Aaron Nommaz, Kanuni Sultan Süleyman’ın bankerliğini yapmış, dönemin en zengin ve güçlü kadını Doña Gracia’nın hikâyesini anlatıyor.
On altıncı yüzyılda Papa’dan Şarlken’e, krallardan kraliçelere dünyanın en büyük güçleriyle mücadele eden Gracia, bir yandan Hürrem Sultan’la yakın dostluğu sayesinde, öte yanda da Kanuni’ye Avrupa hakkında sunduğu önemli istihbaratla inanılmaz bir güç kazanacaktır.
Kanuni Sultan Süleyman bilindiği gibi, yarım yüzyıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nu yönetti ve bu dönemde önemli icraatlar gerçekleştirdi.
Araştırmacı-yazar Alpay Kabacalı bu çalışmasında, Kanuni Sultan Süleyman’ı ve onun hükümdarlık dönemini kapsamlı bir şekilde ele alıyor.
İmparatorluğun en güçlü ve en geniş sınırlara sahip olduğu döneminde Kanuni’nin tahta çıkışı, İmparatorluğun doğu ve batı coğrafyalarında ilerleme politikaları, bilim, kültür ve sanat alanında kaydedilen gelişmeler, zengin görsel malzemeler eşliğinde anlatılıyor.
Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan, Osmanlı tarihinin en gizemli figürlerinden.
Hürrem Sultan o denli etkiliydi ki, sarayın en güçlülerinden biri olduğu gibi, aynı zamanda Kanuni ile felsefe ve şiir konularında sohbet edecek kadar bilgiliydi de.
Hürrem Sultan hakkında şu ana kadar yapılan çalışmalar azımsanmayacak sayıda, fakat bu kitabı diğerlerinden ayıracak en önemli yönü, bizzat Hürrem Sultan’ın hemşerisi olan Ukraynalı tarihçi Oleksandra Şutko tarafından kaleme alınması.
Şutko, Osmanlı ve Batı kaynaklarının yanı sıra, Ukrayna ve Rus kaynaklarına da dayanarak Hürrem Sultan hakkında nitelikli bir çalışmaya imza atmış.
Kitapta,
Şutko’nun çalışmasının diğer önemli katkısı da, Hürrem Sultan’ı entrikalar, komplolar ve iktidar savaşları üzerinden değil, sarayın zorluklar ve tehditlerle örülü dünyasında ayakta kalmaya çalışan bir insan ve anne olarak tasvir etmesi.
James Reston, Jr.’ın ‘Kanuni ve Şarlken’i, epik bir medeniyetler çatışmasının hikâyesi olarak okunabilir. Yazar burada, 1520 ile 1536 yılları arasında iki devasa ve zinde imparatorluğun; Osmanlı ve Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’nun giriştiği zorlu iktidar mücadelesini anlatıyor. Reston, Jr., bu çekişmenin izlediği seyri de, Kanuni Sultan Süleyman ile V. Şarlken başta olmak üzere, dönemin birçok karakterini anlatımına konuk ederek izliyor. Avrupa’nın kaderini değiştirebilecek Viyana savaşıyla doruğa ulaşan on altı yıllık çekişmeyi konu edinen çalışma, Kanuni’yi harekete geçiren esas güç olan cihat anlayışının ayrıntılarını da veriyor.
Yeniçağ tarihi konusunda uzman isimlerden Feriden M. Emecen, daha önce yayımladığı Osmanlı klasik çağıyla ilgi üçlemesinde, dönemin Osmanlı’sında savaşı, siyaseti, devlet ve toplumu ayrıntılı bir bakışla irdelemişti. Emecen, ‘İmparatorluk Çağının Osmanlı Sultanları’nın elimizdeki ilk cildinde de, Osmanlı’da klasik devlet formunun yerleşmesinde önemli payları olan Fatih Sultan Mehmed’den sonraki üç padişahı ele alıyor. Bunlar, padişahlığı zamanında bir anlamda “Doğu Rönesansı”nın yaşandığı II. Bayezid; yaptığı Doğu seferleriyle Osmanlı’ya dini bir misyon kazandıran Yavuz Sultan Selim ve Orta Avrupa, Akdeniz ve Batı politikalarını ağırlık veren Kanuni Sultan Süleyman. Dönemin ayrıntılı bir resmini veren Emecen, bu üç padişahın siyasetleriyle birlikte Osmanlı’da emperyal bir zihniyetin ortaya çıktığını belirtiyor.
Gracia Mendes, Yahudi kökenli bir Portekizli’ydi ve İspanyol engizisyonu başlamadan önce İstanbul’a göç edip, burada ticaretle iştigal etmiş bir kadın.
Mendes İstanbul’a göç etmeden önce de, 16. yüzyılın Avrupa’sında ticaret hayatının önemli mevkilerine geçmeyi başarmıştı.
Akrabalarıyla beraber göç ettikten sonra, Pera’daki gösterişli evinde imtiyazlı bir hayat sürmüştü.
Mendes’in Osmanlı İmparatorluğu’na ulaşmasını sağlayan da Kanuni Sultan Süleyman’ın hekimi Moşe Hamon olmuştu.
Birnbaum’un çalışması, 1568 yılında İstanbul’da ölen Mendes’in hayat hikâyesi dışında, o dönemin Osmanlı İmparatorluğu’na dair iyi bir kaynak niteliğinde.
Dipnotski 