Şiir Eleştiri – Sayfa 5

Erhan Altan – Sıfırlı Yıllarda Şiirimizde Deney/im (2014)

SIFIRLI YILLARDA ŞİİRİMİZDE DENEY/İM, Erhan Altan, 160. Kilometre Yayınları, eleştiri, 173 sayfa

2000’li yıllarda büyük atılım gerçekleştiren Türkiye şiirinde, yeni, özgün yönelimler gözlemlendi. Erhan Altan da, bu yeninin, ülke genelinde nadir karşılaşılan radikal bir yönünün bulunduğunu söylüyor ve dönemin “deneysel” adı altında andığı eserlerini analiz ediyor. Bu yeni şiirin ana aktörleri olarak Ahmet Güntan, Bülent Keçeli, Cem Kurtuluş, Efe Murad, Franko Buskas takma adıyla Emrah Altınok, Mehmet Öztek, Murat Üstübal, Ömer Şişman ve Serkan Işın’ı gösteren Altan, bu isimlerin Türkiye şiir tarihi içindeki yerini, şairler ile şiirlerin benzer süreçsel niteliklerini ve birbirinden ayrılan yönlerini tartışıyor.

Gültekin Emre – Kardeş Fırtınalar (2007)

KARDEŞ FIRTINALAR, Gültekin Emre, Yapı Kredi Yayınları, eleştiri, 330 sayfa

‘Kardeş Fırtınalar’, Gültekin Emre’nin 1991-2006 yılları arasında yazmış olduğu şiir ve şair yazılarını bir araya getiriyor. Emre’nin yazılarında, Behçet Necatigil, Edip Cansever, Melih Cevdet Anday, İlhan Berk, Metin Altıok gibi ustalardan, Haydar Ergülen, Şükrü Erbaş, Behçet Aysan, Ali Cengizkan, Hüseyin Ferhad ve Ali Asker Barut’a kadar, neredeyse yetmiş yıllık Türkiye şiirinin önemli şair ve şiirleri yer alıyor. Emre, şiiri “fırtına”, şairi de “fırtına estiren” olarak selamlıyor.

Memet Fuat – Nâzım Hikmet Üstüne Yazılar (2017)

NÂZIM HİKMET ÜSTÜNE YAZILAR, Memet Fuat, Yapı Kredi Yayınları

Nâzım Hikmet’in şiiri, yaşamı ve yapıtları hakkında kaynak niteliğinde bir derleme. Memet Fuat’ın 1965-1998 yılları arasında yayımlanan yazılarından oluşan kitap, hem Hikmet’in Türk şiirindeki yerini hem de hayatına dair bilinmeyenleri açıklığa kavuşturuyor. Yazılar, ilk elden tanıklıklarla şaire dair birçok yanlışı düzeltmeleriyle de ayrıca önemli.

Enis Batur – Son Modernler (2013)

SON MODERNLER, Enis Batur, Sel Yayıncılık, eleştiri, 655 sayfa

‘Son Modernler’, Enis Batur’un edebiyat yazılarının ilk cildini oluşturuyor. Bu cilt, Batur’un 1979-1994 yılları arasında yayımladığı ‘Şiir ve İdeoloji’, ‘Yazının Ucu’ ve ‘E/Babil Yazıları’ başlıklı üç deneme kitabını bir araya getiriyor. Yazar, çoğul okuma, yazı ve iletişim, anlatı, anlatıda zamansal sorunlar, Frankfurt Okulu’nun estetik kuramı, sanat-hakikat ilişkisi, gerçeklik ve yazı gibi pek çok konuyu irdeliyor; Aziz Nesin, Kafka, Barthes, Attila İlhan, Yaşar Kemal, Melih Cevdet Anday, Baudelaire, Bataille, Mallarmé ve Oğuz Atay gibi birçok düşünür, şair ve yazarın fikir ve eserlerini eleştirel bir bakışla yorumluyor.

Oğuz Cebeci – Metafor ve Şiir Dilinin Yapısal Özellikleri (2013)

METAFOR VE ŞİİR DİLİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ, Oğuz Cebeci, İthaki Yayınları, eleştiri, 405 sayfa

Oğuz Cebeci eldeki nitelikli çalışmasında, metafor kavramının felsefe, edebiyat, dilbilim ve psikanaliz başta olmak üzere, farklı akademik disiplinler tarafından ele alınışını irdeliyor, ardından şiir dilinin yapısal özelliklerini araştırıyor. Cebeci, Antik çağda metafor kavramının gelişiminden başlayarak, Hıristiyan yazarlar ile John Locke, Kant, Rousseau, Vico, Herder, Wittgenstein, Lakoff ve Johnson gibi isimlerin metafor perspektiflerini ve kavramın böylece günümüze kadarki gelişimini kapsamlı bir biçimde ele alıyor. Cebeci ayrıca, psikanalitik yaklaşımın metafor yorumunu da inceleyerek alana önemli bir katkı sunuyor.

Hilmi Tezgör – “Bin Atlı Akınlarda Çocuklar” (2013)

Hilmi Tezgör elimizdeki nitelikli çalışmasında, 1929-2005 zaman aralığında ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer almış şiirleri inceliyor.

Çalışma, söz konusu ders kitaplarında yer almış şiirleri ele aldığı gibi, Türk şiirinin geçirmiş olduğu evrelerle biçim ve içerikte ortaya çıkan yenilikleri saptamaya koyuluyor.

Türkçe eğitimin geçirdiği dönüşümlerle kitabına başlayan Tezgör, ardından Türkçe ve edebiyat öğretiminin genel amaç ve işlevlerini irdeliyor; bir edebi tür olarak şiiri, Türk şiirindeki akımları, öne çıkan şairleri ve şiirin Cumhuriyet’ten günümüze ders kitaplarında kendine nasıl yer bulduğunu araştırıyor.

• Künye: Hilmi Tezgör – “Bin Atlı Akınlarda Çocuklar”, İletişim Yayınları, inceleme, 208 sayfa

Osman Çakmakçı – Aşağılık Sanat (2012)

AŞAĞILIK SANAT, Osman Çakmakçı, 160. Kilometre Yayınları, eleştiri, 160 sayfa

‘Aşağılık Sanat’, şairliğiyle olduğu kadar dergiciliğiyle de bilinen Osman Çakmakçı’nın 1990’dan bugüne yazdığı polemik yazılarını bir araya getiriyor. Çakmakçı burada, şiiri organik-sentetik ve kazıcı-toplayıcı şiir olarak tanımlayıp tartışıyor; 1980’li yılların şiiriyle de hesaplaşmaya girişiyor. Bu dönemin şiirinin, darbelerin boz bulanık gölgesinde yeşerdiğini ve belirli bir kültürel, siyasî ve toplumsal duruş geliştiremediğini söyleyen Çakmakçı, bu nedenle söz konusu dönem şiirinin tasfiyesinin kaçınılmaz olduğunu savunuyor. Yazar ayrıca, kültüre ve kapitalist sisteme karşı şairi, “barbarlığa dönme”ye davet ediyor.