Etiket: Gen

Matt Ridley – Gen Çeviktir (2009)

Bilim yazarı Matt Ridley ‘Gen Çeviktir’de, insan davranışlarının kökeninde doğuştan gelen özelliklerin mi, çevresel etkenlerin mi belirleyici olduğu konusunu irdeliyor.

İnsan davranışlarının hem doğayla hem de yetiştirmeyle açıklanması gerektiğini savunan Ridley, insanın hem özgür irade sahibi hem de içgüdüler ve toplumun etkisi altında olduğunu söylüyor.

Ridley, insan doğasının, Darwin’in evrimi, Galton’un kalıtımı, James’in içgüdüleri, Piaget’nin gelişimi, Watson’ın bağdaştırma yeteneği, Pavlov’un refleksleri, Freud’un bilgilendirici deneyimleri, Boas’ın kültürü, Durkheim’ın iş bölümü gibi birçok yaklaşımın kombinasyonu olduğunu savunuyor.

  • Künye: Matt Ridley – Gen Çeviktir, çeviren: Mehmet Doğan, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, bilim, 341 sayfa

Siddhartha Mukherjee – Gen (2018)

Gen, kalıtımın ve canlılardaki biyolojik bilginin temel birimi.

Siddhartha Mukherjee da bu harika kitabında, kendi ailesindeki şizofreni geçmişinden yola çıkarak bilim tarihindeki en güçlü ve tehlikeli fikirlerden birinin doğuşu, etkileri ve geleceğiyle ilgili aydınlatıyor.

Mukherjee, kronolojik bir sıra takip eden kitabında,

  • “Gen” kelimesinin bile hâlâ ortalıkta görünmediği bir zamanda, Mendel’in 1864’deki gözlerden ırak Moravya Manastırı’ndaki bezelye çiçekli bahçesindeki çalışmalarını,
  • “Gen”in Darwin’in evrim kuramıyla kesişmesini,
  • İngiliz ve Amerikalı reformcuların gen fikriyle büyülenince, insan genetiğini manipüle ederek evrimi hızlandırma fikriyle hayallere dalmasını,
  • Bu fikrin 1940’larda Nazi Almanya’sıyla zirveye çıkarak dünyaya dehşet saçmasını,
  • Nazilerin, insanın ıslahı ülküsünü korkunç deneyler, esir kampları, kısırlaştırma, ötenazi ve toplu katliamlar için bahane olarak kullanmasını,
  • İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gelen bir dizi keşifle biyolojide devrim yaşanmasını,
  • DNA’nın üç boyutlu yapısının ve genetik kodun çözülmesini,
  • 1970’lerde gen dizileme ve gen klonlamanın başlamasını,
  • 1980’lerde hastalıklarla ilgili genlerin tespit edilmesiyle genetik tedavide yeni bir dönemin başlamasını,
  • İnsanın bütün genomunu haritalandırmak ve dizilemek için uluslararası çapta yürütülen Genom Projesini, ve bunun gibi birçok önemli konuyu irdeliyor.

Çalışmasının önemli bir bölümünü kalıtım ve aile ilişkisini irdelemeye ayıran Mukherjee, genetik biliminin yetkin bir etik çerçeveyle örülmüş dehşet ve şaşkınlık uyandıran hikâyesini sunuyor.

Kitabın, Kraliyet Akademisi Bilim Kitabı Ödülü kazandığını da ayrıca belirtelim.

  • Künye: Siddhartha Mukherjee – Gen, çeviren: Cem Duran, Domingo Kitap, bilim, 616 sayfa, 2018