Oyun – Sayfa 5 – Dipnotski

Orhan Kemal – Bütün Oyunlar 1 (2007)

BÜTÜN OYUNLAR 1, Orhan Kemal, Everest Yayınları, oyun, 321 sayfa

Pek bilinmese de, edebiyatımızın önemli isimlerinden Orhan Kemal’in oyun türünde kaleme aldığı birçok eseri de bulunuyor. Orhan Kemal’in insandan, umuttan ve aydınlıktan yana tavrını bir kez daha gözler önüne seren bu oyunlar, aynı zamanda kendisinin edebiyatın farklı türlerinde yazma yetisinin de en iyi örneklerinden. Yayınevinin Orhan Kemal’in bütün oyunları serisinin bu birinci kitabında ise, yazarın ’72. Koğuş’, ‘Kardeş Payı’ ve ‘Üçkâğıtçı’ isimli oyunları yer alıyor. Bu oyunlardan ’72. Koğuş’, ilk kez, 26 Ocak 1967’de Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından sahnelenmişti. ‘Kardeş Payı’, ilk kez, Eylül 1970’te Ankara Mithatpaşa Tiyatrosu tarafından ve ‘Üçkâğıtçı’ da, ilk kez 31 Ekim 1997’de Adana Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenmişti. Kitaba, ’72. Koğuş’ oyununa dair dönemin önemli isimlerinin kaleme aldıkları yazılar da eklenmiş.

Seneca – Phaedra (2007)

PHAEDRA, Seneca, çeviren: Çiğdem Dürüşken, İş Kültür Yayınları, oyun, 72 sayfa

‘Phaedra’, Roma uygarlığının söylev ustası Seneca’nın ‘Medea’dan sonraki şaheseri. Seneca’nın önemi, kuşkusuz, Antik Yunan tiyatrosunun öncü temalarına kendi damgasını vurarak, bunları kendinden sonra gelen Shakespeare’e kadar ulaştırmasıdır. Yazarın en önemli oyunlarından ‘Phaedra’, tutku ve ümitsizlik arasında sıkışan bir ruhu hikâye ediyor. Vahşi doğa ile insan doğasının karşıt tutkuları bu oyunda kıyasıya savaşır, aşk ve nefret birbirinin içine geçmiş halde verilir. Fakat tüm bunların ötesinde, Seneca’nın insana yaklaşımı her zaman olduğu gibi iyimserdir. Çünkü oyunun temel aldığı aşk, her türlü toplumsal ilke ve yasaya karşı çıkarak, insani yaratının en mükemmel hali olacaktır.

Üstün Dökmen – Nokta Nokta Hanımın Hayatı (2007)

NOKTA NOKTA HANIMIN HAYATI, Üstün Dökmen, Galata Yayınları, oyun, 101 sayfa

‘Nokta Nokta Hanımın Hayatı’, genellikle kişisel gelişim uzmanlığıyla bilinen Üstün Dökmen’in hiciv özellikleri yoğun bir oyunu. Oyun, Prof. Dr. Ferda Mirzaoğlu’nun, soyadını ‘Nokta Nokta’ olarak değiştirmeye karar vermesini hikâye ediyor. Bu karar, daha sonra ülkede büyük bir gürültü koparacak ve hatta yepyeni bir kadın hareketinin doğmasına vesile olacaktır. Dökmen oyununu, Türkiye ve dünyada kadına verilen değeri, kendisine biçilen rolü, toplumsal ezberi hedef alan bir hicivle çerçeveliyor. Bilindiği gibi, Dökmen’in ‘Komşu Köyün Delisi’ oyunu Yunus Emre Tiyatro yarışmasında başarı ödülü almıştı. ‘Otoyolda Piknik’ ve ‘Padişah-ı Hali Osman’ ise yazarın diğer oyunları.

Anton Çehov – Vişne Bahçesi (2013)

VİŞNE BAHÇESİ, Anton Çehov, çeviren: Mehmet Özgül, Everest Yayınları, oyun, 381 sayfa

Anton Çehov külliyatında önemli yer tutan ‘Vişne Bahçesi’, yazarın bütün oyunlarının ikinci cildi. Burada ‘Vişne Bahçesi’nin yanı sıra, Çehov’un ünlü oyunları ‘Jübile’, ‘Martı’ ve ‘Üç Kız Kardeş’ de bulunuyor. Çehov ‘Vişne Bahçesi’nde, serflerin özgürlüklerini kazanması ertesinde güç kaybetmeye başlayan aristokrat sınıfın bunalımlarını bir ailenin çözülüşü üzerinden anlatıyor. Aristokrat bir sınıftan gelen Madam Ranevskaya, uzun yıllardır uzak kaldığı ülkesine geri dönmüştür. Fakat aile şimdi, eski görkemli zenginliğini tümüyle kaybetmiştir, öyle ki, sahip oldukları son mülkleri vişne bahçesi de ellerinden kayıp gitmektedir.

Robert Musil – Hayalperestler (2013)

HAYALPERESTLER, Robert Musil, çeviren: Cüneyt Aslan, Aylak Adam Yayınları, oyun, 157 sayfa

Robert Musil 1921 yılında yazdığı ‘Hayalperestler’de, büyük çelişkilerle boğuşan, fakat bu kısır döngüden bir türlü kurtulamayan bireylerin idealleri, geçmişleri ve bugünleriyle trajik ilişkisini hikâye ediyor. Thomas, karısı Maria, kız kardeşi Regine, Anselm, Josef ve Stader gibi karakterlerin etrafında dönen oyun, insanın gündelik hayatı içinde görünmez hale gelmiş çelişkileri ve bireyin bunların aşılması karşısındaki çaresizliğini merkeze alıyor. Yüzyıl içinde yaşanan bilimsel devrimlerin insan hayatında ve bireyin dünyaya dair algılarında ne gibi değişimler yarattığını irdeleyen Musil, modern dil oyunlarına da başvuruyor.

