Ekin Duru – Dipnotski

Kevin Crossley-Holland – Renkli İskandinav Mitleri (2025)

Kevin Crossley-Holland’ın ‘Renkli İskandinav Mitleri’ (‘Norse Myths: Tales of Odin, Thor and Loki’) adlı kitabı, İskandinav mitolojisinin en önemli tanrıları olan Odin, Thor ve Loki’nin hikayelerini anlatan kapsamlı bir derlemedir. Kitap, İskandinav mitolojisinin temel unsurlarını ve karakterlerini tanıtarak, bu zengin mitolojik evrenin derinliklerine bir yolculuk sunuyor.

Kitapta, Odin’in bilgelik arayışı, Thor’un devlerle mücadelesi ve Loki’nin kurnaz oyunları gibi klasik İskandinav mitleri detaylı bir şekilde anlatılıyor. Ayrıca, Yggdrasil ağacı, Ragnarok (dünyanın sonu) ve diğer önemli mitolojik kavramlar da ele alınıyor. Crossley-Holland, mitleri akıcı ve anlaşılır bir dille anlatarak, okuyucuların İskandinav mitolojisinin karmaşık dünyasını kolayca anlamalarını sağlıyor.

Kitap, İskandinav mitolojisine ilgi duyan her yaştan okuyucu için uygun bir kaynak. Mitlerin sadece eğlenceli hikayeler olmadığını, aynı zamanda İskandinav kültürünün ve dünya görüşünün önemli bir yansıması olduğunu vurguluyor. Crossley-Holland, mitleri tarihi ve kültürel bağlamlarına yerleştirerek, okuyucuların İskandinav mitolojisinin derinliğini ve zenginliğini keşfetmelerine yardımcı oluyor.

Künye: Kevin Crossley-Holland – Renkli İskandinav Mitleri, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, mitoloji, 232 sayfa, 2025

Stanley Lane-Poole – Orta Çağ’da İslam Egemenliğinde Hindistan (2025)

Stanley Lane-Poole’un bu eseri, 712 ile 1764 yılları arasında Müslüman yönetimi altındaki Hindistan’ın siyasi, sosyal ve kültürel tarihini kapsamlı bir şekilde ele alıyor.

Kitap, İslam’ın Hindistan’a girişini ve yayılma süreçlerini detaylı bir şekilde incelerken, Müslüman yönetimlerin Hindistan’ın sosyal ve kültürel dokusu üzerindeki etkilerini de mercek altına alıyor.

Delhi Sultanlığı ve Moğol İmparatorluğu gibi önemli hanedanlıkların yükselişi, düşüşü ve Hindistan’daki siyasete etkileri inceleniyor.

Kültürel etkileşimler de kitabın önemli bir konusu. İslam ve Hindu kültürlerinin etkileşimi, sanat, mimari, edebiyat ve bilim alanlarındaki gelişmeler kitapta detaylı bir şekilde yer alıyor.

Hindistan’ın ekonomik yapısı, ticaret yolları, sosyal sınıflar ve günlük hayat gibi konulara da değiniliyor.

Lane-Poole, çalışmasında Arapça ve Farsça kaynakları kullanarak dönemi daha iyi anlamamızı sağlıyor.

Kitap, siyasi olaylardan kültürel etkileşimlere kadar geniş bir yelpazede bilgi sunarak okuyuculara zengin bir tarihsel deneyim sunuyor.

Özetle, bu kitap Müslüman yönetimi altındaki Hindistan’ın karmaşık ve zengin tarihini anlamak için önemli bir kaynak. Hem tarihçiler hem de Hindistan tarihi meraklıları için değerli bir eser.

Künye: Stanley Lane-Poole – Orta Çağ’da İslam Egemenliğinde Hindistan: Gazneliler, Gurlular, Delhi Sultanlığı ve Babürlüler, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 344 sayfa, 2025

John Pentland Mahaffy, Arthur Gilman – Büyük İskender İmparatorluğu (2024)

Büyük İskender tarihin en efsanevi şahsiyetlerinden biri; askerî seferleri bilinen dünyanın sınırlarını genişletti ve liderliği, taktik becerileri bugün halen inceleniyor.

