Etiket: Enver Paşa

Taylan Sorgun – Halil Paşa (2010)

Taylan Sorgun ‘Halil Paşa’ adını taşıyan elimizdeki kitabında, Enver Paşa’nın amcası olan, değişik cephelerde savaşmış Halil Paşa’nın anılarını ve bu anılar aracılığıyla, İttihat ve Terakki partisinin bir kesitini sunuyor.

Halil Paşa’nın İttihat ve Terakki’nin güçlü aktörlerinden biri haline gelişi; Makedonya’da yürüttüğü mücadele; Kutülamare ile Bakü’deki başarıları ve Damat Ferit Paşa’nın sadrazamlığı zamanında Bekirağa Bölüğü Hapishanesi’ne kapatılışı, kitaptaki dikkat çeken anılardan birkaçı.

Halil Paşa’nın anılarının yanı sıra, Sorgun’un yaptığı araştırmalar sonucu ortaya çıkan belgeleri de ihtiva eden çalışma, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan gerilimli bir dönemin panoramasını çiziyor.

  • Künye: Taylan Sorgun – Halil Paşa, Destek Yayınevi, anı, 288 sayfa

Ali Bademci – Sarıklı Basmacı: Molla Nâfiz’in Hâtıraları (2010)

Molla Nâfiz, ya da Türkiye’deki adıyla Nafiz Türker, Türkistan’da Enver Paşa’nın Umumi Muhaberat Müdürü’ydü.

‘Sarıklı Basmacı’ başlıklı elimizdeki anılarında, ilk olarak Buhara’da kurtuluş mücadelesini ayrıntılı bir şekilde veren Molla Nâfiz; Âlim Han, İbrahim Lakay ve Ahmed Zeki Velidi gibi, bu dönemin öne çıkan aktörlerini anlatıyor.

Kitabın ikinci bölümü, Basmacılar ve Enver Paşa ilişkisini ele alıyor.

Bu bölümdeki anılar, Enver Paşa’nın Cilligöl Basmacıları’na katıldığı günden ölümüne kadarki dönemi kapsamasıyla önemli bir tarihi belge niteliğinde.

Kitabın son bölümünde ise, Enver Paşa’dan sonra, Doğu Buhara Basmacılığı ve Hacı Sami dönemine dair anılar yer alıyor.

  • Künye: Ali Bademci – Sarıklı Basmacı: Molla Nâfiz’in Hâtıraları, Ötüken Yayınları, anı, 379 sayfa

Kerem Çalışkan – 100 Yılın Darbesi (2012)

  • 100 YILIN DARBESİ, Kerem Çalışkan, Caretta Yayınları, tarih, 152 sayfa

 

Kerem Çalışkan ‘100 Yılın Darbesi’nde, Osmanlı’nın kaderini değiştiren İttihatçıların Babıali darbesinin ayrıntılı bir öyküsünü sunuyor. Osmanlı’nın kanlı modernleşme kavgasının bilinmeyenleri, ilk Genelkurmay başkanı Hüseyin Avni Paşa ile başlayan “darbe geleneği”, ilk siyasî darbe ile tahttan indirilen Sultan Abdülaziz’in hazin sonu, askeri isyanı bastırmak için kurulan Harekat Ordusu’nu kimin organize ettiği, darbeci Enver Paşa’nın silah zoruyla Harbiye Nazırı ve ardından diktatör oluşu ve İslamcı kesimin modernleşmeye karşı tepki göstermesinin tarihsel arka planı, kitapta ele alınan ilgi çekici konulardan.

Grigoriy Sergeyeviç Agabekov – Enver Paşa Nasıl Öldürüldü? (2011)

  • ENVER PAŞA NASIL ÖLDÜRÜLDÜ?, Grigoriy Sergeyeviç Agabekov, yayına hazırlayan: Hasan Babacan ve Servet Avşar, Bengi Yayınları, tarih, 206 sayfa

 

İttihat ve Terakki Partisi’nin önemli üç liderinden biri olan Enver Paşa, 1922 yılında Tacikistan’da, Ruslarla yapılan bir savaşta ölmüştü. İşte Grigoriy Sergeyeviç Agabekov’un elimizdeki eseri, hakkında fazla bilgi bulunmayan bu ölümün öncesini ve sonrasını detaylı bir gözle değerlendiriyor. Bolşeviklerin doğudaki gizli teşkilatları ÇEKA’nın reisi durumunda olan Agabekov burada, Enver Paşa’nın Tacikistan’a gidişini, Rus hükümeti ile ilişkilerini, aralarında anlaşmazlıkların baş göstermesini, bu durumun karşılıklı gerginlik ve ardından askeri ve siyasi bir çatışmaya dönüşüp nihayetinde Enver Paşa’nın ölümüyle sonuçlanmasını anlatıyor.

Liman von Sanders – Türkiye’de Beş Yıl (2007)

 

Liman von Sanders’in ‘Türkiye’de Beş Yıl’ı, daha önce farklı yayınevlerinden çıkmıştı.

Kitaptaki anılar, Sanders’in, Türkiye’de geçirdiği beş yıl süresince, Balkan Savaşları’nın sonlarından, Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’ndaki yenilgisine kadarki tanıklığına yer veriyor.

Sanders, bu dönemde, zamanın padişahı Sultan Reşat’ı, sonra Sultan Vahidettin’i, Sadrazam Sait Halim Paşa’yı, Talât Paşa’yı, Enver Paşa’yı yakından tanıma fırsatı bulmuş, bunun yanında, Mustafa Kemal’le cephede silah arkadaşlığı da yapmıştı.

Sanders’in hatıraları, olağanüstü olayların yaşandığı, imparatorluğun hızla çöktüğü o dönemlere dair hâlâ önemini koruyan bir tanıklık.