William Shakespeare – Othello (2013)

OTHELLO, William Shakespeare, çeviren: Bülent Bozkurt, Remzi Kitabevi, oyun, 197 sayfa

William Shakespeare ‘Othello’da, Venedik devletinin hizmetinde Mağripli bir komutan olan Othello ile hırsı, iktidar tutkusunun tehlikeli kıldığı bayraktarı Iago arasındaki çekişmeyi anlatıyor. Othello’nun kendisine yaver olarak Michael Cassio’yu seçmesi, bu mevkiin kendi hakkı olduğunu düşünen Iago’yu çileden çıkarır. Daha sonra türlü entrikalarla intikam almaya çalışacak olan Iago, kurnazlığıyla rakibi bellediği Cassio’yu gözden düşürdüğü gibi, Othello ile eşi Desdemona’nın da arasını açmayı başarır. Othello da, Iago’nun kötücül niyetlerle tasarladığı bir oyunun içine çekilecek ve trajik sonuna doğru hızla yol alacaktır.

Aiskhylos – Zincire Vurulmuş Prometheus (2013)

ZİNCİRE VURULMUŞ PROMETHEUS, Aiskhylos, çeviren: Azra Erhat ve Sahabattin Ali, İş Kültür Yayınları, tragedya, 78 sayfa

Aiskhylos’un, tarihe direnen tragedyası ‘Zincire Vurulmuş Prometheus’, Prometheus’un Tanrılardan ateşi çalmasını ve bunun için çarptırıldığı cezayı hikâye ediyor. Titanlar soyundan gelen ve bilinç ile özgürlüğü her şeyden değerli gören Prometheus, baştan beri Tanrılara düşman insanlara da dost olmuştur. Günün birinde Prometheus, ateşi, yani bilgiyi ve gücü Tanrılardan çalıp insanlara verecektir. Fakat Tanrısal düzene karşı çıktığı için ağır bir şekilde cezalandırılacaktır. Zincire vurulup bir kayaya mıhlanacak Prometheus, eylemini, eyleminin uyandırdığı tepkiyi dile getirir, böylece insanın ezeli ve ebedi dramını anlatır.

Bertolt Brecht – Bütün Oyunları 1 (2013)

BÜTÜN OYUNLARI 1, Bertolt Brecht, çeviren: Yılmaz Onay, Agora Kitaplığı, oyun, 642 sayfa

Elimizdeki kitap, tiyatro dünyasında hem yazar hem de yönetmen olarak devrimci dönüşümler ortaya koymuş Bertolt Brecht’in, tamamı on cilde yayılan toplu oyunlarının ilk kitabı. Bu ciltte, Brecht’in ‘İncil’, ‘Baal’, ‘Gecede Trampet Sesleri’, ‘Düğün’, ‘Dilenci veya Ölü Köpek’, ‘Şeytan Kovma’, ‘Balık Avı’, ‘Ova’ ve ‘Vahşi Ormanda’ gibi oyunları yer alıyor. 16. yüzyılda Katolik yobazlığa karşı verilen mücadele, katil ve soyguncu sıradışı bir şairin hayatı, yirminci yüzyılın başındaki devrimci çatışmalar ve bir kral ile köpeğini çok seven bir dilenci arasında geçen diyalog, bu oyunlarında işlenen konulardan bazıları.

Anton Çehov – Ayı (2012)

AYI, Anton Çehov, çeviren: Tansu Akgün, İş Kültür Yayınları, tiyatro, 212 sayfa

Elimizdeki kitapta, Anton Çehov’un ‘Şehir Yolunda’, ‘Ayı’, ‘Tütünün Zararları’, ‘Kuğunun Şarkısı’, ‘Evlenme Teklifi’, ‘Düğün’, ‘Tatyana Repina’, ‘Zoraki Trajedi Aktörü’ ve ‘Yıldönümü’ gibi, komedi ve dram türünde yazdığı dokuz klasik oyunu yer alıyor. Çehov bu oyunlarından ‘Evlenme Teklifi’nde, komşusu Stepan Stepanoviç Çubukov’un kızı Natalia’ya evlenme teklif etmeyi düşünen İvan Vasilyeviç Lomov’un başından geçen gülünç olayları anlatıyor. Hastalık hastası İvan için, evlenme teklifinde bulunmak başlıbaşına zorken, üç kişi arasında yaşanan karşılıklı yanlış anlamalar, bir yerden sonra asıl sorun haline gelecektir.

Calderon de la Barca – Hayat Bir Rüyadır (2011)

HAYAT BİR RÜYADIR, Calderon de la Barca, çeviren: Başar Sabuncu, İş Kültür Yayınları, oyun, 105 sayfa

İspanyol edebiyatının altın çağının önemli yazar ve şairlerinden Calderon de la Barca, ‘Hayat Bir Rüyadır’da, bireyin ezeli ve ebedi varoluş krizini, felsefi bir bakışla çerçeveleyerek anlatıyor. Oyunun bir yerinde, Prens Segismundo’nun ağzından “Hayat dediğin nedir? / Gelip geçici bir yanılsama, / bir gölge oyunu, bir düzmece; / en yüce sayılanın hiç değeri yok. / Çünkü bir rüyadır hayat, / ve rüya da rüyadır sadece.” diyen de la Barca, Polonya kralı Basilio, Prens Segismundo, Moskova Dükü Astolfo, yaşlı saraylı Clotaldo, uşak Clarin, Prenses Estrella ve soylu kadın Rosaura gibi karakterleri aracılığıyla, kaderi ve iradeyi sorguluyor.