Bu kitap İskender’in çocukluğundan ve eğitiminden iktidara yükselişine, fetihlerine ve nihayetinde ölümüne kadar hayatına ve başarılarına hızlı ama kapsamlı bir bakış sunarken bir yandan da ölümünden sonra generallerinin imparatorluğu paylaşmalarını ve ortaya çıkan bu yeni krallıkların Roma tarafından ele geçirilene kadar yaşadıklarını ayrıntılı bir şekilde gözler önüne seriyor.

Kitaptan bir alıntı:

“Tüm dünya, İskender’in ortaya çıkmasının bir kırılma noktası oluşturduğuna, tarihte bir evrenin sona erdiğine ve yeni bir dönemin başladığına inanmakta. Kimse İskender’den ve onun fetihlerinden daha öncesine gidip tarihe göz atmaya, eski krallıkları yeniden canlandırmaya kalkışmıyor. Fetihleri son derece yasal kabul ediliyor, sanki tüm dünya onun kendi malıymış ve vasiyetinde yer alması doğalmış gibi düşünülüyor. Bu yüzden artık onun üzerinde durmaya ve attığı temelleri, dünyanın gelişimi için ne gibi katkılarda bulunduğunu incelemeye başlayabiliriz.”

Künye: John Pentland Mahaffy, Arthur Gilman – Büyük İskender İmparatorluğu: Helenizmin Tarihi, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 248 sayfa, 2024

Brian Fagan – Suyun Tarihi (2023)

Su ile olan ilişkimizin kökleri çok uzak geçmişe dayanır.

Tarih öncesi avcı-toplayıcılar için, nerede su bulacağını bilmek ölüm kalım meselesiydi.

Bronz Çağı öncesinin büyük köyleri sulama tekniklerinin geliştirilmesi sayesinde Antik Çağın büyük kent devletlerine dönüştü.

Orta Çağ Avrupa’sı ve ardından Sanayi Devrimi su yönetimiyle ilgili sorunlara dâhiyane çözümler buldu ve suyu alınıp satılan bir meta haline getirdi.

Kısacası her insan kültürünü su ile kurduğu ilişki biçimlendirdi.

Günümüzde ileri teknolojiler sayesinde su teminini ciddi ölçüde garanti altına almış olsak da bu temel ihtiyacımızı karşılayabilmemiz son tahlilde doğanın insafına kalmıştır.

Brian Fagan suyun git gide daha az bulunan değerli bir kaynak haline geldiği günümüzde bize bu temel ihtiyacımızı karşılamayı sürdürebilmemiz için, en modern teknolojileri kullansak da en eski atalarımızın suyla ilgili değerler sistemine geri dönmemiz gerektiği mesajını veriyor.

Künye: Brian Fagan – Suyun Tarihi: Su, Uygarlığı Nasıl Yarattı?, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 408 sayfa, 2023

Jenny Williamson ve Genn McMenemy – Dünya Mitolojisinde Kadınlar (2023)

Mitolojide Yunan tanrıçası Athena ve Mısır tanrıçası İsis hakkında çok şey yazıldı.

Peki ya gökyüzündeki bir delikten dünyamıza düşen İrokua mitolojisinin Gökyüzü Kadını veya iki dünya arasında dolaşan Koreli kahraman Prenses Bari gibi dünyanın dört bir yanındaki mitolojik karakterler hakkında neler biliyoruz?

Güçlü tanrıçaların, kudretli kraliçelerin ve efsanevi yaratıkların bilinmeyen özelliklerini gözler önüne seren ‘Dünya Mitolojisinde Kadınlar: Tanrıçalar, Kahramanlar ve Canavarlar’, mitoloji ve folklorun büyüleyici kadınlarını keşfe çağırıyor.

Çeşitli mitolojilerden destansı kadınların öyküsünü anlatan bu kitapta kahramanlardan tanrıçalara, toplum liderlerinden tuhaf canavarlara kadar savaşçı, bilge, şefkatli ve kurnaz kadınlarla karşılaşacaksınız.

Her kültürün bu ilgi çekici hikâyelerde kuralları alt üst eden kadınlardan öğreneceği çok şey var.

