Takvimler, şifa tasları, hokka ve divitler, rahleler, çekmeceler, buhurdanlar, kum saatleri, mühürler, teraziler, dikiş nakış araçları…
Şinasi Acar’ın bu muhteşem çalışması, Osmanlı toplum yaşamında yer almış soyut ve somut pek çok nesneyi; nesnelerin yapım teknikleri, kullanım yer ve yöntemleri ve sanatkârları hakkında bilgilerle zenginleştirerek ele alıyor.
M. Şinasi Acar, Okmeydanı başta olmak üzere, İstanbul’un farklı bölgelerinde bulunan tekke, namazgâh ve sayıları giderek azalan nişan taşlarında yaptığı araştırmalara dayanan çalışmasında, neredeyse unutulmaya yüz tutmuş geleneksel Türk okçuluğunu canlandırıyor, ayrıca Osmanlı’da tüfekle atıcılık konusunda önemli ayrıntılar sunuyor. Türklerde okçuluk, yaylar ve özellikleri, oklar ve özellikleri, Okmeydanı’nda bulunan nişan taşlarının hususiyetleri ve kimi padişahlar ile önde gelen bazı şahsiyetlere ait menzil taşları, kitapta yer alan bazı konular. Acar, Osmanlı’da tüfekle atıcılığı da ayrı bir bölüm halinde ele alıyor.
Üç yazarlı elimizdeki nitelikli çalışma, büyük bir boşluğu doldurarak, Anadolu’nun önemli buluşlarından olan değirmenlerin tarihini sunuyor. Dört bölümden oluşan kitapta, değirmenin tarihçesi, İstanbul’da değirmencilik, İstanbul’daki at değirmenleri, su ve rüzgâr enerjisini kullanan değirmenler, değirmenlerin su kaldırma düzenleri, Evliya Çelebi’ye göre değirmenciler esnafı gibi, ilgi çekici konular ele alınıyor. Barındırdığı çok sayıda görsel malzeme ve kaliteli baskısıyla da dikkat çeken kitapta, Datça yarımadasında yer alan su ve yel değirmenleri ile buradaki değirmenciler, yerel tarih yöntemiyle ele alınıyor.
‘Takiyüddin’in Gözlem Araçları’, 1526-1585 arasında yaşamış Osmanlı astronomu Takiyüddin er-Râsid’in gözlem araçlarının teknik yorumundan ve Takiyüddin’in ‘Âlat-ı Rasadiyye li Zîc-i Şehinşâhiyye’ adlı eserinin tıpkıbasımından oluşuyor. Kitap, Osmanlı astronomisinin gelişiminin ele alındığı ve Takiyüddin’in astronomi konusundaki çalışmalarının incelendiği bir girişle açılıyor. Söz konusu kitabın günümüz Türkçesiyle metni ve yorumunun da yer aldığı çalışmada, eserin, Kandilli Rasathanesi, Bibliothèque Nationale de France, Topkapı Sarayı Müzesi ve İstanbul Üniversitesi kütüphanelerinde bulunan farklı nüshalarının tıpkıbasımları da bulunuyor.
‘İstanbul’un Son Nişan Taşları’, Osmanlı okçuluk tarihi bağlamında, çoğunluğu İstanbul’un Okmeydanı’nda bulunan nişan taşlarına yer veriyor. Dolayısıyla kitap ne tamamıyla arkeoloji ne de mimari kitabı. Kitap, Osmanlı İmparatorluğu’nun yaylar, oklar, yayın kurulması ve ok atmanın inceliklerinden başlayarak Okmeydanı’nın bu faaliyetin sergilendiği mekan olarak tarihini ve bu semtte bulunan nişan taşlarını anlatıyor. Çalışma, tüfeğin icat edilmesi sürecine kadar olan okçuluğun tarihi seyrini ele alırken, bunun edebiyata ve tarihe yansımalarına da odaklanıyor.
Dipnotski 