmaları, Karadeniz’in kültür-sanat dünyasına önemli katkılar sunma konusunda epey bir rol üstlenmişti. Özer’in kitaptaki denemeleri de, bu çabaların bir devamı olarak düşünülebilir.

Yıldız Silier – Kökler, Çarklar ve Bulutlar: Bir Karşılaşmalar Masalı (2016)

KÖKLER, ÇARKLAR VE BULUTLAR: BİR KARŞILAŞMALAR MASALI, Yıldız Silier, Yordam Kitap

Tarihteki köylü, kadın, işçi ve köle isyanları başarıya ulaşsaydı, bugün nasıl bir dünyada yaşardık? Yıldız Silier, bir ucu distopyaya, diğer ucu ütopyaya açılan kitabında, tarihteki bu adaletsizlik öykülerini anlatıyor, bu isyanlar başarıya ulaşsaydı neler olabileceğini kurguluyor. Tarihe, alternatif yorumlarla bakmak isteyenlere.

Tezer Özlü – Yeryüzüne Dayanabilmek İçin (2014)

YERYÜZÜNE DAYANABİLMEK İÇİN, Tezer Özlü, hazırlayan: Sezer Duru, Yapı Kredi Yayınları, deneme, 165 sayfa

Tezer Özlü külliyatına önemli bir katkı sunan ‘Yeryüzüne Dayanabilmek İçin’, Özlü’nün edebiyat, sinema ve tiyatroyu konu alan, Türkiye’deki bazı dergilerde uzun zaman önce yayınlanmış yazılarını bir araya getiriyor. Özlü, yazılarının bir kısmında Franz Kafka, Stefan Zweig, Hilde Domin, Christian Enzensberger ve Werner Herzog gibi yazarlar üzerine düşünüyor. Yazar Peter Weiss’la yapılan bir söyleşinin de bulunduğu kitapta, Özlü’nün Berlin Film Festivali, Cannes ve Locarno Film Festivalleri ve Frankfurt Kitap Fuarı ile ‘Hakkari’de Bir Mevsim’in Berlin Film Festivali’ndeki başarısıyla ilgili değerlendirmeleri de yer alıyor.