Künye: Jenny Williamson ve Genn McMenemy – Dünya Mitolojisinde Kadınlar: Tanrıçalar, Kahramanlar ve Canavarlar, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, mitoloji, 224 sayfa, 2023

Peter Berresford Ellis – Kelt Mitleri ve Efsaneleri (2022)

Bir Kelt bilge size “asla yeni bir yol uğruna bildiğin yoldan ayrılma” diyorsa sözlerini mutlaka ciddiye alın.

Ya da başınızın büyük derde girmesini istemiyorsanız “denizkızı” ile “deniz kızı”nı birbirine karıştırmayın.

Çünkü “denizkızı” muzip ve sevimlidir fakat “deniz kızları” hayatınıza mal olabilir.

‘Kelt Mitleri ve Efsaneleri’, Alplerin kuzeyinde yaşayan ilk Avrupalı halkın sıcak ve coşkulu hikâyelerine, eğlendirirken aynı zamanda düşündüren sonsuz bir iyimserlik atmosferine davet ediyor.

Neredeyse binlerce yıl boyunca Avrupa tarihini şekillendiren ve İber Yarımadası’ndan Anadolu’ya uzanan bir coğrafyada düşmanlarını tetikte bırakmış bu usta demirci savaşçılar, Antik Çağ’ın en gizemli topluluklarından biri olarak keşfedilmeye devam ediyor.

‘Kelt Mitleri ve Efsaneleri’, Kelt tarihi uzmanı Peter Berresford Ellis’in İrlanda, Man Adası, İskoçya, Galler, Cornwall ve Bretonya kültürlerine ayırdığı her bir bölümle, Kelt mitolojisini araştırmaya meraklı okuyucular için eşsiz bir kaynak bilgisi de sunuyor.

Bu kitapta dört beyaz kuğuya dönüşen Lir’in çocuklarına, İrlanda’nın baş ozanı tarafından lanetlenen kralın başından geçenlere, bir öyküyü anlatırken gerçeklere asla sadık kalmayan denizci Gilaspick’in girdiği bahislere, Tuna Nehri’ne ismini veren Danu’nun çocuklarının bulut üstündeki yolculuklarına, hatta Kocakarı’nın Uzun Deri Torbası dâhil Kelt ozanlarının büyüleyici efsanelerine tanık oluyoruz.

Künye: Peter Berresford Ellis – Kelt Mitleri ve Efsaneleri, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, mitoloji, 640 sayfa, 2022

Charles William ve Chadwick Oman – Karanlık Çağ Tarihi (2022)

MS 476 yılında Batı Roma İmparatorluğunun çöküşünden sonra Avrupa’daki güçler dengesi ve kültürel yapı hızla değişti.

Karanlık Çağ, yaklaşık altı asır devam eden ilginç bir dönemdi ve bu süre zarfında Avrupa halen bunun ne olduğunu ve Roma’nın çöküşünü takip eden kaostan nasıl çıkacağını düşünüyordu.

Ünlü İngiliz askeri tarihçi Charles Oman Bizans İmparatorluğunun iç ve dış mücadeleleri, Emevilerin İspanya’ya egemen olması, Lombardların İtalya’yı fethi, Şarlman’ın iktidar yılları, Vikingler ve modern Avrupa’nın ortaya çıkışına etkide bulunan daha birçok önemli olayı son derece ayrıntılı bir şekilde okurlara sunuyor.

Künye: Charles William ve Chadwick Oman – Karanlık Çağ Tarihi, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 480 sayfa, 2022

Zénaïde A. Ragozin – Asurlar (2022)

1200 yıl boyunca ayakta kalabilmiş Asurlar, Mezopotamya’nın en güçlü imparatorluklarındandı.

Zénaïde Ragozin de eldeki önemli incelemesinde, bu görkemli uygarlığın yükselişinden yıkılışına uzanan serüvenini adım adım izliyor.

Mezopotamya: Avcı-toplayıcı yaşamlarına veda eden insanların çiftçilik yaparak medeniyetler kurmaya başladıkları bu toprak parçası ‘Gılgamış Destanı’ndan Hammurabi’nin “göze göz” deyişini ortaya çıkaran ünlü hukuk kurallarına kadar dünya tarihi ve kültürüne çok önemli katkılarda bulundu.

Mezopotamya’nın hikâyesi sürekli değişen sınırlar, yükselen ve çöken imparatorluklar, savaşlar ve fetihlerle doludur.

Akad, Sümer, Babil gibi ünlü devletleri içeren bu listede en büyük şöhreti, kuşkusuz Asur imparatorluğu hak ediyor.

İnşa ettikleri imparatorluğun yükselişi ve yaklaşık 1200 yıl boyunca nasıl ayakta kaldığının hikâyesi, Ragozin’in canlı anlatımıyla gözler önüne seriliyor.

Künye: Zénaïde A. Ragozin – Asurlar: İmparatorluğun Yükselişinden Ninova’nın Düşüşüne Kadar, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 320 sayfa, 2022

Archibald H. Sayce ve Arthur Gilman – Hititler (2021)

Hititler, 14. yüzyılda Yakın Doğu’da büyük bir siyasi ve askeri güç haline gelmişlerdi.

Peki, üstünlüklerini sağlayan koşullar neydi?

Archibald Sayce ve Arthur Gilman, Hititlerin dünya tarihinde oynadığı rolü aydınlatıyor.

Çalışma bunun yanı sıra, Hititlerin çöküşlerinin ve ortadan kaybolmalarının ardındaki gizemleri de aydınlatıyor.

Hititlerin yaşadığı önemli bölgenin keşfi, “kadim tarihin öyküsü” olarak tanımlanır.

Hiçbir şey Eski Ahit’le yakın ilişkisi bulunan, seçkin bir ırktan gelen bu unutulmuş halkın yeniden canlandırılması kadar ilginç olamaz.

Bu kitabın sayfalarında, bu canlandırmanın Mısır ve Asur yazıtlarının, Küçük Asya’daki garip görünümlü anıtların ve hâlâ tam çözümlenememiş hiyerogliflerin değerlendirilmesiyle nasıl başarıldığı sergileniyor.

On yıl öncesine kadar bu “öykü” dile getirilemiyor ve Hititlerin dünya tarihinde oynadığı rol bilinmiyordu.

Ama artık bizler İbrahim’in dostları ve Uriya’nın mensup olduğu ırk konusunda daha fazla bilgi sahibiyiz.

Künye: Archibald H. Sayce ve Arthur Gilman – Hititler, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 112 sayfa, 2021

Stanley Lane-Poole ve Arthur Gilman – Endülüs (2021)

Arapların ve Mağriplilerin 800 yıl sürmüş Endülüs serüvenini izleyen sağlam bir inceleme.

Stanley Lane-Poole ve Arthur Gilman’ın çalışması, Arapların bu dönemdeki mimari, astronomi ve matematik gibi alanlardaki katkılarını ortaya koymasıyla önemli.

711 yılında Tarık bin Ziyad komutasında Fas’tan İspanya’ya geçen Araplar ve Mağripliler kısa süre içinde İber Yarımadası’nda hâkim duruma geldiler.

Yaklaşık 800 sene boyunca kaldıkları bölgede pek çok alanda büyük başarılara imza attılar, hatta İspanya ve Portekiz kültürünü de şekillendirdiler.

Uzun yıllar boyunca British Museum ile ortaklaşa çalışan ve Ortadoğu ve Kuzey Afrika kültürü ve mimarisi alanlarında uzmanlaşan tarihçi ve arkeolog Stanley Lane-Poole, yıllar süren özenli çalışmaları ve derlemelerini birleştirdiği bu kitapta, Endülüs İspanyası’nın dört dörtlük bir fotoğrafını çekiyor.

Kitaptan bir alıntı:

“Sanat, edebiyat ve bilim burada Avrupa’nın başka hiçbir yerinde görülmedik oranda gelişti. Fransa, Almanya ve İngiltere’den öğrenciler yalnızca Müslümanların kentlerinde ulaşılan bu bilgelik pınarında susuzluklarını dindirmek için buralara akın ettiler.”

Künye: Stanley Lane-Poole ve Arthur Gilman – Endülüs, çeviren: Ekin Duru, Say Yayınları, tarih, 224 sayfa, 2021